Zo kijken boeren als Bart naar nieuwe landbouwminister van BBB: 'Ben benieuwd of ze weet hoe groot de opgaven zijn'

De Tweede Kamer maakt vandaag officieel kennis met de beoogd minister van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur: BBB’er Femke Wiersma. Aan haar de lastige taak zowel de agrarische sector als de natuur toekomstbestendig te maken.

Wiersma is een BBB'er van het eerste uur en nu nog namens haar partij gedeputeerde in de provincie Friesland. Landelijk verwierf ze bekendheid door haar deelname aan het tv-programma Boer zoekt Vrouw, in 2010. Sindsdien maakte ze carrière als ambtenaar en beleidsmedewerker binnen onder meer de Nederlandse Melkveehouders Vakbond.

'Weten waar een boer mee dealt'

Met Van der Plas stond Wiersma aan de wieg van de BBB. Caroline van der Plas had haar zelfs op het oog als lijsttrekker voor de verkiezingen in 2021. Dat aanbod wees ze af, maar als nummer twee wist ze wel ruim 25.000 voorkeurstemmen te bemachtigen. Vreemd is dat niet, want met name in de melkveesector had zij al een goede naam opgebouwd. Juist om die reden zijn de verwachtingen in de agrarische sector nu hooggespannen.

Ook melkveehouder Bart Achtereekte (24) uit Twente, die zelf BBB stemde, heeft grote de verwachtingen. "Ik heb het gevoel dat zij goed door hebben waar een boer mee te dealen heeft. Als je dat weet, kun je al veel beter beleid afstemmen op zijn manier van werken." Maar realistisch is hij ook: "Ik ben benieuwd of ze wel goed in de smiezen hebben hoe groot de opgaven zijn en of ze daar werkelijk veel verandering in kunnen brengen."

Knellende regels

"Het pijnlijke is dat er nu heel veel boeren lopen te juichen over knellende regels die zullen verdwijnen," zegt Hens Runhaar over die verwachtingen. Als hoogleraar Beleid en sturing voor duurzame voedselsystemen aan de Universiteit Utrecht volgt hij het landbouwbeleid al jaren op de voet. "Maar dat gaat gewoon niet gebeuren als je kijkt naar dit hoofdlijnenakkoord. Wiersma staat voor een vrij onmogelijke opgave richting Brussel."

De nieuwe coalitie, met de BBB voorop, wil onder meer dat Brussel Nederland op het gebied van waterkwaliteit en mestbeleid tegemoet komt. Runhaar: "Dat lijkt me redelijk kansloos. Die richtlijnen zijn er niet voor niets: waterkwaliteit bijvoorbeeld is van levensbelang voor ons en de landbouw. Wat je hiermee doet als BBB, is alleen maar nog meer onzekerheid veroorzaken."

'Grote pot geld wegbezuinigd'

Bart vreest dat ook. "Ik ben bang dat bepaalde regels die in Brussel zijn verzonnen, lastig te veranderen zijn. Daar zal de nieuwe minister ook tegenaan lopen." De jonge boer uit Twente verwacht ook niet dat die opgaven uit Brussel van tafel gaan of moeten. "Maar in de regel kost verandering gewoon geld. Als je wat van mij vraagt, zal er ook geld tegenover moeten staan."

Om die reden begrijpt Bart niet goed waarom het nieuwe kabinet een streep zet door het zogenaamde transitiefonds. Dat was een enorme pot geld van aanvankelijk zo'n 24 miljard euro om maatregelen op het gebied van natuur-, water- en klimaatdoelen te betalen. "Het grootste deel daarvan is nu wegbezuinigd. Dat betekent dat het in de huidige situatie niet mogelijk is een grote verandering door te voeren."

Agrarisch natuurberheer

Eric Kleissen, die vorig jaar het besluit nam als melkveehouder te stoppen en nu andere boeren adviseert op het gebied van duurzame landbouw, bevestigt dat. "Alle opgaven die eraan komen gaan ten koste van je exploitatie. Die kosten gewoon geld. En ergens moet dat uit betaald worden. Daar had het transitiefonds ondersteunend kunnen zijn. Ik hoop dat het kabinet zoekt naar nieuwe financiële middelen."

Dat probeert de aanstaande coalitie onder andere door elk jaar opnieuw 500 miljoen euro vrij te maken voor agrarisch natuurbeheer, waarbij boeren hun land gebruiken om de natuur te bevorderen. Daar zijn zowel Eric als Bart erg over te spreken. "Maar je kunt agrarisch natuurbeheer niet overal toepassen. En in veel gevallen is het ook niet genoeg om boeren te compenseren."

'Wees zuinig op jonge boeren'

De grote vraag is nu of de agrarische sector beter of slechter af is met het nieuwe kabinet. "Op de lange termijn zijn ze slechter af", denkt hoogleraar Runhaar, die vreest dat het nieuwe kabinet de hete aardappel opnieuw zal doorschuiven omdat fundamentele keuzes over de richting van de landbouw uitblijven.

Bart blijft optimistisch, maar heeft wel een advies voor de nieuwe landbouwminister: "Wees zuinig op de jonge boeren en zorg ervoor dat ze in de toekomst ook nog een boterham kunnen verdienen."