De term 'hardwerkende Nederlander' werd veel gebruikt tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen deze week. Maar hoe hardwerkend zijn Nederlanders eigenlijk? Daarvoor moet je niet alleen kijken naar de hoeveelheid uren die mensen werken.

Je kunt op veel verschillende manieren kijken naar hard werken, vertelt internationaal arbeidsmarktspecialist Michel van Smoorenburg van het UWV. Zo kun je kijken naar hoe zwaar individuen het hebben tijdens hun werk, maar ook naar hoeveel mensen werken en hoeveel uur.

Meer mensen, minder uren

Om te beginnen bij hoeveel mensen betaald werk hebben: op dat gebied doen we het goed in Nederland, zegt Smoorenburg. "Daar scoren we het hoogst van Europa, of zelfs wereldwijd."

Volgens hoofdeconoom van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) Peter Hein van Mulligen stijgt het aantal mensen dat betaald werk doet ook nog steeds.

Veel jongeren en ouderen

Wat uren per week betreft scoren we minder hoog. "Nederlanders werken gemiddeld weinig uren, ongeveer 31. Het gemiddelde in de Europese Unie is 37 uur." In Nederland zijn dus veel mensen aan het werk, maar samen maken zij relatief weinig uren.

"Dat maakt ons heel gemiddeld als je het vergelijkt met andere landen", zegt Van Mulligen. Daarnaast werken in Nederland veel jongeren, en ouderen werken langer door. "Dat betekent dat je veel jaren aan het werk bent, maar in die jaren gemiddeld gesproken minder werkt."

Hoge productiviteit

Ook kan er gekeken worden naar productiviteit. Die is in Nederland hoog, zegt Van Mulligen. "Per gewerkt uur doen we heel veel, dat heeft er ook mee te maken dat veel werkprocessen efficiënt zijn ingericht." Dat komt bijvoorbeeld door computers en andere systemen.

"We zijn wel wat gezakt. In de club van rijke landen stond Nederland op de vijfde plek en de afgelopen 10 jaar zijn we afgezakt naar de tiende." De afname van groei in productiviteit zie je in alle geïndustrialiseerde landen. Daar merken ze volgens Van Mulligen dat de belangrijkste technologie die tijd bespaart al is geïntroduceerd. Dus dan wordt het steeds moeilijker om nog efficiënter te werken.

Niet verder zakken

Toch gaat de afname van groei in productiviteit in Nederland wel harder dan in andere landen. Dat komt volgens Van Mulligen door tijdelijke oorzaken. "Denk bijvoorbeeld aan de afbouw van de gaswinning. Dat was een hele productieve activiteit, maar omdat we ermee gestopt zijn drukt dat de productiviteitscijfers."

"Er is ook wel sprake geweest van een verplaatsing van werk van hele hoge naar wat minder hoge productiviteitssectoren. Maar ook dat lijkt nu voorbij, dus het is niet gezegd dat we verder zullen zakken op het lijstje", zegt Van Mulligen.

Meer mensen met pensioen

Toch is het wel belangrijk dat de arbeidsproductiviteit stijgt, volgens senior econoom van de Rabobank Leontine Treur. "Als je de economie wil laten groeien, is er een simpele rekensom: of je zorgt dat meer mensen meer gaan werken, of je zorgt dat het werk wat die mensen doen effectiever is."

"We zijn natuurlijk met steeds meer mensen in Nederland, van wie ook een steeds groter aandeel al met pensioen is. Als je de AOW-kosten en zorgkosten wil kunnen blijven betalen, moet je met een kleiner deel van de bevolking meer geld verdienen", zegt Treur. Stijgende productiviteit kan daarbij helpen.

Belastingvoordeel

De politiek is ook bezig om meer mensen te laten werken, vertel Treur. "Er zijn plannen om mensen te stimuleren om meer uren te werken."

Zo is er bijvoorbeeld een plan om werkgevers die iemand met een beperking in dienst hebben een permanent belastingvoordeel te geven in plaats van het tijdelijke voordeel.

Het kabinet wil bezuinigen op brandweerzorg. En dat is onverantwoordelijk, waarschuwt de vakvereniging voor brandweervrijwilligers. Door klimaatverandering is de kans op oncontroleerbare branden groot. Oud-brandweerman Peter Stals maakte zo'n brand mee.

Na de kinderen treedt er nu een nieuwe groep slachtoffers van misbruik in de Katholieke Kerk naar voren: volwassen zusters en paters die in kloosters zijn misbruikt. Zuster Anne is een van hen: "De pater zei dat dit tussen ons moest blijven."

Ze had er 'lang aan getwijfeld', maar uiteindelijk koos ze er vol overgave voor om haar leven te wijden aan het geloof. Vol verwachting trad de Vlaamse Anne - toen halverwege de 20 - toe tot een slotklooster, vlakbij de Nederlandse grens. Anne: "Het was een lange zoektocht, maar uiteindelijk vond ik dat ik mezelf de kans moest gunnen om gelukkig te worden. Daarom heb ik het uiteindelijk gedaan."

Dictatoriaal bewind

Als jonge zuster liep ze al snel op tegen de hiërarchische structuren binnen het klooster. Dat merkte ze aan hoe de moeder overste, die aan het hoofd van het vrouwenklooster stond, zich opstelde. "Ik stond echt onderaan de ladder. De overste was zeer streng en voerde een dictatoriaal bewind. Haar wil was wet."

Wanneer het misbruik begon, weet Anne nog precies. Ze maakte een zware periode in haar persoonlijke leven door. Haar neefje moest een ingrijpende operatie ondergaan, waardoor hij nooit meer zou kunnen lopen. Dit zorgde voor veel verdriet bij Anne.

'Ik zat verstijfd op zijn schoot'

Het was in deze zware tijd dat een Vlaamse pater, die wist wat Anne doormaakte, haar bij hem riep voor een 'begeleidingsgesprek'. Eenmaal binnen, ging het gesprek al snel een totaal andere kant op, vertelt Anne. "Hij stond plots op, nam me op zijn schoot en begon mijn armen en benen te strelen. Ik zat verstijfd op zijn schoot. Wist niet wat me overkwam, wist me hier totaal geen raad mee."

Totaal verbouwereerd en in shock, 'bevroor' Anne volledig. Maar dat weerhield de pater er niet van door te gaan met zijn seksuele handelingen. Anne: "Hij schakelde over naar het strelen van mijn heupen en borsten, en begon plots hevig te hijgen en te schokken met zijn lichaam. Daarna stond hij op, kuste me op de mond en zei me dat dit tussen ons moest blijven."

Gechanteerd door de pater

6 jaar lang ging het misbruik door. Al die tijd durfde ze er met niemand over te praten. Uit angst en schaamte. "Er wordt mij altijd de vraag gesteld: 'Waarom blijf je naar zo'n man toe gaan?' Maar ik was heel erg bang voor hem. Bovendien kon ik hem moeilijk ontwijken, omdat hij mij chanteerde. Er was altijd de angst dat het misbruik naar buiten zou komen. Want dan wist ik één ding zeker: ik zou als schuldige worden aangewezen."

Daarnaast speelde ook de afhankelijkheidsrelatie, die Anne met de pater had, een rol. "Hij was de enige die mij spirituele voeding gaf. Dus er was dat vreselijke misbruik, maar er waren ook gesprekken tussen ons, waaraan ik me kon optrekken. Het is de hand die slaat, maar ook voedt. Net zoals bij een hond, die gaat ook altijd terug naar zijn baasje."

Pesten en intimideren

Naast het misbruik van de pater, had Anne ook heel veel last van het schrikbewind dat de overste voerde in het klooster. Toen de overste het idee kreeg dat Anne een bedreiging vormde voor haar positie, volgde een periode van pure haat en pesterijen aan haar adres.

"Het pesten en intimideren nam toen afschuwelijke vormen aan. Ze zette anderen tegen mij op. Ik raakte volstrekt geïsoleerd. Er werd op een gegeven moment zelfs gezegd dat het jammer was, dat er geen concentratiekampen meer bestonden. Dan hadden zij mij kunnen vergassen. Zo ver ging het."

Naar de hoogste geestelijke

Pas jaren later, toen ze was uitgetreden en een leven had opgebouwd buiten het klooster, durfde Anne het misbruik en het schrikbewind in het klooster aan te kaarten. Ze deed dat uiteindelijk zelfs bij de hoogste geestelijke in België: kardinaal Daneels. Zijn reactie was een enorme teleurstelling.

"Hij liet mij weten dat hij 'het gebeuren betreurde en voor mij zou bidden'." Een typerend antwoord en volgens Anne exemplarisch voor hoe de Katholieke Kerk met slachtoffers van misbruik omgaat. "Deze reactie heb ik zo vaak gekregen, dat ze voor mij gingen bidden. Ik zeg weleens: 'Als ik voor ieder gebed een euro had gekregen, dan was ik nu heel erg rijk geweest'."

13 jaar lang procederen

In 2003 startte Anne een gerechtelijke procedure tegen de Katholieke Kerk, nadat ze jarenlang geen erkenning voor haar leed had gekregen binnen de kerkorganisatie.

Die juridische strijd zou uiteindelijk maar liefst 13 jaar duren. Uiteindelijk leidde dit tot toekenning van een bedrag aan schadevergoeding. Iets waar het Anne overigens nooit om te doen was. "Ik heb een groot bedrag aan schadevergoeding gekregen. Maar als je dit aftrekt van alle juridische kosten die ik heb moeten maken, en het bedrag dat ik aan therapie kwijt ben, blijft er weinig over."

Veel meer slachtoffers

De reden dat Anne, na al die jaren van zwijgen, nu naar buiten treedt is helder: ze wil een stem zijn. Voor al die slachtoffers die tot op de dag vandaag niet naar buiten durven met hun verhaal. En dat zijn er een hoop, weet Anne. Ze heeft sterke aanwijzingen dat zij niet het enige slachtoffer was van haar misbruiker.

"Als je op bezoek ging bij de pater, was er een soort wachtkamertje. Ik heb daar ook vrouwen naar buiten zien komen, van wie het haar en de kleding helemaal in de war was. En als ik dan bij de pater naar binnen ging, kwam hij met een schone zakdoek aan. Dat was voor mij een teken. Want als hij klaarkwam deed hij dat altijd in een zakdoek."

Nieuw leven buiten klooster

Lang is Anne op zoek geweest naar erkenning voor alles wat haar is aangedaan in het klooster. Maar uiteindelijk heeft ze zich erbij neergelegd. "Officieel heb ik nooit erkenning gekregen voor het misbruik dat mij is aangedaan. Maar door hier maar naar te blijven zoeken, hield deze man - mijn misbruiker - een soort van macht over mij. Dat wilde ik op een gegeven moment niet meer."

"Dus heb ik mijzelf erkenning gegeven. Door te zeggen dat ik niet schuldig was. Ik ben uit de slachtofferrol gestapt. En heb ik uiteindelijk een heel rijk leven kunnen opbouwen. Buiten het klooster."

*Anne is een verzonnen naam, haar echte naam is bekend bij de redactie.