Zestig zittingen in megaproces Holleeder

Het is een megaproces over beruchte liquidaties in de Amsterdamse onderwereld. Met als verdachte de bekendste crimineel van Nederland: Willem Holleeder. Vanaf maandag staat hij voor de rechter voor het opdracht geven van liquidaties.

Het is alles of niets voor justitie. Krijgen ze bewezen dat de bijna zestigjarige Neus het brein is achter een serie beruchte afrekeningen in het criminele milieu? Het belangrijkste bewijs: belastende verklaringen van met name twee kroongetuigen en Holleeders eigen zussen. Zij weten het zeker: hun broer is een moordenaar.  

Maandag wordt de inhoudelijke behandeling afgetrapt in de zwaarbewaakte Bunker in Amsterdam-Osdorp. Het is de eerste dag in een reeks van in ieder geval zestig zittingen die tot en met juli dit jaar gaan plaatsvinden. Cruciaal in de zaak zijn de getuigenissen van de zussen Astrid en Sonja Holleeder en Holleeder’s ex-vriendin Sandra den Hartog, weduwe van topcrimineel Sam Klepper (vermoord in 2000). 

De verdenking

De zaak draait om een serie onderwereldmoorden in het Amsterdamse criminele milieu in de jaren 2002-2006. Justitie kreeg de moordzaken eerder niet rond omdat niemand durfde te getuigen tegen Willem Holleeder (1959). En zij die in het verleden wel spraken met de politie, zoals vastgoedhandelaar Willem Endstra, werden vermoord.  

Het OM verdenkt Holleeder van het opdracht geven voor vijf liquidaties, waarbij zes mensen worden vermoord. Het gaat om de moorden op z’n jeugdvriend en mede-Heinekenontvoerder Cor van Hout (24 januari 2003), botenhandelaar Robert ter Haak (24 januari 2003), vastgoedbaron Willem Endstra (17 mei 2004), hasjhandelaar en pandjesbaas Kees Houtman (2 november 2005), maffiakopstuk John Mieremet (2 november 2005) en de criminele kroegbaas Thomas van der Bijl (20 april 2006). 

Daarnaast gaat het om twee mislukte moordpogingen, op John Mieremet begin 2002 en David Denneboom (zakenpartner van Endstra) op 17 mei 2004. Holleeder zou bovendien deel hebben genomen aan een criminele organisatie met Dino Soerel, Jesse R., Peter La Serpe en Ali Akgun.

Getuigenissen zussen Holleeder

De zussen en zijn ex-geliefde zijn de troef van justitie. Astrid Holleeder, voormalig strafrechtadvocaat, geldt jarenlang als belangrijkste vertrouweling van haar criminele broer. Tot ze besluit in deze positie bewijs tegen hem te verzamelen, ook in de vorm van geheime geluidsopnames die ze maakt met apparatuur die ze in haar bh verstopt. Het gedrag van hun broer dreef ze in de handen van de politie, zeggen de zussen. Astrid: “Willem is een psychopaat. Hij schept er genoegen in om mensen te vernietigen. (...) Ik wil dat mijn broer nooit meer uit de gevangenis komt. Alleen als hij levenslang krijgt, kan hij niet nog meer slachtoffers maken.”* 

In het diepste geheime stapt Astrid in 2013 naar de politie. Samen met haar oudere zus Sonja die jarenlang de levensgezel is van Cor van Hout, bloedgabber van Holleeder. De zussen zeggen dat Willem hun leven tot een hel maakte waaruit geen ontsnappen mogelijk was. Hij dreigt hen te vermoorden en dat niet alleen, zegt Sonja: "Om aan te geven hoe krankzinnig hij geworden is: hij bracht het als een gunst dat ik zelf mocht kiezen wie van mijn twee kinderen hij als eerste zou laten doodschieten.” **

Zijn ex-vriendin Sandra den Hartog zegt ook dat Holleeder regelmatig gedreigd zou hebben haar zoon uit de relatie met Sam Klepper om het leven te willen brengen. “De opgroeiende kinderen van de mensen die hij liet liquideren, beschouwt hij als potentieel gevaar. Hij was bang dat ze later wraak zouden nemen,” aldus Sandra tegen de Telegraaf. Van de moord op Sam Klepper wordt Holleeder overigens niet verdacht. 

Hoe sterk is de zaak? 

Naast de getuigenissen van deze vrouwen liggen er ook de verklaringen van de geliquideerde getuigen Willem Endstra, Kees Houtman, Thomas van der Bijl en die van de onlangs overleden beschermde getuige Hidr Korkmaz. Daarnaast zijn er nog de kroongetuigen: huurmoordenaar Peter La Serpe en moordmakelaar Fred Ros die beiden een deal sloten met justitie in het liquidatieproces Passage. De twee kroongetuigen verklaren belastend voor Holleeder, vooral in de zaak van hasjhandelaar Kees Houtman en die van kroegbaas Thomas van der Bijl. Het Hof in Amsterdam vond deze verklaringen betrouwbaar. Ze vormden de basis voor vier keer levenslang voor kopstukken uit de Amsterdamse onderwereld, onder wie Dino Soerel. 

Ook justitie denkt dat ze met alle verklaringen bij elkaar een ronde zaak hebben. De getuigenissen zouden elkaar versterken. Maar zo eenvoudig is het niet, stelt Jan Hein Kuijpers die Holleeder bijstond in de afpersingszaak. “Waar het om gaat is dat er concreet bewijs zal moeten komen voor de strafbare feiten waar hij van verdacht wordt. Dan kun je niet zeggen, die heeft dat gehoord en die dit."

Strafrechtjurist en universitair docent Sven Brinkhoff van de Radboud Universiteit Nijmegen zegt dat er in het dossier een grote variëteit is aan hoe concreet het bewijs is. “In de ene zaak verklaren de getuigen wat directer en in de andere zaak minder. (…) Stel dat er wordt gekozen voor het perspectief van de getuigen, dan zou door middel van schakelbewijs ook de wat mindere zaken tot een veroordeling kunnen leiden.” Daarmee bedoelt hij dat men zal kijken naar de gelijkenissen in de modus operandi.  

Hamvraag: geloof je de getuigen of Holleeder?

Strafrechtjurist Brinkhoff noemt het uiteindelijk een hele klassieke zaak. “Of je gelooft de getuigen en veroordeel je. Of je gelooft Holleeder en dan spreek je vrij. Het is zwart-wit, deze zaak.” 

Iedereen heeft een belang om te verklaren, zegt Holleeder’s voormalige advocaat Jan Hein Kuijpers. “Het kan zijn dat die dames zoiets hebben: we zijn bang en we willen dat hij vast komt te zitten. Dat kan. Maar het kan ook zijn dat er een ander motief is. En dat moet wel helder worden,” zegt Kuijpers. 

Kuijpers vindt dat alles wat er gezegd wordt over Holleeder ‘uitgekleed’ moet worden tot de vraag is het waar of niet waar? “Je kunt niet zeggen: dit lijkt erop en dat ook. En oja, hij scheldt z’n zussen uit op ’n bandje: we geven hem levenslang. Zo moet het niet.” Het gaat om een zaak waarin hem daadwerkelijk levenslang boven het hoofd hangt, stelt Kuijpers. “Hij is bijna zestig, bij een veroordeling komt hij nooit meer vrij.”

Holleeder zelf ontkent alle beschuldigingen. Hij is van mening dat hij al veroordeeld is voordat zijn proces is begonnen. Strafrechtdeskundige Brinkhoff verwacht dat Holleeder met een uitgebreide verklaring zal komen: “Dit hele dossier brengt hem in een heel lastig parket. Zwijgen is dan geen optie. Het schreeuwt om een uitleg.” 

De aftrap

Maandag is de aftrap van proces dat ruim 1000 ordners telt. Naar Amerikaans voorbeeld zal het Openbaar Ministerie eerst de zaak voordragen: waarom moet Holleeder in hun ogen vervolgd worden? Daarna zullen de advocaten van Holleeder een uitgebreid statement voorlezen. Vervolgens gaat de rechtbank een begin maken met het horen van Holleeder. Dit tot zijn eigen onvrede. Hij had het liefst gezien dat zijn zusjes eerst zouden gaan omdat hij bang is dat zij hun verhaal gaan afstemmen op het zijne. De zussen en z'n ex-geliefde zullen naar verwachting later in februari gehoord worden.

*Bron: NRC Handelsblad
** Bron: De Telegraaf