meer NPO start

Zelfvarend schip is de oplossing voor het personeelstekort in de binnenvaart

Zelfvarend schip is de oplossing voor het personeelstekort in de binnenvaart
Binnenvaartschip bij Gorinchem
Bron: EenVandaag

Vliegtuigen en auto's besturen zichzelf steeds vaker en er bestaan al koelkasten die de boodschappen voor je bestelt, dus waarom zouden schepen niet zelf kunnen varen? De eerste testvaarten met een binnenvaartschip worden al gemaakt.

"Voor modernisering moet je niet bij mij zijn." Met weemoed denkt de 72-jarige pontstuurman Willem Oosterlee terug aan vroeger. "Ik ben schipper in hart en nieren, als klein kind zat ik al op het water. Het liefst zou ik naar die tijd teruggaan, nu is de binnenvaart te massaal en onpersoonlijk."

Tijden veranderen

Oosterlee was voor hij pontstuurman werd schipper op de binnenvaart. "Vroeger kwam ik door een sluis aanvaren en werd ik begroet: 'Hé, wat fijn dat je veilig bent aangekomen, had je wind mee of tegen?' De schippers hadden elkaar nodig. Even met elkaar praten en verhalen uitwisselen, dat houdt je op de been."

Willem Oosterlee
Bron: EenVandaag
Willem Oosterlee

Maar tijden veranderen. Binnenvaartondernemer Remco Pikaart zag enkele jaren geleden een gat in de markt. "De sector verandert snel: duurzaamheid en kunstmatige intelligentie winnen terrein. Als bedrijf moet je natuurlijk interessant blijven, dus daarom dacht ik: we moeten hiermee aan de slag." Pikaart kwam in contact met een bedrijf dat is gespecialiseerd in data en kunstmatige intelligentie. Het besluit om samen een algoritme te ontwikkelen voor zijn containerschip Factofour, liet niet lang op zich wachten.

Software leren te denken als een schipper

Dataspecialist David Woudenberg is medebedenker van het zelfvarende algoritme. Hij wijst naar een zwart softwarekastje dat vastzit aan een wand in de stuurhut van de Factofour. "We hebben dit systeem aangeleerd wat de kapitein doet in elke situatie. Aan de hand van heel veel data uit de nautische apparatuur leren we het schip om te denken als een kapitein, maar dan in geoptimaliseerde vorm." Daarmee bedoelt Woudenberg dat het schip niet alleen rechts kan aanhouden en aanvaringen kan voorkomen, maar ook geen overbodige stuurbewegingen maakt.

Hoogleraar autonoom varen Rudy Negenborn benadrukt dat de ontwikkeling van die communicatiesystemen nog in de onderzoeksfase zit. "We zijn er dus nog lang niet", zegt hij. "Een autonoom schip moet in de praktijk functioneren in een omgeving met andere schepen en objecten. Vergelijk het eens met de auto: op het water heb je geen fietsers, voetgangers of strenge snelheidslimieten. Een schip reageert ook veel trager, het is net autorijden op ijs. Een autonoom schip moet ver van tevoren kunnen anticiperen op bochten, anders loopt het verkeerd af."

Het 'menselijke' verdwijnt

Maar de 72-jarige Oosterlee ziet grenzen aan de groei van techniek. Hij verzucht: "Je was als schipper afhankelijk van- en één met de natuur. Nu is alles half-automatisch, straks gaan we naar vol-automatisch: het is allemaal groot, groter, grootst. Maar het raakt op, de grens wordt bereikt. Met autonoom varen verdwijnt het menselijke van het varen."

En juist de mensen vindt Oosterlee zo belangrijk op het water. "In de binnenvaart is een groot personeelstekort, en ja, een zelfvarend schip lost dat op. Maar is dit wat je wil? Mensen verkopen hun schepen omdat ze niet meer als 'thuis' voelen door alle regeltjes. Daardoor is er nu veel buitenlands personeel, wat voor taalproblemen en misverstanden zorgt en tot ongelukken kan leiden. Als we zuiniger waren geweest op de oude binnenvaart, dan hadden we nu geen problemen gehad."

Kapitein kan op zijn stek blijven

Het autonoom varende schip kan een deel van het personeelstekort oplossen, maar de kapitein hoeft volgens Pikaart nog niet te vrezen voor zijn baan. "Het zelflerende algoritme zorgt ervoor dat er minder bemanningsleden nodig zijn, omdat de overgebleven bemanning zich kan richten op andere taken. De baan van de kapitein zal nog niet verdwijnen, maar wel veranderen."

Een schip van 130 meter lang en 500.000 kilo zwaar zelfstandig laten varen is niet iets om over één nacht ijs te gaan. De kapitein vult het algoritme aan en laat het leren van zijn acties. De techniek ontwikkelt zich dan wel snel, maar voorlopig blijft de kapitein heel hard nodig."

Bekijk hier de tv-reportage over dit onderwerp.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Krijgt Europa een plek aan de onderhandelingstafel over Oekraïne? 'We hebben te weinig militaire macht'

De vredesonderhandelingen over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland staat onder druk. Zo heeft de VS aangekondigd dat Europa niet welkom is aan de onderhandelingstafel, tot grote frustratie van Europa. Wat is er allemaal aan de hand?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

In Horst aan de Maas vinden ze de kabinetsplannen om arbeidsuitbuiting aan te pakken onvoldoende: 'Treed samen op'

In Horst aan de Maas vinden ze de kabinetsplannen om arbeidsuitbuiting aan te pakken onvoldoende: 'Treed samen op'
Roy Bouten, wethouder Horst aan de Maas
Bron: EenVandaag

Het kabinet wil dat er eerder en harder wordt ingegrepen bij bedrijven die arbeidsmigranten uitbuiten. In Horst aan de Maas, waar de meeste arbeidsmigranten van Nederland wonen, kan het plan op weinig enthousiasme rekenen. "Het is niet genoeg."

Veel mensen maken zich zorgen over hun leefomgeving, zegt wethouder Roy Bouten van de Gemeente Horst aan de Maas. De gemeente huisvest de meeste arbeidsmigranten van Nederland. "Maar het kan ook zijn dat wij onze vergunningsverlening goed op orde hebben", zegt hij.

Leefbaarheid

In Horst aan de Maas zijn zo'n 4.000 vergunde plekken. De Provincie Limburg heeft becijferd dat over vijf jaar een kwart van de inwoners van de gemeente arbeidsmigranten zijn. In een protestactie werd afgelopen week gevraagd om een 'maximum' op te leggen en meer controle op werkgevers.

Inwoners van het dorp vinden bovendien dat de leefbaarheid onder druk staat. Vorig jaar werd bekend dat in het bos nabij de gemeente tientallen werkloze en dakloze arbeidsmigranten leefden. De discussie rond arbeidsmigratie gaat breder dan alleen huisvesting, zegt Bouten. "Het gaat over beheer, over werkomstandigheden."

Bekijk ook

Strenger en harder

"Dan zie je dat mensen op zoek gaan naar onderdak en dan landen ze soms letterlijk in het tuinhuisje van de buren." Voor zowel omwonenden als voor de arbeidsmigranten een hele kwetsbare situatie.

"Daar moeten we vanaf", stelt Bouten. Het kabinet kondigde deze week strengere regels aan voor bedrijven die met arbeidsmigranten werken: de arbeidsinspectie moet eerder en harder ingrijpen bij mogelijke misstanden.

Hogere boetes

Nu wordt ingegrepen als werknemers in 'levensgevaar' zijn of 'onmiddellijk dreigend gevaar' lopen. Minister Eddy van Hijum van Sociale Zaken en Werkgelegenheid zegt in een Kamerbrief dat dit nu ook bij 'ernstig gevaar' mogelijk moet zijn.

Bedrijven kunnen daarnaast beboet of zelfs gesloten worden wanneer zij reisdocumenten op bankpassen innemen. Ook voor illegale tewerkstelling komen hogere boetes.

Bekijk ook

'Het is niet genoeg'

Bouten noemt het 'heel erg goed' dat de arbeidsinspectie strenger moet kunnen ingrijpen. "Ik vind alleen dat het niet genoeg is. Dit zou de gemeente ook moeten kunnen doen." De gemeente mag een vergunningsaanvraag alleen maar toetsen in de omgeving: kan en past het in de ruimte?

"Maar", vervolgt de Limburgse wethouder, "ik wil dat wij bij signalen van uitbuiting, ook gewoon tegen een ondernemer zeggen 'we gunnen het jou even niet om de vergunning te krijgen, jij gaat blijkbaar niet verantwoord genoeg om met de belangen van de arbeidsmigrant of omwonende. Jij krijgt die vergunning niet of we pakken het af'."

Bevoegdheden bij gemeente

Wethouder Bouten wil dat de gemeente meer bevoegdheden krijgt. "Wij zijn de overheid die het dichtst bij de situatie staat, wij krijgen meldingen vanuit de handhaving binnen", somt hij op.

"Wij krijgen meldingen over sociale onveiligheid aan de balie vanuit de buurt of vanuit de arbeidsmigrant, daar moeten we kunnen handelen."

Bekijk ook

Samenwerking

Nu probeert de gemeente zo'n bedrijf buiten de deur te houden via de wet Bibob (bij twijfel over integriteit) of via de gemeentewet. Bouten pleit voor een samenwerking tussen gemeente en de arbeidsinspectie.

"Wij kunnen die ogen en oren zijn die de melding naar de arbeidsinspectie stuurt, waarop gehandeld kan worden", zegt hij. "Dus ga elkaar niet beconcurreren maar treed samen op tegen diegene die misbruik maken van de arbeidsmigrant of omwonende."

In Horst aan de Maas vinden ze de kabinetsplannen om arbeidsuitbuiting aan te pakken onvoldoende: 'Treed samen op'

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant