radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

'Ze zijn bang voor vrouwen die zich tegen hen keren': de gevaarlijke strijd van Masih Alinejad voor vrouwenrechten in het Midden-Oosten

'Ze zijn bang voor vrouwen die zich tegen hen keren': de gevaarlijke strijd van Masih Alinejad voor vrouwenrechten in het Midden-Oosten
Journalist, schrijver en activist Masih Alinejad
Bron: EenVandaag

"Het liefst zouden ze mij ontvoeren en executeren, maar ik weiger mezelf te verstoppen." Masih Alinejad is de vrouw waar Iraanse mollahs en de Afghaanse taliban bang van worden. Bedreigingen stoppen haar strijd voor vrouwen in het Midden-Oosten niet.

Alinejad is een van de bekendste voorvechters van vrouwenrechten in Iran. Als journalist, schrijver en activist voert ze die strijd al jaren. Sinds een half jaar leeft ze onder bescherming van de FBI, nadat een plot van de Iraanse veiligheidsdiensten om haar te ontvoeren en mee terug te nemen naar Iran werd verijdeld.

Strijd tegen de hijab

Wild springend en krullend haar is het handelsmerk van Alinejad. Haar dat zich niet in een hoofddoek laat plooien, maar vrij wil zijn. De wind in mijn haar is ook de titel van haar boek uit 2018, waarin ze schrijft over haar strijd tegen onderdrukking van vrouwen en tegen het Islamitische regime in Iran.

"De wettelijk verplichte hijab is niet een stukje stof, maar hét symbool bij uitstek waarmee de geestelijkheid in Iran vrouwen én de rest van de bevolking onderwerpt aan hun macht en hun wil", zegt ze. "Aan die verplichte hoofddoek die alle vrouwen moeten dragen kan iedereen zien dat Iran een Islamitische republiek is. Als dat symbool wordt afgeworpen, is dat een aantasting van hun macht. Dáárom zijn ze er zo fel op."

Alinejad
Bron: EenVandaag
Alinejad tijdens haar bezoek aan de Balie in Amsterdam op 30 oktober

Kritiek op buitenlandse diplomaten

Het is ook de reden waarom Alinejad bijzonder kritisch is op buitenlandse vrouwelijke diplomaten die zonder protest een hijab dragen als ze Iran bezoeken. "Beseffen ze niet dat ze hiermee letterlijk een mes in de rug steken van iedere vrouw in Iran die zich verzet tegen deze wet? Want tegen meisjes in Iran wordt gezegd: wie denk je wel niet dat je bent om te protesteren tegen onze wetten, als zelfs de machtigste vrouwen ter wereld een hoofddoek opdoen als ze hier zijn?"

Toenmalig minister Sigrid Kaag droeg bij haar bezoek aan Iran bijvoorbeeld ook een hoofddoek. "Het doet pijn dat juist vrouwen uit landen waar vrijheid is, zoals Nederland, dit vrijwillig doen. Stel dat westerse landen hetzelfde zouden doen en tegen islamitische landen zouden zeggen: 'Luister, wij doen hier niet aan hijabs, dus als uw vrouwen hier komen moeten ze ze af doen.' Denk je dat iemand zich daaraan zou houden?"

Bekijk ook

Revolutie in de keuken

Zelf kwam Alinejad als jong meisje uit een arm gezin al snel in botsing met de sharia-wetten van haar land. Ze wilde zwemmen, fietsen en voetballen, dingen die haar broertje wel mocht, maar zij niet omdat ze een meisje was. Fietsen en zwemmen deed ze toch en ze weigerde waar het maar kon een hijab te dragen.

"Mijn revolutie begon bij ons thuis in onze keuken", zegt Alinejad. "En die kleine revolutie, dat allereerste verzet, dat is het moeilijkst. Want kinderen houden van hun ouders. Mijn moeder wilde ook dat ik een hoofddoek droeg, maar ze heeft mij iets geleerd dat nóg belangrijker is: niet bang zijn."

Alinejad
Bron: Eigen beeld
Als meisje in Iran moest Alinejad (rechts) verplicht een hoofddoek dragen

Gevlucht naar de VS

Alinejad ging naar school, werd journalist en kwam steeds vaker in botsing met het regime omdat ze zich uitsprak over zaken als corruptie, onrechtvaardigheid en ook vrouwenrechten. Uiteindelijk ontvluchtte ze haar land en kwam ze terecht in de Verenigde Staten.

Daar zette zij haar strijd voort tegen het regime en tegen de verplichte hijab. Via social media ondersteunt en inspireert ze vrouwen die binnen Iran hun vrijheid blijven opeisen. Bijvoorbeeld door op plekken waar dat kan hun hoofddoek af te werpen en foto's daarvan online te plaatsen. Ze heeft inmiddels miljoenen volgers, ook in landen als Iran en Afghanistan.

Bekijk hier de reportage over Masih Alinejad

Niet naar het voetbalstadion

Die activiteiten leveren haar felle reacties op bij critici binnen en buiten Iran. In het Westen beschuldigen haar tegenstanders Alinejad ervan dat ze islamofobie aanwakkert. Daar moet ze zelf om lachen. "De islamitische politie in Iran geeft vrouwen zweepslagen omdat ze geen hoofddoek dragen. Ze sluiten ze op omdat ze in een voetbalstadion komen of fietsen. En dan zou ík degene zijn die de Islam een slechte naam bezorgt?"

"Ik heb niks tegen de Islam of tegen een hoofddoek. Ik heb wél iets tegen een wet die vrouwen verplicht hoe ze zich moeten kleden, die vrouwen verbiedt om te dansen, te zingen, allemaal dingen die overal de normaalste zaak van de wereld zijn. Dat zijn mensenrechten, geen vrouwenrechten. Stel je voor dat een land een wet zou invoeren dat mensen van kleur zich niet in een voetbalstadion mogen begeven. Denk je dat dat geaccepteerd zou worden? Maar als het om vrouwen gaat kan het kennelijk wel."

Bekijk ook

'Zij is de volgende!'

Dat haar uitspraken en activiteiten een gevoelige snaar raken, vertaalt zich ook in persoonlijke risico's. Deze zomer werd er in New York een complot verijdeld van vier mannen die in opdracht van de Iraanse geheime dienst voorbereidingen troffen om haar te kidnappen en mee terug te nemen naar Iran. Ze zou met een speedboot naar Venezuela worden meegenomen en vandaar uitgeleverd.

Alinejad weet wat haar dan te wachten staat: "Een paar jaar geleden is een Iraanse journalist naar Irak gelokt en daar ontvoerd. Hij is geëxecuteerd. Een dag daarop verscheen mijn foto op alle journaals met de boodschap: 'Zij is de volgende!'" Ook haar familie in Iran is bedreigd en gevangen gezet. Haar zus nam publiekelijk afstand van haar, onder dwang van het regime.

Afghaanse vrouwen in de steek gelaten

"Weet je wat dat betekent?" zegt Alinejad. "Dat ze bang voor mij zijn, en niet alleen voor mij, maar voor alle miljoenen vrouwen die zich tegen hen kunnen keren. Ze zijn nergens zo bang voor als vrouwen die hen niet gehoorzamen. Maar het worden er wel steeds meer. Bij de vrouwen ligt de sleutel in de strijd tegen deze regimes."

Dat geldt volgens haar in de Islamitische Republiek Iran, maar ook in Afghanistan, dat nu geregeerd wordt door de taliban. "Als de vrouwen niet meer bang voor ze zijn, dan zijn ze hun fundament en hun legitimiteit kwijt. Maar dat vergt wel veel moed en heel veel lijden. Daarom verdienen die vrouwen steun en kan je ze niet eenvoudigweg in de steek laten, zoals het Westen doet bij de vrouwen in Afghanistan."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Komt er een Europees leger door de acties van de VS? 'Je moet voldoende militaire macht tegenover Rusland zetten'

Komt er een Europees leger door de acties van de VS? 'Je moet voldoende militaire macht tegenover Rusland zetten'
Premier Dick Schoof stapt uit het regeringsvliegtuig voorafgaand aan een spoedoverleg in Parijs
Bron: ANP

In Parijs is vandaag een spoedoverleg met Europese regeringsleiders over Oekraïne. Ook premier Schoof was erbij. De reden: het nieuwe Amerikaanse beleid onder president Trump.

De VS vindt een toekomstig NAVO-lidmaatschap van Oekraïne niet langer wenselijk, liet president Trump afgelopen week weten. Ook zou het niet realistisch zijn dat Oekraïne in een akkoord met Rusland de bezette gebieden terugkrijgt. En, was Trumps boodschap, Europese landen zullen niet aan tafel zitten bij de onderhandelingen tussen de VS en Rusland.

Vijandige toon

"Trump heeft blijkbaar haast", zegt Patrick Bolder van het Haags Centrum voor Strategische Studies (HCSS). Hij vindt Trumps uitspraken niet heel verrassend, voegt hij daaraan toe. "We wisten dat hij niet zoveel op heeft met de NAVO. Niet zoveel met de Europese Unie. Dat hij snel tot een bestand wil komen."

Waar Bolder wél verbaasd over is, is de toon waarop Trump Europese landen benadert. "Dat zijn we niet gewend van Amerika. Hiermee creëeren ze een beetje vijandigheid in onze richting en dat is natuurlijk niet goed."

'Cadeautje voor Poetin'

De Amerikaanse president speelt het Westen uit elkaar, zegt Bolder. Waar Europa en Amerika eerder gezamenlijk optrokken tegen Rusland, is daar nu een hele grote splitsing, ziet de deskundige. "Amerika heeft een heel andere positie ingenomen dan Europa. Dat is een cadeautje voor Poetin, die kan rustig achterover leunen."

"Trump wil heel snel een bestand, dus hij zal Poetin het een en ander moeten geven voordat hij ook maar enige beweging maakt richting zo'n bestand."

Bekijk ook

Toekomstige krijgsmacht

Met de top in Parijs is het de eerste keer dat Europese leiders bij elkaar komen om te spreken over een toekomstige krijgsmacht die een bestand moet gaan bewaken, weet Bolder. "Een eerste peiling onder deelnemers: willen we inderdaad zoiets gaan opzetten?"

"En als dat bekend is, moet vervolgens bepaald worden wat er allemaal nodig is om die krijgsmacht te vormen. Hoe zwaar kunnen we optreden? Welke capaciteiten zijn vereist? Als dat allemaal verzameld is, dan kunnen landen gaan zeggen: 'Oké, dit ga ik leveren.'" Je kunt dat zien als een intentieverklaring, legt Bolder uit.

'Ruggesteun weg'

Tegelijkertijd hebben de VS laten weten dat ze niet mee willen doen aan een eventuele Europese troepenmacht. Bolder: "Het grote gevaar is dat we geen rugdekking krijgen van de Verenigde Staten. Terwijl we er altijd op hebben vertrouwd dat de Verenigde Staten de grote 'escalatiedominatie' zouden kunnen leveren. Bijvoorbeeld met atoomwapens."

"Dat is een hele belangrijke waarschuwing: 'Als jij ons te veel pijn doet, dan slaan we jou met atoomwapens terug.' Als de Amerikanen dat niet meer doen, dan is er wel een hoop ruggesteun weg", verwacht hij.

Bekijk ook

Europa genoeg slagkracht zonder Amerika?

De vraag is ook of Europa genoeg slagkracht heeft zonder Amerika. "Hebben we genoeg vermogen om Rusland ook in de diepte te raken, waar het echt zeer doet? Mogen we dat überhaupt wel? Mag je ook Russische troepen in Rusland raken?"

Uiteindelijk kan het erop uitkomen, zegt Bolder, dat Trump en Poetin een bestand overeen komen, dat voor Zelensky niet verteerbaar is. "Dan zal hij mogelijk zeggen, met steun van een groot deel van Oekraïense bevolking, dat hij liever doorvecht." Maar voor hier iets over duidelijk is, zijn we een aantal maanden verder, vermoedt hij.

Militair vermogen tegen Rusland

Hoe belangrijk een eventuele Europese troepenmacht is, wat Bolder betreft? "Belangrijk. De vraag is namelijk in hoeverre je Poetin op zijn woorden kunt geloven, als je al tot een bestand zou komen. Dus je moet daar echt wel militaire kracht tegenover zetten, om te zorgen dat het bestand ook daadwerkelijk wordt gehandhaafd."

"Niemand vertrouwt Poetin meer en Zelensky vertrouwt hem al helemaal niet. Dus dan moet je er voldoende militair vermogen tegenover zetten om Rusland weg te houden van nieuwe agressieve acties richting Oekraïne."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant