radio LIVE
meer NPO start

Xtc-pillen worden steeds sterker, met alle risico's die daarbij horen

Xtc-pillen worden steeds sterker, met alle risico's die daarbij horen
Het uitvoeren van een xtc-test.
Bron: ANP

Het Trimbos-instituut merkt dat xtc-pillen steeds sterker en daarmee ook steeds gevaarlijker worden. De nieuwste onderzoeksresultaten van het instituut bevestigen het beeld dat al langer opviel.

"Het is een zorgelijke ontwikkeling die al langer gaande is", zegt Daan van der Gouwe van het Trimbos. Het instituut test al jaren de drugs die in Nederland worden gebruikt. Ook in 2018 werden de pillen weer sterker. De hoeveelheid MDMA, de werkzame stof in xtc-pillen, is verder toegenomen.

Drie keer zoveel MDMA

Het is een ontwikkeling die al jaren gaande is en maar door blijft gaan. En zo treft het Trimbos soms extreem sterke pillen aan. "We hebben dit jaar bij het testen een pil aangetroffen met bijna 300 milligram MDMA", zegt Van der Gouwe gealarmeerd. "Ter vergelijking, een pil bevatte 10 jaar geleden nog gemiddeld zo'n 100 milligram."

Die tijd ligt inmiddels ver achter ons. "Tegenwoordig zit in het leeuwendeel van de pillen sowieso meer dan 150 microgram. Maar die sterkere pillen zijn ook gevaarlijker."

Dit jaar testte het Trimbos-instituut weer duizenden xtc-pillen. De resultaten op een rij.

4,10 euro voor een pil

Nederland behoort tot de wereldtop als het gaat om xtc-productie. 'Onze' pillen gaan de hele wereld over, maar worden ook in eigen land veel gebruikt. In het uitgaansleven is de drug veruit het meest populair. Ruim 1 miljoen mensen slikten ooit een pilletje en 130 duizend deden dat in de afgelopen maand, blijkt uit een recent rapport van Jellinek.

Met de productie van xtc is dan ook veel geld te verdienen, wat zorgt voor moordende concurrentie tussen producenten. Dat blijkt wel uit de prijs van een pilletje. Gemiddeld betaal je nu 4,10 euro per pil, zegt het Trimbos, te vergelijken met de prijs van een speciaalbiertje.

Xtc, wie gebruikt het eigenlijk?

Moordende concurrentiestrijd

Het feit dat de pillen steeds sterker worden, heeft ook alles met die concurrentie te maken. "Wat we zien is dat de variëteit enorm is toegenomen, zowel in de vorm en kleur van het pilletje, maar vooral in de sterkte. Producenten willen zich onderscheiden met sterkere pillen, want dat leidt tot meer verkoopsucces."

De trend van steeds zwaardere pillen leidde aanvankelijk tot een toename van lichte en ernstige acute gezondheidsproblemen, vooral op grootschalige evenementen. Die toename heeft zich echter in recente jaren niet voortgezet. Of de pillen van betere zuiverheid zijn of dat gebruikers alerter zijn, valt niet te zeggen.

Minstens 15 doden per jaar

Maar, xtc-pillen zijn zeker niet onschuldig. Zwaardere pillen vergroten het risico op gezondheidsklachten. "Hoe hoger de dosering, hoe groter het risico. Het gevaarlijkst is de temperatuurstijging van je lichaam. Als die oploopt naar 41 of 42 graden Celsius, dan kan je daar aan overlijden."

Jaarlijks vallen in ons land naar schatting zo'n 15 tot 20 doden door het gebruik van xtc. "En dat is waarschijnlijk een onderrapportage," zegt Van der Gouwe, "want het wordt niet centraal geregistreerd. Daarnaast registreert lang niet iedere regio en iedere medische dienst de doodsoorzaak even goed." Naast het risico op overlijden kan je door sterke pillen onwel worden, is er een risico op hersenbeschadiging en kan je angstige momenten meemaken.

Lees ook

Wat zit er in je pil? Laat het testen

Om achter de samenstelling van pillen te komen, kan je op 31 locaties in heel Nederland je drugs laten testen. Ook kun je daar voorlichting krijgen over drugsgebruik. In het afgelopen jaar testte het Trimbos ruim 12.000 drugssamples via deze locaties. De meeste daarvan, ruim 60 procent, waren xtc-samples. De rest betrof vooral cocaïne, speed en andere synthetische drugs.

Testen op dancefeesten, zoals vroeger vaak gebeurde, is niet meer toegestaan. Maar dat is ook helemaal niet nodig, zegt Van der Gouwe. "We weten door die samples wat er precies in omloop is. Bovendien kunnen we op de 31 testlocaties prima in gesprek komen met gebruikers. Dat lukte op die feesten minder, omdat mensen daar al in feeststemming waren."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

VVD wil demonstratierecht inperken: 'Geen blokkades op snelwegen, geen protesten bij herdenkingen'

VVD wil demonstratierecht inperken: 'Geen blokkades op snelwegen, geen protesten bij herdenkingen'
Politieagenten grijpen in bij een demonstratie van Extinction Rebellion op de A12
Bron: ANP

Van klimaatdemonstraties tot pro-Palestina-protesten en boerenblokkades: demonstraties lopen te vaak uit de hand, vindt de VVD. De partij wil grenzen stellen aan het recht op protest. "Dit zijn geen demonstranten, maar delinquenten."

Dat zegt VVD-Kamerlid Ingrid Michon-Derkzen, die morgen tijdens een debat over het demonstratierecht in Nederland een reeks voorstellen zal doen. Daarmee wil ze het demonstratierecht 'beter laten aansluiten bij de uitdagingen van 2025'. Burgemeesters en politie moeten meer mogelijkheden krijgen om op te treden, zegt zij.

'Duizenddingendoekje'

"We zien dat demonstraties volledig uit de hand lopen. Alle middelen om het doel te bereiken zijn geoorloofd", zegt Michon-Derkzen. De toename van agressie en het geweld tegen agenten noemt ze 'stuitend'. Ze wijst op blokkades van snelwegen, de pro-Palestina-demonstraties waarbij een 'hele universiteit kort en klein werd geslagen'. Maar ook op boeren die op snelwegen materiaal in de fik staken, waarbij asbest vrijkwam en daar tegen de regels in met trekkers reden.

"Dat resulteert erin dat demonstranten lijnrecht tegenover de overheid komen te staan. Waarbij die laatste optreedt tegen hen. En de politie als het duizenddingendoekje van de overheid moet komen opdraven om de zaak te handhaven."

Bekijk ook

Nieuwe wet met extra straffen

Wat de VVD betreft voert Nederland, naar Brits voorbeeld, een aparte wet in waardoor het blokkeren van vitale infrastructuur strafbaar wordt gesteld. Bijvoorbeeld wanneer demonstranten vliegvelden, sluizen of andere belangrijke plekken blokkeren. Of wanneer ze zich vastlijmen aan de weg.

"Ook wil ik dat bijvoorbeeld degenen geregistreerd worden die alsnog bij zo'n zogenaamde demonstratie op de snelweg staan terwijl dat niet mag", zegt Michon-Derkzen. "Ik wil dat de schade van zo'n actie op dit soort mensen verhaald wordt. En als we dat niet op die mensen kunnen verhalen, dan in ieder geval op de organisatie die daarvoor verantwoordelijk is."

Fundamenteel grondrecht

Maar het demonstratierecht is een fundamenteel grondrecht, beschermd door de Grondwet en het Europese Verdrag voor de Rechten van de Mens (EVRM). Torn je daarmee niet aan de fundamenten van de democratie?

"Je kan hier in vrijheid demonstreren en voor elk ideaal waar je voor staat. Daar mag je ook de straat voor op gaan. Maar je mag je niet willens en wetens afzonderen van alle regels", zegt Michon-Derkzen. "Mensen die die regels willens en wetens elke keer doelbewust omzeilen, die gaan we niet meer beschermen onder het demonstratierecht."

Bekijk ook

Herdenkingen

De VVD wil zelfs nog een stap verder gaan om te voorkomen dat herdenkingen in de toekomst nog worden verstoord. "Ik wil dat het herdenken altijd boven het recht van demonstreren gaat. Herdenken gaat om stilte, met elkaar in stilte een belangrijk moment beleven. Het demonstratierecht moet in de ogen van mijn fractie daarvoor wijken."

Hiervoor wil Michon-Derkzen de Wet openbare manifestaties (Wom) herzien. Concreet betekent dit dat het Kamerlid wil dat burgemeesters demonstraties bij herdenkingen moeten kunnen verbieden op basis van 'het verheerlijken van terrorisme'.

Kabinetsplannen

Hoewel demonstraties nu al verboden kunnen worden vanuit het oogpunt van volksgezondheid, verkeer of een ernstige aantasting van de openbare orde, worstelen burgemeesters steeds vaker met ordeverstorende demonstraties. Minister van Justitie en Veiligheid David van Weel zei daarom eerder ook al 'hardere grenzen te willen stellen aan het demonstratierecht'. Volgens hem gaat het dan niet zozeer om het inperken van het demonstratierecht, maar om grenzen stellen.

Wat die grenzen zijn, kan Van Weel nog niet zeggen. Daarvoor wacht hij een onderzoek af van het Wetenschappelijk Onderzoek- en Datacentrum (WODC). In het onderzoek wordt gekeken hoe het demonstratierecht zich verhoudt tot andere grondrechten, zoals het recht op privacy. Tegen het thuis opzoeken van politici valt bijvoorbeeld moeilijk op te treden. De resultaten van dit onderzoek worden op z'n vroegst dit voorjaar verwacht.

Demonstratievrijheid als vrijbrief

Emeritus hoogleraar algemene rechtswetenschap Jan Brouwer zegt de wens van de politiek te begrijpen om de grenzen van het demonstratierecht nader aan te halen. "Demonstranten gebruiken de demonstratievrijheid min of meer als een vrijbrief om strafbare feiten te plegen, omdat zij hun onderwerp zo belangrijk vinden. Ze maken dus zelf de afweging: dit moeten wij op die manier doen, zich niet realiserende dat ze daarmee het maatschappelijk draagvlak voor hun vrijheidsrecht ernstig ondermijnen."

Volgens Brouwer worden in meerdere Europese landen momenteel de teugels verder aangetrokken. "Engeland loopt daarin op dit moment voorop. Die hebben allerlei maatregelen genomen om die demonstranten heel duidelijke grenzen te stellen. Geen infrastructurele projecten blokkeren, geen superlijm meenemen, geen hangsloten meenemen, geen gezichtsbedekkende kleding."

Wetgeving niet nodig

Maar volgens Brouwer zijn de maatregelen die de VVD voorstelt helemaal niet nodig. Burgemeesters hebben volgens hem al voldoende mogelijkheden om bijvoorbeeld een einde te maken aan de de blokkade van een snelweg. "Maar dan moet je de mankracht hebben en daar loopt het in Nederland op vast. Engeland heeft verhoudingsgewijs veel meer politieagenten ter beschikking dan de Nederlandse overheid."

Het lijkt Brouwers verstandiger burgemeesters in Nederland beter te trainen in wat allemaal al mogelijk is. "In welke maatregelen en voorwaarden ze allemaal kunnen stellen. Een heel belangrijke factor is ook de communicatie met potentiële demonstranten sterk te verbeteren."

Eerder vroegen we leden van het Opiniepanel of zij vinden dat het demonstratierecht moet worden ingeperkt. Onderzoeker Rozemarijn Lubbe presenteert de resultaten

Wat vindt het Opiniepanel: moet het demonstratierecht worden ingeperkt?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'

Minister Beljaarts wil AI-centrum in Nederland bouwen: 'Niet afhankelijk zijn van andere landen'
Minister Dirk Beljaarts van Economische Zaken
Bron: EenVandaag

Het kabinet wil een grote AI-supercomputer in Nederland, zodat we voor de rekenkracht die nodig is voor AI-toepassingen, niet langer afhankelijk zijn van het buitenland.

Vandaag stemt de Tweede Kamer over het plan van het kabinet om een AI-supercomputer te bouwen in Nederland. Het nieuwe, eigen AI-centrum moet ons land in staat stellen om "voor de zorg, defensie en het bedrijfsleven echt een verschil te kunnen maken in de toekomst", legt minister van Economische Zaken Dirk Beljaarts (PVV) uit.

Enorme rekenkracht nodig

Veel mensen kennen kunstmatige intelligentie (AI) vooral van toepassingen zoals ChatGPT, maar de technologie reikt veel verder. Voor complexe AI-toepassingen is een enorme rekenkracht nodig, die geleverd wordt door grote supercomputers. Denk aan een grote hal vol met rijen computerkasten.

Hoewel Nederland al een aantal supercomputers heeft, is dit nieuwe centrum specifiek bedoeld voor AI-onderzoek en toepassingen. Het idee is dat verschillende partijen de supercomputer kunnen gebruiken voor berekeningen die nu onmogelijk of extreem tijdrovend zijn.

Bekijk ook

'We lopen achter'

Dit is volgens het kabinet cruciaal voor de ontwikkeling van AI in Nederland. "We willen dat de zorg, defensie en het bedrijfsleven hiermee aan de slag kunnen in een beveiligde omgeving. Zij moeten de volledige controle hebben over hun data, zonder deze te hoeven delen", zegt Beljaarts. Ook de wetenschap en commerciële partijen kunnen gebruik maken van het centrum.

Met het AI-centrum hoopt Beljaarts andere landen op het gebied van AI te kunnen bijbenen. Volgens de minister zijn we nog niet te laat. "De koploperspositie is al aan ons voorbij gegaan, maar we hoeven nog niet als hekkensluiter te eindigen als Nederland. We kunnen echt nog wel in de kopgroep mee, maar dan moeten we wel op tijd actie ondernemen.

Samen met de markt

Aan deze supercomputer hangt een prijskaartje van zo'n 300 miljoen euro. "Het is een grote investering", zegt de minister. "Maar het is niet alleen een publieke investering. Dit is iets wat je samen met de markt, met private partijen kunt doen. En als de timing goed is doet de Europese Commissie ook nog voor de helft mee."

Nederland wil samen met Frankrijk, Duitsland en Estland een Europees consortium oprichten voor digitale infrastructuur, zo maakte staatssecretaris Zsolt Szabó (Digitalisering) bekend in de Tweede Kamer. Deze AI-computer kan daar als het aan het kabinet ligt ook een bijdrage aan leveren.

Minister Beljaarts van Economische Zaken wil een AI-centrum in Nederland bouwen

Soevereine rekenkracht

Minister Beljaarts wil voorkomen dat we voor AI-toepassingen afhankelijk zijn van het buitenland, zegt hij. "Ik denk dat het cruciaal is dat we, naast onafhankelijkheid van de Amerikaanse defensie-industrie en het Russische gas, ook toewerken naar digitale en strategische soevereiniteit in Europa."

"Wat we nu doen is capaciteit inkopen van andere landen", legt hij uit. "Het is belangrijk dat we in ieder geval voor de basisrekenkracht niet afhankelijk zijn van commerciële partijen of andere landen. Je wil kunnen beschikken over rekenkracht op Nederlands grondgebied, waar we zelf over beslissen." Soevereine rekenkracht, noemt de minister het.

Afhankelijk van Big Tech

Hoogleraar digitalisering Reijer Passchier ziet ook het belang in van digitale onafhankelijkheid. Hij waarschuwt voor de enorme invloed die Amerikaanse technologiebedrijven nu al hebben in de digitale wereld. Op social mediaplatforms, in dataopslag, maar ook op het terrein van kunstmatige intelligentie.

Toch bestaat, ook wanneer je de supercomputer op eigen grondgebied hebt, nog steeds een vorm van afhankelijkheid van Big Tech, ziet Passchier. Om de supercomputer daadwerkelijk te bouwen, zijn we nog steeds sterk afhankelijk van Amerika. De twee gigantische techbedrijven die chips kunnen leveren, Nvidia en AMD zijn daar namelijk gevestigd.

Bekijk ook

'Hun software zit overal in'

Volgens Passchier moeten wij ons zorgen maken over de afhankelijkheid van de computerkennis van Amerika. Mochten de diensten van deze bedrijven om wat voor reden dan ook uitvallen, dan hebben we een heel groot probleem.

"Al heel lang merken we dat Amerikaanse bedrijven niet geneigd zijn om zich aan Europese regels te houden, en ook niet altijd dezelfde waarden hebben als wij in Europa", zegt de hoogleraar. "We zijn afhankelijk van hun software, en die zit overal in; van deurbellen, tot auto's, tot in systemen van onze overheid."

Europese alternatieven

"Ik snap dat die zich dat de minister nu alsnog met Amerikaanse bedrijven in zee gaat, maar tegelijkertijd denk ik dat hij ook de ontwikkeling van Europese alternatieven moet ondersteunen. En daar ook het liefst zoveel mogelijk zelf gebruik van moet maken", adviseert hij.

Het is nog niet bekend waar het nieuwe AI-centrum moet komen. Dat zal afhangen van de ruimte op het stroomnet, zegt het ministerie. Coöperatie SURF, een digitaal samenwerkingsverband van onderwijsinstellingen in Nederland dat al een supercomputer voor wetenschappelijke doeleinden beheert, zal ook de nieuwe AI-computer gaan beheren.

Hoe kunstmatige intelligentie zichzelf kapotmaakt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant