Ieder jaar worden meer dan 200.000 voorwerpen in beslag genomen door politie en Justitie. Sieraden, contanten, drugs, dure merkkleding, auto’s, alles van waarde. Volgens de politie ’Is dat nodig voor waarheidsvinding en daarnaast wordt er beslag gelegd om na een veroordeling crimineel verdiend vermogen af te kunnen pakken’. 

Ontvreemd

Volgens strafrechtadvocaten werden bij invallen, doorzoekingen en arrestaties door politie en justitie op grote schaal geld en waardevolle goederen ontvreemd. Uit een rondgang van EenVandaag onder tientallen strafrechtadvocaten kwam naar voren dat zij vrijwel allemaal te maken hebben verdwijnen van geld en waardevolle goederen van hun cliënten bij inbeslagname door politie en Justitie. Ook hadden zij grote kritiek op registratie- en volgsystemen.

Volgens minister van Justitie Van der Steur ging er ‘op papier’ weinig mis. ‘Er zijn maar 70 klachten gedaan op 200.000 in beslag genomen voorwerpen’. Wat de minister niet meldde is dat het per inbeslagname om grote hoeveelheid voorwerpen kan gaan. Wel kondigde de minister aan onderzoek te gaan doen naar de misstanden.

Na de uitzending kreeg de redactie van EenVandaag ook reacties binnen van (oud)agenten zelf, die het verhaal bevestigden. Zo vertelt een oud-rechercheur over een cultuur waarbij het normaal was dat spullen werden ontvreemd en iedereen er vanaf wist. 

Wapens en drugs

Een aparte categorie vormen wapens en drugs. Verschillende advocaten melden dat er minder drugs genoteerd worden dan er zijn aangetroffen. De rest verdwijnt bij politie en Justitie. Het is dan niet in het belang van de strafzaak van de eigenaar om daar navraag naar te doen. Dit geldt ook voor wapens en munitie. 

Onderzoek ombudsman

De Nationale Ombudsman concludeerde in 2015 al dat er in processen-verbaal wordt gegoocheld met in beslag genomen geld. De Ombudsman noemt in dit rapport de onzorgvuldigheid waarmee Justitie is omgegaan met grote in beslag genomen geldbedragen ’onthutsend.’

Het is de aanleiding voor verder onderzoek, dat in augustus 2016 resulteert in het rapport ‘Waar is mijn auto’. Ombudsman Van Zutphen onderzocht de inbeslagname door politie, Justitie en Domeinen en stelt dat er sprake is van ‘een zwart gat.’ In dit rapport schetst hij een ontstellend beeld van het inbeslagnameproces. Burgers bij wie spullen inbeslaggenomen zijn weten niet waar hun spullen blijven, ze krijgen niet of nauwelijks informatie. En voor politie en Justitie heeft inbeslagname nauwelijks prioriteit. De Ombudsman stelt dat er geen enkele schakel in de keten is die wel goed werkt. Politie en Justitie kunnen inbeslaggenomen goederen niet van begin tot eind volgen, burgers ontvangen geen bewijs van ontvangst en er wordt niet goed opgeschreven wat er precies in beslag is genomen.

De politie zegt zich te herkennen in het rapport van de Ombudsman en dat geeft toe dat ‘men teveel bezig is geweest met de interne bedrijfsvoering waarbij weinig is gedacht aan de burger'. De politiebond wil naar aanleiding van het rapport een onderzoek naar corruptie binnen de politie.

De rechtbank Midden-Nederland oordeelt dat achterafbetaaldienst Klarna niet zomaar mag verdienen aan incassokosten. Mensen die te laat zijn met hun lening terugbetalen aan de online dienst moeten bijbetalen. Sommigen raken daardoor meer in de problemen.

"Koop nu, betaal achteraf" is de belofte die de online betaaldienst Klarna doet. Mensen die iets kopen op een website kunnen hun betaling met de dienst uitstellen. Ze sluiten dus eigenlijk een lening af bij Klarna, maar dat geeft de dienst niet goed genoeg aan, vindt de rechtbank Midden-Nederland.

Extra kosten in rekening brengen

Daarom is de achterafbetaaldienst nu op de vingers getikt door deze rechtbank. Rente, aanmaning- en incassokosten in rekening brengen als mensen te laat zijn met hun lening terugbetalen aan Klarna mag volgens de rechtbank niet op deze manier.

Achteraf betalen is gratis en wordt volgens de wet niet gezien als lening, dus mag Klarna geen extra kosten in rekening brengen.

'Waardevol oordeel'

"Dit is een heel waardevol oordeel", vertelt lector Schulden en Incasso aan de Hogeschool Utrecht, Nadja Jungman. "Er leeft natuurlijk al heel lang politieke en maatschappelijke zorg over 'buy now, pay later'."

De toekomst moet volgens haar uitwijzen of andere rechtbanken dit oordeel ook gaan volgen. "Wordt dit de nieuwe Nederlandse lijn? Daar hoop ik eigenlijk op." Het is volgens haar in ieder geval een belangrijke stap.

Schulden bij jongeren

Je mag Klarna pas gebruiken als je 18 jaar of ouder bent, maar veel minderjarigen gebruiken de dienst toch. "Jongeren zijn gevoelig voor verleidingen", vertelt Jungmann.

"De grootste zorg is dat jongeren te hoge schulden opbouwen, en ook andere rekeningen daardoor niet gaan betalen." Dat kan volgens haar het begin zijn van het opbouwen van problematische schulden.

Achteraf betalen aantrekkelijk

Ook voor mensen met al bestaande geldzorgen zijn achterafbetaaldiensten zoals Klarna aantrekkelijk. "Want als je de eindjes niet aan elkaar kan knopen en je hebt wel producten nodig, dan lijkt het een oplossing,"

"Geldzorgen maken dat mensen vaak bij de dag gaan leven", legt de lector uit.

Klanten slecht geïnformeerd

De lector vindt, net zoals de rechtbank oordeelt, dat klanten goed van tevoren moeten worden geïnformeerd wanneer ze een lening aangaan. "Wat zijn de kosten waar ik tegenaan loop als ik te laat betaal? Dan kunnen mensen hun risico inschatten."

Bij andere diensten die leningen of krediet aanbieden moet de slogan "Let op! Geld lenen kost geld" staan, bij Klarna staat dat niet en kunnen klanten mede daardoor niet goed geïnformeerd worden.

Geen leeftijdscheck

Volgens Jungmann is een ander groot probleem van betaaldiensten als Klarna dat ze niet checken of iemand wel een schuld aan kan gaan. "Er kunnen allerlei redenen zijn waarom mensen daar gebruik van maken", legt ze uit.

"Als ze dan op later moment niet in staat zijn om te betalen en ze hebben ook nog eens niet het geld om die kosten die er dan bij komen te betalen, dan loop je het risico dat het het begin is van problematische schulden."

Moeilijk om naar de rechter te stappen

Mensen kunnen altijd naar de rechter stappen als ze denken dat een betaaldienst fout is, maar volgens de lector is dat een moeilijke stap om te zetten. "Zeker als er schuldenproblematiek speelt en mensen veel stress hebben, dan vinden ze het nog veel moeilijker", vertelt ze.

"Dus ik hoop ook dat er schuldhulpverlening komt die mensen ook zullen bijstaan zodat we een breder beeld krijgen."

Kabinet is machteloos

Volgens Jungmann is het lastig voor de politiek om hier wat aan te doen. "De Tweede Kamer is heel helder: leg dit aan banden."

Maar het kabinet kan weinig doen tegen deze betaaldiensten, omdat het op Europees niveau moet gebeuren. "Er komt nieuwe regelgeving vanuit Europa, maar dat wordt zeker pas in 2026."