radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wie gaat op Lelystad Airport vliegen?

Lelystad Airport moet het vakantievliegveld van Nederland worden. Ondanks protesten van actiegroepen is de opening gepland op 1 april 2019. Maar willen luchtvaartmaatschappijen wel op Lelystad vliegen? En als ze niet willen, kunnen ze dan worden gedwongen?

“Het is een dramadossier.” Hoofdschuddend keek Corendon-topman Steven van der Heijden het afgelopen jaar toe hoe het ministerie actiegroepen steeds weer van nieuwe munitie voorzag om de opening van het vliegveld ter discussie te stellen. Zo werden er fouten gemaakt in een milieurapport en klaagden omwonenden en lokale bestuurders dat ze laat en onvolledig waren geïnformeerd. Van der Heijden: "Als er zoveel fouten worden gemaakt in de voorbereiding en de uitvoering dan kan je wel van een klein drama spreken.”

Als er zoveel fouten worden gemaakt in de voorbereiding en de uitvoering van Lelystad Airport dan kan je wel van een klein drama spreken.

Luchtvaartmaatschappijen staan niet te springen

Naar verwachting deze week besluit minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat of de opening van Lelystad Airport op de geplande datum door kan gaan. Niet alleen actiegroepen wachten die beslissing vol spanning af, ook de luchtvaartsector kijkt reikhalzend uit naar het door hen gehoopte groen licht. De opening van Lelystad is vooral volgens Schiphol en KLM hard nodig. Het overhevelen van vakantievluchten naar Lelystad moet immers Schiphol weer wat extra lucht geven, aangezien de luchthaven tot 2020 niet verder mag groeien dan 500.000 vliegbewegingen, een plafond dat nu al is bereikt. 

Toch lijken luchtvaartmaatschappijen niet staan te springen om een deel van hun activiteiten te verhuizen naar Lelystad. Gevraagd naar een mogelijke gang naar het vliegveld in de polder antwoorden Ryanair en EasyJet glashard ‘Nee’. Doordat er in de eerste jaren maar enkele duizenden vliegbewegingen worden toegestaan vindt Ryanair Lelystad niet interessant. Ook EasyJet zegt niet geïnteresseerd te zijn. De Britse ‘low cost carrier’ geeft aan alleen op ‘hoofdluchthavens’, zoals Schiphol, te willen vliegen. 

Lelystad Airport: goedkoper parkeren, maar vliegvakanties mogelijk duurder

Voorzichtige belangstelling is er wel bij Transavia, TUI en Corendon. Zo denkt Corendon-topman Steven van der Heijden dat veel reizigers het steeds drukkere Schiphol liever mijden. Bij Lelystad kan bovendien goedkoper worden geparkeerd en zijn de rijen voor de gate en security korter. Maar Van der Heijden ziet ook bezwaren. Zo verwacht hij meer geld kwijt te zijn aan onderhoud, doordat toestellen op de relatief korte baan meer motorvermogen nodig hebben om te starten en harder moeten remmen bij het landen.

Ook de kerosine zal duurder zijn, omdat deze met tankwagens moet worden aangeleverd, waar dat op Schiphol via een pijpleiding gebeurt. Verder schat Van der Heijden de kans op verstoring van het vliegverkeer op Lelystad groter in, doordat er maar één baan is en er met een harde zijwind niet gestart en geland kan worden. “Het kan betekenen dat vakanties vanaf Lelystad duurder worden dan vanaf Schiphol”, aldus de Corendon-baas. “Partijen die vanaf Lelystad gaan opereren kunnen dan een nadeel hebben en dus is er nog niet veel animo om te verhuizen.” 

Beschikbaarheid van luchtverkeersleiding

Volgens Van der Heijden is het wachten op de precieze voorstellen van Lelystad Airport. Volgens de luchthaven komt er op korte termijn meer informatie over de hoogte van de luchthavengelden en andere kosten. De dienstregeling zal duidelijk moeten maken hoe vaak vliegmaatschappijen op één dag op en neer kunnen vliegen. Dat zal ook afhangen van beschikbaarheid van luchtverkeersleiding. Ook daarover maakt de Corendon-topman zich zorgen. “Iets meer dan jaar voor opening is nog steeds niet duidelijk gedurende welke tijden er luchtverkeersleiding zit. Als je vliegtuigen gaat stationeren moet je wel hele dag kunnen vliegen. Vliegtuigen zijn dure apparaten. Als ze niet vliegen kost dat een hoop geld.” 

En dan is er volgens de luchtvaartmaatschappijen nóg een hobbel te nemen. Want als ze een vlucht overhevelen van Schiphol naar Lelystad: wat gebeurt er dan met de historische rechten op dat  ‘slot’ op Schiphol? Van der Heijden spreekt van een ’showstopper’ als Corendon die rechten zomaar moet inleveren. “Als we die moeten opgeven, dan is dat het ons niet waard. Die rechten vertolken een waarde, die zijn belangrijk.” Het ministerie lijkt die zorgen tegemoet te komen door te onderzoeken of slothandel kan worden toegestaan. Maatschappijen zouden hun historische rechten dan in ieder geval nog kunnen verkopen. 

De tijd dringt 

Intussen dringt de tijd. Zodra Lelystad Airport haar voorstellen bekend maakt krijgen maatschappijen een aantal weken om hun belangstelling kenbaar te maken. Maar wat als er onvoldoende interesse is? Kunnen ze dan tot een verhuizing worden gedwongen? Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt aan een zogeheten 'verkeersverdelingsregeling’ die het mogelijk moet maken vluchten naar bepaalde vakantiebestemmingen naar Lelystad te dirigeren.

Een eerste voorstel voor een dergelijke verdelingsregeling werd eind vorig jaar echter kritisch ontvangen. Zo vinden sommige vliegmaatschappijen een verkeersverdelingsregeling discriminerend en concurrentievervalsend: waarom zou de ene maatschappij naar een bepaalde bestemming wel naar Lelystad moeten en de ander niet? Het is de vraag of de Europese Commissie de noodzakelijke goedkeuring verleent aan zo’n regeling, zegt Van der Heijden.

“Het kan niet zo zijn dat de overheid zegt: je mag alleen maar op die bestemmingen vliegen. Dat bepaalt de markt. Ik denk dat als overheid dit voorstelt dat Brussel daar niet mee akkoord gaat en de rechter ook niet.” Het ministerie werkt inmiddels aan aanpassing van de regeling. De Europese Commissie laat weten nog geen nieuw voorstel te hebben ontvangen. 

Het kan niet zo zijn dat de overheid zegt: je mag alleen maar op die bestemmingen vliegen. Dat bepaalt de markt.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant