Wie gaat op Lelystad Airport vliegen?

Lelystad Airport moet het vakantievliegveld van Nederland worden. Ondanks protesten van actiegroepen is de opening gepland op 1 april 2019. Maar willen luchtvaartmaatschappijen wel op Lelystad vliegen? En als ze niet willen, kunnen ze dan worden gedwongen?

“Het is een dramadossier.” Hoofdschuddend keek Corendon-topman Steven van der Heijden het afgelopen jaar toe hoe het ministerie actiegroepen steeds weer van nieuwe munitie voorzag om de opening van het vliegveld ter discussie te stellen. Zo werden er fouten gemaakt in een milieurapport en klaagden omwonenden en lokale bestuurders dat ze laat en onvolledig waren geïnformeerd. Van der Heijden: "Als er zoveel fouten worden gemaakt in de voorbereiding en de uitvoering dan kan je wel van een klein drama spreken.”

Als er zoveel fouten worden gemaakt in de voorbereiding en de uitvoering van Lelystad Airport dan kan je wel van een klein drama spreken.

Luchtvaartmaatschappijen staan niet te springen

Naar verwachting deze week besluit minister Cora van Nieuwenhuizen van Infrastructuur en Waterstaat of de opening van Lelystad Airport op de geplande datum door kan gaan. Niet alleen actiegroepen wachten die beslissing vol spanning af, ook de luchtvaartsector kijkt reikhalzend uit naar het door hen gehoopte groen licht. De opening van Lelystad is vooral volgens Schiphol en KLM hard nodig. Het overhevelen van vakantievluchten naar Lelystad moet immers Schiphol weer wat extra lucht geven, aangezien de luchthaven tot 2020 niet verder mag groeien dan 500.000 vliegbewegingen, een plafond dat nu al is bereikt. 

Toch lijken luchtvaartmaatschappijen niet staan te springen om een deel van hun activiteiten te verhuizen naar Lelystad. Gevraagd naar een mogelijke gang naar het vliegveld in de polder antwoorden Ryanair en EasyJet glashard ‘Nee’. Doordat er in de eerste jaren maar enkele duizenden vliegbewegingen worden toegestaan vindt Ryanair Lelystad niet interessant. Ook EasyJet zegt niet geïnteresseerd te zijn. De Britse ‘low cost carrier’ geeft aan alleen op ‘hoofdluchthavens’, zoals Schiphol, te willen vliegen. 

Lelystad Airport: goedkoper parkeren, maar vliegvakanties mogelijk duurder

Voorzichtige belangstelling is er wel bij Transavia, TUI en Corendon. Zo denkt Corendon-topman Steven van der Heijden dat veel reizigers het steeds drukkere Schiphol liever mijden. Bij Lelystad kan bovendien goedkoper worden geparkeerd en zijn de rijen voor de gate en security korter. Maar Van der Heijden ziet ook bezwaren. Zo verwacht hij meer geld kwijt te zijn aan onderhoud, doordat toestellen op de relatief korte baan meer motorvermogen nodig hebben om te starten en harder moeten remmen bij het landen.

Ook de kerosine zal duurder zijn, omdat deze met tankwagens moet worden aangeleverd, waar dat op Schiphol via een pijpleiding gebeurt. Verder schat Van der Heijden de kans op verstoring van het vliegverkeer op Lelystad groter in, doordat er maar één baan is en er met een harde zijwind niet gestart en geland kan worden. “Het kan betekenen dat vakanties vanaf Lelystad duurder worden dan vanaf Schiphol”, aldus de Corendon-baas. “Partijen die vanaf Lelystad gaan opereren kunnen dan een nadeel hebben en dus is er nog niet veel animo om te verhuizen.” 

Beschikbaarheid van luchtverkeersleiding

Volgens Van der Heijden is het wachten op de precieze voorstellen van Lelystad Airport. Volgens de luchthaven komt er op korte termijn meer informatie over de hoogte van de luchthavengelden en andere kosten. De dienstregeling zal duidelijk moeten maken hoe vaak vliegmaatschappijen op één dag op en neer kunnen vliegen. Dat zal ook afhangen van beschikbaarheid van luchtverkeersleiding. Ook daarover maakt de Corendon-topman zich zorgen. “Iets meer dan jaar voor opening is nog steeds niet duidelijk gedurende welke tijden er luchtverkeersleiding zit. Als je vliegtuigen gaat stationeren moet je wel hele dag kunnen vliegen. Vliegtuigen zijn dure apparaten. Als ze niet vliegen kost dat een hoop geld.” 

En dan is er volgens de luchtvaartmaatschappijen nóg een hobbel te nemen. Want als ze een vlucht overhevelen van Schiphol naar Lelystad: wat gebeurt er dan met de historische rechten op dat  ‘slot’ op Schiphol? Van der Heijden spreekt van een ’showstopper’ als Corendon die rechten zomaar moet inleveren. “Als we die moeten opgeven, dan is dat het ons niet waard. Die rechten vertolken een waarde, die zijn belangrijk.” Het ministerie lijkt die zorgen tegemoet te komen door te onderzoeken of slothandel kan worden toegestaan. Maatschappijen zouden hun historische rechten dan in ieder geval nog kunnen verkopen. 

De tijd dringt 

Intussen dringt de tijd. Zodra Lelystad Airport haar voorstellen bekend maakt krijgen maatschappijen een aantal weken om hun belangstelling kenbaar te maken. Maar wat als er onvoldoende interesse is? Kunnen ze dan tot een verhuizing worden gedwongen? Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat werkt aan een zogeheten 'verkeersverdelingsregeling’ die het mogelijk moet maken vluchten naar bepaalde vakantiebestemmingen naar Lelystad te dirigeren.

Een eerste voorstel voor een dergelijke verdelingsregeling werd eind vorig jaar echter kritisch ontvangen. Zo vinden sommige vliegmaatschappijen een verkeersverdelingsregeling discriminerend en concurrentievervalsend: waarom zou de ene maatschappij naar een bepaalde bestemming wel naar Lelystad moeten en de ander niet? Het is de vraag of de Europese Commissie de noodzakelijke goedkeuring verleent aan zo’n regeling, zegt Van der Heijden.

“Het kan niet zo zijn dat de overheid zegt: je mag alleen maar op die bestemmingen vliegen. Dat bepaalt de markt. Ik denk dat als overheid dit voorstelt dat Brussel daar niet mee akkoord gaat en de rechter ook niet.” Het ministerie werkt inmiddels aan aanpassing van de regeling. De Europese Commissie laat weten nog geen nieuw voorstel te hebben ontvangen. 

Het kan niet zo zijn dat de overheid zegt: je mag alleen maar op die bestemmingen vliegen. Dat bepaalt de markt.