meer NPO start

Werkende armen als Marga zijn blij met FNV-eis om minimumloon verder te verhogen: 'Voel me altijd opgefokt'

Werkende armen als Marga zijn blij met FNV-eis om minimumloon verder te verhogen: 'Voel me altijd opgefokt'
Marga Hubers
Bron: EenVandaag

Door de hoge prijzen voor boodschappen en energie komen werknemers rond het minimumloon, zoals Marga Hubers, moeilijk rond. Vakbond FNV wil een minimumloon van 16 euro. Deskundigen schetsen andere opties om deze mensen te steunen.

Eerder riep de FNV op om het minimumloon van 12 naar 14 euro te laten stijgen. Nu doen ze daar dus nog een schepje bovenop.

Lage inkomens getroffen

FNV vindt steun voor deze eis in de voorspellingen die het Centraal Plan Bureau (CPB) maakte voor de koopkracht. Volgens het CPB moet er iets gebeuren om te voorkomen dat de armoede in Nederland volgend jaar stijgt.

4,8 procent van de bevolking verkeert nu in armoede, en dat kan stijgen tot 5,7 procent in 2024. Mensen met de laagste inkomens worden hierdoor getroffen. Dat zijn bijvoorbeeld mensen met een uitkering, of mensen die rond het minimumloon verdienen.

Bekijk ook

Tijdelijke maatregelen

Hoofdeconoom Ester Barendregt van de Rabobank begrijpt de oproep van FNV. "Die oproep komt voort uit de constatering dat er dit jaar maatregelen zijn genomen door het kabinet om lage inkomens extra te ondersteunen, waarvan een deel tijdelijk is. Als dat niet verlengd wordt en er niks voor in de plaats komt, stijgt het aantal mensen in armoede", zegt ze.

"Prijzen zijn sterk gestegen en mensen met lage inkomens hebben daar extra last van", zegt Barendregt. "Ze geven een relatief groot deel van hun inkomen uit aan wonen, energie en voeding, de zaken die juist zo in prijs gestegen zijn. Daarop bezuinigen is dus lastig."

Op de zorgtaxi

De 61-jarige taxichauffeur Marga Hubers weet daar alles van. Ze rijdt op de zorgtaxi, om mensen die zelf geen gebruik kunnen maken van het openbaar vervoer in de Achterhoek te vervoeren. Zelf verdient ze nu bruto 15,47 euro per uur. Dat is boven het huidige minimumloon van 12 euro per uur, maar onder de 16 euro die FNV vraagt.

"Dat komt doordat ik al 18 jaar op de taxi zit en nu eindelijk van een 26 uur-contract naar 32 uur ben gegaan", zegt ze over haar loon. "Je moet het hebben van je uren. Je moet uren trappen, wil je een fatsoenlijk loon krijgen."

Bekijk ook

'Werkende arme'

"Ik noem mezelf een arme, werkende Nederlander", zegt ze. "Voor corona kon ik normaal rondkomen. Maar tijdens was het lastig, omdat ik niet alle uren uitbetaald kreeg. We mochten 3 maanden niet rijden, dus ik kreeg alleen de 26 uur in mijn contract uitbetaald. Normaal werk ik meer."

En daarna is het voor haar alleen maar lastiger geworden. "Toen kregen we te maken met de oorlog in Oekraïne. Alles rijst de pan uit, mijn energiekosten gingen van 120 euro per maand naar 240 euro", gaat ze verder. "Je doet alles om te bezuinigen. Normaal douchte ik drie keer per week, nu nog twee."

Opgefokt

Eerder deed ze nog weekboodschappen met 50 euro, maar is nu zo'n 80 tot 100 euro. "Ik moet tegenwoordig sparen om naar de kapper te gaan. Normaal ging ik om de 6 weken om mijn korte haar bij te houden. Naar de tandarts ga ik al niet meer, want ik heb geen aanvullende verzekering. Dan maar goed poetsen en zo gezond mogelijk eten."

"Ik voel me innerlijk al een hele tijd opgefokt", geeft ze toe. "Ook omdat ik om me heen zie dat mensen het moeilijker hebben en korte lontjes krijgen. In de taxi zeggen mensen tegen mij 'Kijk de terrassen zitten vol, zo slecht gaat het niet met Nederland'. Maar de mensen die het niet kunnen betalen zie je daar niet. Je wordt onzichtbaar."

Bekijk ook

Voor- en nadelen

Een verhoging van het minimumloon klinkt als een goede oplossing voor die groep 'onzichtbare' mensen, maar dat is niet de enige optie volgens hoofdeconoom Barendregt. Naast dat ze werkt voor de Rabobank, is ze ook lid van de Commissie sociaal minimum, ingesteld door het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW).

"Het heeft voor- en nadelen." Zo moet het door werkgevers betaald worden, wat betekent dat ze meer goederen en diensten moeten omzetten, of de prijzen moeten verhogen om het te kunnen betalen.

Politiek aan zet

"Je kunt ook denken aan hogere toeslagen of uitkeringen", zegt Barendregt. Maar dat heeft ook weer twee kanten, geeft ze toe. "Het voordeel is dat je daarmee een selecte groep mensen kunt steunen, maar zo maak je het toeslagensysteem ook weer ingewikkeld."

"Uitkeringen verhogen is ook iets wat je heel gericht kunt doen, maar als je die verhoogt ten opzichte van het minimumloon, maak je het weer relatief onaantrekkelijk om te gaan werken." De politiek is aan zet om een keuze te maken, maar dat er iets moet gebeuren is duidelijk, vindt ook Barendregt.

Bekijk hier de reportage en het gesprek met econoom Ester Barendregt

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren

Het belang van computerchips en waarom steeds meer landen ze zelf willen produceren
De chipindustrie is voor veel landen erg interessant
Bron: ANP en AFP

Het maken van chips voor in apparaten: voor veel landen wordt dat een steeds interessantere industrie. Zeker nu de Chinese app DeepSeek op het toneel is verschenen. Maar hoe zit dat precies? "Heeft grote gevolgen voor een land."

Smartphones, stofzuigers en elektrische auto's: in een heleboel apparaten die we dagelijks gebruiken, zitten computerchips. "Maar, ze zitten ook in drones, wapens en in militaire systemen", vertelt Maaike Okano-Heijmans. En dat is een belangrijke reden waarom de industrie voor veel wereldleiders zo interessant is.

Wat is een chip?

Maaike Okano-Heijmans is onderzoeker bij het Clingendael instituut en programmaleider Geopolitiek van Technologie en Digitalisering, en weet daardoor alles over chips en het belang van deze technologie. "Wie de beste chips heeft, heeft ook de beste aanvals- of verdedigingskracht." Een goede reden om erin te investeren, dus.

Maar wat is een chip precies? Okano-Heijmans legt uit: "Het is een heel klein plaatje dat wordt gemaakt van silicium, een halfgeleidend materiaal, dat gegevens kan opslaan of doorgeven via piepkleine elektronische schakelingen."

Geheugenchip en processorchip

Chips kun je daarom ook wel de 'hersenen' noemen van heel veel apparaten die we tegenwoordig gebruiken. "Denk bijvoorbeeld aan een stofzuigers en lichtschakelaars die je op afstand kan bedienen, dus steeds intelligenter worden."

Volgens de onderzoeker zijn er twee type chips die belangrijk zijn voor de chipindustrie: de geheugenchip en de processor-chip. "De ene chip slaat informatie op en de ander geeft opdrachten door aan een apparaat, zoals je smartphone."

Maaike Okano-Heijmans
Bron: Clingendael
Maaike Okano-Heijmans

Bekijk ook

Hoe kleiner, hoe krachtiger

Chips worden al decennialang gebruikt en worden nog steeds verfijnd, gaat ze verder. "De ontwikkeling en massaproductie van chips begon in Silicon Valley."

Al zagen die er toen nog wel heel anders uit: "Computers waren vroeger ook een stuk groter, omdat de chips minder sterk waren. Doordat de chips steeds krachtiger werden en steeds meer konden doen, hadden we minder ruimte nodig. Het gevolg: chips werden automatisch kleiner."

Evolutie van chips

"Het feit dat wij nu met een telefoon kunnen rondlopen in plaats van dat die ergens in huis moet staan, heeft alles te maken met de evolutie van chips", gaat de onderzoeker verder.

"Hoe meer geleiders op de chips geprint kunnen worden, hoe krachtiger de chip." Daarom zijn kleine chips erg in trek bij verkopers van alledaagse 'slimme' apparaten.

DeepSeek

Naast smartphones en drones worden chips ook gebruikt voor datacentra en slimme AI-modellen. Dat is waar de interesse van veel landen vooral ligt. "2 jaar geleden werd ChatGPT gelanceerd en deze week zagen we de Chinese variant DeepSeek daarop volgen."

Tot nu toe werd gedacht dat voor dit soort modellen de slimste chips gebruikt moesten worden, maar volgens China is dat bij DeepSeek niet het geval.

Gevolgen voor ASML

Die ontwikkeling is spannend voor de chipindustrie, legt de onderzoeker uit. "DeepSeek laat zien dat het met minder slimme chips ook mogelijk is." Dat kan bijvoorbeeld grote gevolgen hebben voor de Nederlandse chipmachinebouwer ASML, dat zich al jaren bezighoudt met de ontwikkeling van snellere en efficiëntere chipmachines.

Na de lancering van DeepSeek kregen de aandelen van ASML en andere chipbedrijven daarom een flinke klap op de beurs. Toch is nog niet helemaal zeker of het Chinese DeepSeek ook de precieze waarheid vertelt over de chips in hun AI-chatbot.

Bekijk ook

Grote spelers van de chipindustrie

Verschillende landen hebben verschillende expertises op het gebied van chips. "In Nederland is ASML dus een topspeler in het maken van machines die geavanceerde chips produceren. Maar om een chip te maken heb je vervolgens software nodig die daarop komt. Hier zijn Amerikanen weer vreselijk goed in."

Dan zijn er ook nog bedrijven nodig die de software daadwerkelijk op de chip zetten. "Veel van dit soort bedrijven zitten in Oost-Azië zoals Taiwan, en Zuid-Korea.

'Niet altijd slimme chips nodig'

ASML is het enige bedrijf ter wereld dat chipmachines maakt voor de allerslimste chips, gaat Okano-Heijmans verder. "Maar niet iedere fabrikant heeft de slimste chips nodig, want een stofzuiger kan prima een eenvoudige chip bevatten."

Nu de doorbraak van het Chinese DeepSeek laat zien dat mogelijk ook een eenvoudigere chip ingewikkeld werk kan verrichten, zet dat de techindustrie aan het denken. "We hebben geprobeerd de technologische ontwikkeling in China af te remmen, bijvoorbeeld door een exportverbod op de meest geavanceerde technologie. Het lijkt er nu op dat dit onvoldoende effect heeft."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Afschrikwekkend effect

India is een van de landen die hard bezig is om zelf een eigen industrie op te bouwen. "Want iedereen realiseert zich dat wanneer je een fabriek op eigen grond hebt staan, het makkelijker wordt om chips te blijven maken", vertelt Okano-Heijmans. "Maar daar heb je wel toegang tot bepaalde grondstoffen voor nodig, zoals germanium en gallium. Die heeft India niet veel op eigen bodem."

Het hebben van een chipindustrie kan daarnaast ook een afschrikwekkend effect hebben omdat de hele wereld chips nodig heeft, zegt de onderzoeker. "Dit is het geval voor Taiwan. Het land heeft een enorme chipindustrie en deze is belangrijk voor China en de rest van de wereld." China, dat Taiwan beschouwt als opstandige provincie, zal het land daarom mogelijk minder snel aanvallen.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant