Je dood wensen of thuis opzoeken vanwege uitspraken die je gedaan hebt: politici krijgen er vaak mee te maken. Vooral vrouwelijke politici hebben er last van. Wie wil nog de politiek in als dit de standaard lijkt te worden? "Signaal om het niet te doen."

D66-leider Sigrid Kaag is al jaren het doelwit van allerlei bedreigingen. Zo stond er vorig jaar nog een man met een fakkel voor haar huis. Haar dochters maken zich zorgen en zien hun moeder het liefst iets anders doen, omdat ze bang zijn dat haar anders iets wordt aangedaan.

Vrouwenhaat

Meerdere politici worden bedreigd, maar universitair hoofddocent politicologie Liza Mügge van de Universiteit van Amsterdam ziet een verschil tussen mannen en vrouwen. "Iedereen heeft er mee te maken als ze zich uitspreken over controversiële thema's of een belangrijke functie hebben. Witte mannen krijgen vooral te maken met bedreigingen vanwege inhoudelijke politieke standpunten."

"Bij vrouwen gaat het om hun vrouwelijke identiteit of hun vrouwelijk lichaam", legt ze uit. "En we weten dat misogynie en vrouwenhaat worden opgevat als waarschuwingssignaal. Jonge vrouwen die zicht met een politiek figuur als Kaag identificeren, vatten het op als signaal om niet de politiek in te gaan."

'Ik wil dat je verkracht wordt'

D66-fractievoorzitter Loes ten Dolle uit Winterswijk weet als geen ander hoe het is om bedreigd te worden. Ze kreeg via de mail en social media meerdere bedreigingen. "Laat je coochie zien, ik wil dat je verkracht wordt, ik hoop dat je vannacht wordt doodgeschoten", somt Ten Dolle op als voorbeelden.

"Ik dacht dat het me niet heel veel deed, dat ik me niet liet beïnvloeden", vertelt Ten Dolle. "Maar ik betrapte mezelf erop dat ik dat toch deed. Ik koos ervoor om soms iets niet te vragen, iets niet te benoemen." Het had uiteindelijk ook invloed op haar sociale leven. En dat wilde ze niet, zegt ze.

Sneller iemand aanspreken

Ten Dolle besloot zich daarom 3 jaar geleden uit te spreken over de bedreigingen in de gemeenteraad. "Meer mensen gingen zich uitspreken, het komt natuurlijk bij allerlei soorten politici voor. Ik voelde me erna meer gesteund, ook al werden de bedreigingen niet minder", legt ze uit. "Als we het er vaker over hebben dat het gebeurt, dan spreek je ook sneller iemand aan als je zijn of haar gedrag niet normaal vindt."

Toch is de politicus er wel bang voor dat de bedreigingen gevolgen hebben voor de gehele politiek. "Straks gaan we niet meer genoeg mensen vinden die de politiek in willen. Want wie wil het nog doen met al die bedreigingen? Ik maak me zorgen of we de democratie uiteindelijk wel in stand kunnen houden op deze manier."

Treurige ontwikkeling

Universitair hoofddocent Mügge vindt het ook een zorgwekkende ontwikkeling. "Omdat we die jonge vrouwen juist willen interesseren voor de politiek", zegt de universitair hoofddocent. "En we willen juist dat ze oefenen om zich uit te spreken op social media, want dat hoort erbij. Als ze dat niet doen, missen ze die oefening."

Voorzitter Kalle Duvekot van de Jonge Democraten, de jongerenpartij van D66, vindt het ook een treurige ontwikkeling. "Het is ronduit demotiverend. Ik krijg al bedreigingen via social media, maar mijn vrouwelijke collega's nog veel meer. Dat moedigt mij al niet aan om door te gaan, en jonge vrouwen in mijn omgeving al helemaal niet."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."