Veel Facebookgebruikers twijfelen of ze nou wel of niet hun account moeten opzeggen. Nadat bekend is geworden dat gegevens van talloze gebruikers zijn misbruikt, moet topman Mark Zuckerberg diep door het stof. Hij heeft al zijn excuses aangeboden, maar wordt nu ook in Washington gehoord door het Congres. De ophef rondom Facebook blijft aanhouden, waardoor de vraag 'verwijderen of niet' steeds actueler wordt.

De twijfel van het afmelden is tweeledig. Enerzijds kom je niet zomaar van je Facebookaccount af. Wouter van Noort, techjournalist bij NRC, probeerde het enkele maken. “Dat afmelden gaat met vallen en opstaan. Je gebruikt je account vaak als sleutel voor andere diensten, zoals Spotify en Airbnb. Zodra je daar inlogt, activeert je Facebookaccount weer.”

Toch blijft Van Noort bij zijn standpunt: geen Facebook meer voor hem. “Wat ik dan mis zijn de uitnodigingen voor feestjes of een babyfoto van een vriend. Maar zo’n foto weegt niet op tegen ondermijnen van de democratie, wat momenteel gebeurd.”

'Je kunt niet zonder Facebook'

Wouter Glaser is strategisch adviseur op het gebied van social media én was ooit werkzaam voor het sociale netwerk Hyves, de Nederlandse voorloper van Facebook. Hij heeft nog steeds een account op laatstgenoemd platform: “Een medium waar je bijna niet zonder kan. Je staat met mensen in contact. Ik kan er voor mijn werk dingen delen die relevant zijn”.

Dat het moeilijk is om afscheid te nemen van je Facebookaccount is iets wat Mark Zuckerberg en de zijnen graag zien. Het bedrijf doet er namelijk alles aan om je verslaafd te maken aan social media. Elke like die je krijgt op een foto zorgt voor een geluksgevoel. Volgens Wouter van Noort moet je vraagtekens zetten bij die likes. “Als een goede vriend zijn profielfoto verandert, dan komt dat bovenaan je timeline. Facebook denkt dat die vriend wel wat aandacht kan gebruiken. Je kunt je dus afvragen of de likes die je krijgt echt van je vrienden zijn, of dat ze gemanipuleerd worden door Facebook.”  

Wouter Glaser ziet zichzelf niet van Facebook afstappen. Met zijn achtergrond weet hij als geen ander hoe belangrijk social media zijn. “Het is een manier om jezelf te positioneren, die in direct contact staat met de gebruikers.”  Glaser bracht toenmalig PvdA-leider Wouter Bos hoogstpersoonlijk naar zijn platform Hyves, wat hem hielp in de campagne.

Wat kun je doen als je wel van Facebook af gaat? NBC geeft tips:

Hyves ten onder door Peru 

Een lang leven was Hyves echter niet beschoren, want na de overname door TMG zag het haar aantal gebruikers drastisch dalen. Een oorzaak is te vinden in de opkomst van Facebook, maar er ligt een nog opmerkelijker reden achter. “In Peru kwamen mensen in contact met Hyves. Op een geven moment waren 260.000 Peruanen online op Hyves. Nederlanders konden toen om 17.00 uur niet meer hun foto’s uploaden, omdat de servercapaciteit was bereikt. Hyves besloot niet meer internationaal verder te gaan.”

'Zuckerberg wordt gegrild'

Terug naar de huidige situatie, waarin Mark Zuckerberg ongetwijfeld met geknepen billen naar het Amerikaanse Congres gaat. Volgens Wouter van Noort krijgt de Facebook-topman het zwaar. “Zuckerberg wordt gegrild. Politici zullen hun best doen om zo kritisch mogelijk te zijn. Hij moet zich zorgen maken over strengere regels. Misschien moet het bedrijf zich wel opsplitsen.”

Die laatste maatregel kan de monopolie-positie van Facebook indammen. Van Noort is glashelder: Zuckerberg kan zich niet verschuilen achter het excuus dat hij níet de kwade genius is achter alle datalekken. “Hij moet anticiperen op zulke situaties. Hij heeft 2,2 miljard gebruikers waar hij zorgplicht voor heeft.”

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.