Oud-president Donald Trump wordt vervolgd voor zijn pogingen om de verkiezingsuitslag van 2020 te beïnvloeden. Een unieke aanklacht met kans van slagen, denkt VS-verslaggever Tom van 't Einde. "Hij heeft nooit ontkend dat hij het heeft gedaan."

"Een president die wordt aangeklaagd voor samenzwering om de Verenigde Staten te ondermijnen: dat is in de geschiedenis van het land nooit eerder gebeurd, en maakt het zo speciaal", vertelt Tom van 't Einde van EenVandaag. Hij beantwoordt zes vragen over de ingewikkelde aanklacht, die gisteravond bekend werd.

1. Een oud-president die wordt aangeklaagd voor het ondermijnen van de democratie, hoe historisch is dit?

"Dat Trump, terwijl hij nog president was, ontkende de verkiezingen te hebben verloren van Joe Biden was een ongeëvenaarde aanval op de democratie. Eigenlijk wilde niemand in de VS zo'n grote aanklacht, omdat het land al zo gepolariseerd is. Maar je komt er gewoon niet onderuit omdat de bewijslast zo groot is."

"Voor Trump was er nog nooit een (oud-)president aangeklaagd. Hij heeft nu drie aanklachten in 4 maanden tijd. Dat is sowieso al uniek. Van de eerste twee zaken kan je zeggen: 'Dat is klein bier.' Maar hier gaat het echt om een rechtstreekse aanval op het hart van de democratie. Dat maakt deze aanklacht belangrijker dan alles wat we tot nu toe gezien hebben."

info

De aanklachten tegen Donald Trump

Trump is in deze zaak voor vier dingen aangeklaagd:

  • Samenzwering om de Verenigde Staten te ondermijnen door fraude en misleiding, met als doel het belemmeren van het tellen van stemmen en het bekrachtigen van de uitslag van de presidentsverkiezingen van 2020.
  • Samenzwering om een officiële procedure te dwarsbomen, namelijk de vergaderingen op 6 januari 2021 van het Huis van Afgevaardigden en de Senaat waar de verkiezingsuitslag officieel werd bekrachtigd.
  • De bekrachtiging van de verkiezingswinst van Joe Biden dwarsbomen, door de bestorming van het Capitool door Trump-aanhangers.
  • Het ondermijnen van het recht van burgers om hun stem geteld te krijgen.

Bekijk ook

2. Wat gebeurt er nu tot de volgende verkiezingen?

"Aanklager Jack Smith heeft al gezegd dat hij de zaak zo snel mogelijk voor de rechter wil krijgen. Of dat voor de verkiezingen van november volgend jaar gaat lukken, is nog maar de vraag. Het is een grote en ingewikkelde zaak in een land waar het rechtssysteem al piept en kraakt en dan is 15 maanden niet heel lang."

"Hoe dan ook kan Trump gewoon door met zijn campagne voor de presidentsverkiezingen. Sterker nog: zelfs als hij al voor de verkiezingen achter de tralies verdwijnt, maakt hij nog steeds kans op het Witte Huis. In 1920 heeft de socialist Eugene Debbs ook vanuit de gevangenis meegedaan aan de verkiezingen. Hij won niet maar kreeg alsnog 1 miljoen stemmen. Mocht Trump veroordeeld worden, dan weet niemand wat er gebeurt. Waarschijnlijk wordt zijn straf opgeschort en theoretisch gezien zou Trump zichzelf gratie kunnen verlenen. Maar een situatie als deze is nog nooit eerder voorgekomen, dus we weten heel veel ook simpelweg nog niet."

3. Hoe kijkt zijn aanhang naar deze aanklachten?

"Het wrange is dat zijn aanhangers geloven dat dit een heksenjacht is. Die geloven nog steeds dat er gefraudeerd is bij de presidentsverkiezingen van 2020. Ik sprak afgelopen nacht een paar Trump-stemmers en de meesten blijven vierkant achter hem staan. Die geloven alles wat hij zegt."

"En dat zie je ook terug in de peilingen. De twee andere strafzaken die nu tegen Trump lopen, rondom Stormy Daniels en de geheime documenten die hij had meegenomen, hebben hem alleen maar populairder gemaakt. Dus gek genoeg werkt het feit dat hij vervolgd wordt juist heel goed voor hem. Het zorgt ervoor dat hij de voorpagina's beheerst en genoemd wordt. Bij Trump zien we al vanaf het begin dat ook slecht nieuws in zijn voordeel werkt. Hij zal ook deze aanklacht zeker gebruiken in zijn campagne."

Bekijk ook

4. Een verkiezingscampagne en rechtszaak die door elkaar heen lopen, wat betekent dat voor de Amerikaanse democratie?

"Aan de ene kant zie je hier dat de Amerikaanse rechtsstaat nog werkt. Toenmalig vicepresident Mike Pence heeft in januari 2021 zijn werk gedaan en de stemmen goedgekeurd. Ook al riep zijn eigen president zijn volgers op om Pence 'op te hangen'. En ook het gerechtelijke systeem lijkt ondanks alle druk zijn werk te doen. Of je het eens bent met de aanklacht of niet, als je kijkt naar wat er gebeurd is, dan is een aanklacht op zijn minst gerechtvaardigd."

"De huidige president Biden doet er alles aan om elke schijn van partijdigheid te vermijden. Hij doet geen uitspraken over de strafzaken en laat het over aan zijn minister van Justitie Merrick Garland. Die heeft op zijn beurt een speciaal aanklager aangesteld om het onderzoek op nog meer afstand van de politiek te plaatsen. Toch zal Trump blijven beweren dat het wel degelijk een politieke zaak is. Iets wat ook zijn aanhangers heilig geloven."

5. De speciaal aanklager is Jack Smith, wat weten we van hem?

"Smith kennen we nog uit zijn periode dat hij in Nederland werkte. Hij heeft tussen 2018 en 2022 gewerkt voor het Internationaal Strafhof in Den Haag, waar hij onderzoek deed naar genocides. Hij werkte de laatste jaren als aanklager bij het Kosovotribunaal. Toen hij afgelopen herfst in het grootste geheim weer terug naar de VS vloog was hij voor de buitenwereld een relatief onbekend aanklager, maar dat is snel veranderd."

"Dat hij zolang in het buitenland heeft gezeten zal zeker hebben meegespeeld bij de keuze voor Smith. Hij heeft - letterlijk - afstand tot de Amerikaanse politiek. Dat heeft volgens mij een grote rol gespeeld voor justitieminister Garland die er alles aan wil doen om elke schijn van partijdigheid te voorkomen."

Jack Smith
Bron: ANP
Speciaal aanklager Jack Smith leest de aanklacht tegen Donald Trump voor

6. Wat zijn de kansen van Trump in deze zaak?

"Ik denk dat de zaak binnen anderhalf jaar voor de rechter komt. We zien ook bij de twee eerdere aanklachten dat er alles aan gedaan wordt om de zaken zo snel mogelijk voor de rechter te krijgen omdat de belangen zo groot zijn. Wat interessant is in deze zaak, is dat Trump de ten laste gelegde feiten nooit heeft ontkend. Dat zou ook moeilijk gaan omdat hij veel uitspraken in het openbaar en op Twitter heeft gedaan."

"Dat betekent niet dat de strafzaak een gelopen race is. Trump kan en zal aanvoeren dat hij overtuigd is en was van verkiezingsfraude en dus alle recht had om daartegen in opstand te komen. De aanklagers moeten aantonen dat Trump willens en wetens gelogen heeft en zijn aanhang heeft opgestookt."

"Wat voor de aanklagers helpt, is dat veel vertrouwelingen van Trump al tegen hem getuigd hebben. Ze hebben tijdens de hoorzittingen over de Capitool-bestorming gezegd dat ze Trump meerdere keren hebben gewaarschuwd dat er geen enkel bewijs is voor verkiezingsfraude. Zelfs Trumps eigen dochter Ivanka heeft dat tegen hem gezegd. Dat maakt de zaak voor de aanklager een stuk makkelijker, maar uiteindelijk zal een jury moeten bepalen of het bewijs zwaarwegend genoeg is of niet. En zelfs als het tot een veroordeling komt, heeft uiteindelijk de Amerikaanse kiezer het laatste woord als ze in november 2024 weer naar de stembus gaan."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.