Wat zijn de gevolgen van de Brexit?

Op 23 juni beslisten de Britten in een referendum of ze in de Europese Unie blijven of vertrekken. Wat zijn de gevolgen van de keuze van het Verenigd Koninkrijk voor een 'Brexit'? Voor- en tegenstanders schetsten verschillende scenario’s: EenVandaag zet ze op een rij.

Scenario 1: De Britse economie krijgt grote klappen

De Britse handel stokt. Bij een Brexit verlaten de Britten de Europese vrijhandelszone en moeten ze opnieuw handelsverdragen sluiten met de EU. En dat is van groot belang: bijna de helft van de Britse export gaat naar het Europese vasteland. En de EU heeft ook handelsverdragen met andere landen waar de Britten van profiteren, bijvoorbeeld met de VS.

Nieuwe handelsverdragen sluiten gaat makkelijk, was de verwachting van voorstanders van een Brexit, maar dat valt tegen. De EU is niet happig. Uit de EU stappen, maar wel de handelsvoordelen behouden: het zou andere lidstaten met eurosceptische kiezers op een idee kunnen brengen, is de vrees. Met de VS gaat het ook moeizaam. De Amerikaanse president Obama had al gewaarschuwd dat de Britten achteraan komen te staan bij onderhandelingen over een nieuw handelsverdrag.

De Brexit kost de Britse huishoudens 4.300 pond tot 2030, voorspelde de regering, tegenstander van een Brexit, eerder. Maar ook stijgen de prijzen en gaan er banen verloren. Bijvoorbeeld in The City, het financiële district van Londen. 285.000 arbeidsplaatsen hebben een link met Europa en komen te vervallen. Banken halen onderdelen weg uit Londen. De auto-industrie verlaagt de productie nu belastingvrije handel met de EU niet meer mogelijk is.

Tegenstanders van een Brexit zijn onder andere de Britse premier Cameron, minister Osborne, het Internationaal Monetair Fonds, de Bank of England, enkele grote zakenbanken, de Britse vakbonden.

Scenario 2: de Britse economie floreert

Op korte termijn heeft de Britse economie wel last van de Brexit, maar daarna is er sprake van groei. De Britten weten vlot nieuwe handelsverdragen af te sluiten met de EU en met landen met wie ze veel handel drijven. Zoals de voorstanders van een Brexit al voorspelden, is het als land alleen veel eenvoudiger om te onderhandelen over verdragen dan als een blok van landen. Het verdrag dat de Britten met de EU sluiten is vergelijkbaar met het handelsverdrag tussen Canada en de EU. Dat houdt in: vrijwel alle douanerechten zijn geschrapt, alleen voor enkele landbouwproducten moet nog betaald worden.

Maar het VK richt zich ook op andere markten. Daar liggen vooral kansen, niet in het vergrijzende en krimpende Europa, is de visie van het voor-kamp. 

Andere voordelen: de Britse economie heeft minder last van de Europese regelgeving. En het geld dat het lidmaatschap van de EU de Britten kost kan voortaan voor andere dingen gebruikt worden. Het gaat om 450 miljoen euro per week, zo berekende de burgemeester van Londen Boris Johnson al voor de Brexit. Ook de City, het financiële district van Londen profiteert van de Brexit, omdat het niet meer gehinderd wordt door de Europese bureaucratie.

Voorstanders van een Brexit zijn onder andere Boris Johnson (zie afbeelding hieronder), burgemeester van Londen, die het tegenkamp ‘Project Angst’ noemt, kleine banken uit The City en de denktank Economists for Brexit.

Scenario 3: De Brexit vergroot de kans op oorlog, Europa wordt onveiliger

Het Britse vertrek betekent een forse breuk in het toch al fragiele Europese bolwerk. De onrust neemt toe. De EU is het bindmiddel tussen naties die elkaar voorheen naar het leven stonden, waarschuwde de Britse premier Cameron voor het referendum al. Hij refereerde daarbij aan de Tweede Wereldoorlog. En zonder het Britse leiderschap en lidmaatschap van de EU groeit de instabiliteit.

En die speelt weer landen als Rusland en China en terreurorganisatie IS in de kaart. Bijvoorbeeld tegen Russische agressie is een sterke Europese vuist nodig, waarschuwden Britse veiligheidsexperts al voor de Brexit.

Door een Brexit wordt het ook binnen Groot-Brittannië onveiliger. De EU speelt een belangrijke rol op het gebied van misdaad- en terrorismebestrijding, Dan gaat het bijvoorbeeld om het uitwisselen van informatie over criminelen of terroristen of passagiersgegevens. De EU is niet zo happig meer op die samenwerking na het Britse vertrek.

Onder andere premier Cameron, Europol en Rob de Wijk, directeur van denktank The Hague Centre for Strategic Studies waarschuwen voor dit scenario.

Scenario 4: Brexit brengt controle terug: het VK wordt veiliger

De Britten krijgen weer controle over hun grenzen en kunnen dus zelf bepalen wie er wel en niet binnenkomen en hoe streng ze de grenzen bewaken. Terroristen, criminelen of wapens kunnen nu makkelijker onderschept worden.

Ondanks het vertrek uit de EU, blijft de samenwerking met de EU op het gebied van veiligheid overeind, waardoor terrorisme en criminaliteit nog steeds gezamenlijk met Europese veiligheidsdiensten bestreden worden.

Onder andere Nigel Farage van de Britse anti-Europese partij UKIP waarschuwt voor de gevaren die open grenzen opleveren. Hij wijst op terrorisme, maar ook op de massale verkrachtingen tijdens Nieuwjaarsnacht in Keulen.

Scenario 5: De EU valt uit elkaar, de Schotten willen onafhankelijkheid

De Brexit is een enorme klap voor Europa, dat toch al onder druk staat vanwege de vluchtelingen, onderlinge verdeeldheid en terreuraanslagen. Frankrijk, Nederland, Denemarken: ook andere lidstaten kunnen de roep van grote groepen eurosceptische kiezers niet langer negeren en houden referenda over het EU-lidmaatschap. Uiteindelijk blijkt het VK het eerste vallende steentje te zijn geweest in een dominospel: het ene na het andere land stapt uit de EU.

De Schotten zijn helemaal niet blij met een Brexit. Zij zijn over het algemeen meer op Europa gericht dan de Engelsen en eisen een nieuw onafhankelijkheidsreferendum.

Onder andere Cameron, de Griekse oud-minister Varoufakis en de Barclays-bank waarschuwen voor dit scenario, maar ook de Britse minister Michael Gove, voorstander van een Brexit.

Scenario 6: De EU is beter af zonder de Britten

Zonder de Britten is de EU veel beter in staat om de grote problemen waarmee Europa kampt aan te pakken. De stroom vluchtelingen, de financiële crisis: hiervoor zijn collectieve actie en hervormingen nodig. En dat betekent: meer integratie van de EU-lidstaten, meer macht naar Brussel. En dat was voorheen lastig met de eurosceptische Britten binnenboord en met premier Cameron die met allerlei extra eisen kwam. 

Onder anderen hoogleraar aan de London School of Economics Paul de Grauwe gelooft dat de EU sterker wordt na een Brexit.