Over een week lanceert ProDemos, het ‘Huis voor democratie en rechtsstaat’, 44 gemeentelijke stemwijzers. Als jij in een van de gemeenten met een stemwijzer woont, kun je op lokaal niveau zien welke partij het beste bij je past. Anita de Jong van ProDemos vertelt er meer over.

Waarom is er voor deze 44 gemeenten gekozen, en niet voor alle gemeenten?

"ProDemos maakt de StemWijzer in opdracht van gemeenten. Dit keer hebben 44 gemeenten de StemWijzer bij ProDemos afgenomen. Andere gemeenten hebben een andere stemhulp gekozen, zoals bijvoorbeeld Kieskompas of MijnStem. Er zijn ook gemeenten die geen stemhulp inzetten. Dat zijn vaak de kleinere gemeenten, voor wie een stemhulp relatief duur is.

Waar zit het verschil tussen het maken van een landelijke stemwijzer en een lokale?

Voor de landelijke verkiezingen maken we één StemWijzer, voor deze gemeentelijke verkiezingen 44. Iedere StemWijzer wordt op maat gemaakt voor de gemeente. Dat zorgt ervoor dat lokale onderwerpen, de zaken die op dat moment in de betreffende gemeente spelen, in de StemWijzer komen."

Wat hebben mensen eraan, staat voor veel mensen de keuze niet al vast?

"Een van de meest gehoorde redenen om niet te gaan stemmen, is dat mensen niet weten waar het om gaat en waar de partijen voor staan. De StemWijzer voorziet in die informatiebehoefte. In maximaal 30 stellingen komen dé onderwerpen voorbij waar het tijdens de verkiezingen echt om gaat. Je ziet meteen ook wat de standpunten van de partijen zijn en waarom. Uit onderzoek van de UvA blijkt dat mensen die een stemhulp gebruiken zich daarna zekerder voelen, het politieke zelfvertrouwen neemt toe. Mensen zijn dan eerder geneigd te gaan stemmen.

De StemWijzer wordt ook veel gedaan door ‘checkers’, mensen die al wel (ongeveer) weten op welke partij ze willen gaan stemmen, maar willen kijken of dat ook uit de StemWijzer komt."

Hoe komt zo’n lokale stemwijzer tot stand?

"Om te bepalen welke onderwerpen aan de orde moeten komen, organiseren we samen met de gemeente een workshop met alle deelnemende partijen. Daarnaast leest onze redacteur alle verkiezingsprogramma's door. Op grond daarvan wordt een groslijst van ongeveer zestig onderscheidende stellingen gemaakt die aan de partijen wordt voorgelegd. De partijen geven aan of ze het eens of oneens zijn met de stelling, dan wel een neutrale positie innemen.

Vooral stellingen waarover partijen duidelijk van mening verschillen, worden in de StemWijzer opgenomen. Mochten er onderwerpen zijn waar alle partijen het over eens zijn, dan vallen deze af. De kiezer heeft dan immers niets te kiezen." 

Op 14 februari komen de (meeste) StemWijzers voor de gemeenteraadsverkiezingen online. Er zijn in ieder geval 44 gemeenten met een StemWijzer: Aalten, Achtkarspelen, Alphen aan de Rijn, Amersfoort, Amstelveen, Amsterdam, Apeldoorn, Baarn, Beuningen, Borger-Odoorn, Bronckhorst, Den Bosch, Den Haag, Den Helder, Fryse Maren, Gooise Meren, Halderberge, Hengelo, Huizen, Kampen, Katwijk, Krimpenerwaard, Leidschendam-Voorburg, Lelystad, Loon op Zand, Maastricht, Middelburg, Nieuwegein, Nieuwkoop, Nijkerk, Oldambt, Oss, Rijswijk, Schagen, Schiedam, Smallingerland, Staphorst, Tilburg, Tytsjerksteradiel, Utrechtse Heuvelrug, Vlaardingen, Waalwijk, Zaanstad, Zuidplas.

Het Amerikaanse bedrijf Uber wil vanaf 2026 zelfrijdende taxi's aanbieden in Europa. Het bedrijf werkt nu samen met de Chinese ontwikkelaar Momenta om dit voor elkaar te krijgen. Maar is Nederland daar klaar voor? "Infrastructuur is goed geregeld."

Ruim 180 Surinamers hebben een verblijfsvergunning gekregen die ze na de onafhankelijkheid in 1975 zijn kwijtgeraakt. Maar door strenge eisen zijn er ook afwijzingen. Dat moet anders, vindt gemeente Amsterdam. "Het leidt tot schrijnende situaties."

Naast de verblijfsvergunningen die zijn afgegeven, zijn er nog ongeveer 25 in behandeling. Een van de mensen die nu al succesvol gebruik heeft kunnen maken van de regeling is Jayant Ganesh uit Den Haag. Hij woonde bijna 25 jaar zonder papieren in Nederland, maar krijgt nu een verblijfsvergunning.

'Ik kon die beslissing niet zelf nemen'

"Ik ben er heel erg blij mee, het neemt alle angst en stress weg. Ik hoef niet meer op de straat te lopen en bang te zijn dat ik word opgepakt en uitgezet", vertelt hij. "Het is een opluchting en het geeft ons ook de erkenning die wij verdienen, gezien het feit dat wij ons Nederlandschap nooit hebben afgestaan."

Ganesh was nog een kind toen Suriname onafhankelijk werd. "Ik kon dus niet de beslissing nemen of ik Nederlander wilde blijven of Surinamers wilde worden."

25 jaar ongedocumenteerd

In 2000 komt hij op zijn 29ste naar Nederland, maar papieren krijgt hij niet. "Gelukkig had ik hier een netwerk van familie en vrienden die mij opvingen. Ik heb meerdere keren bij de IND aangeklopt de afgelopen 25 jaar, maar steeds zonder succes."

Nu Ganesh wel een verblijfsvergunning heeft, voelt hij zich weer een vrij mens: "Ik kan nu legaal werk zoeken, ik kan in aanmerking komen voor een huurwoning en het belangrijkste, ik kan nu gewoon over straat lopen zonder dat ik bang ben dat er iets gebeurt."

Eenmalige speciale regeling

Om Surinamers als Ganesh tegemoet te komen, kwam voormalig staatssecretaris Van der Burg afgelopen jaar met een eenmalige, speciale regeling, waar Surinaamse oud-Nederlanders tussen 1 januari en 1 juli van dit jaar gebruik van kunnen maken.

Iedereen die geboren is voor 25 november 1975, de dag dat Suriname onafhankelijk werd, en die kan aantonen dat hij of zij langer dan 10 jaar in Nederland woont, komt in aanmerking voor een verblijfsvergunning.

500 zaken afgewezen

Maar die laatste eis, 10 jaar onafgebroken in Nederland wonen, zorgt er nu voor dat ruim 500 zaken van Surinaamse oud-Nederlanders zijn afgewezen. Zij konden niet bewijzen dat ze meer dan 10 jaar in Nederland woonden.

"Veel mensen vallen hierdoor buiten de boot", merkt wethouder van Amsterdam Rutger Groot Wassink. Zijn gemeente is verantwoordelijk voor de uitvoering van de regeling.

'Historisch onrecht'

Om deze groep mensen toch te helpen, pleit hij voor het verkorten van de eis, van 10 naar 5 jaar: "Zodat meer mensen gebruik kunnen maken van deze regeling."

"We hebben het hier over Nederlanders die ten onrechte niet de Nederlandse status hebben gekregen", gaat de wethouder verder. "Ik vind dat historisch onrecht en dat kunnen we nu rechtzetten."

Schrijnende situaties

Hij voorziet grote problemen voor deze groep als ze ongedocumenteerd blijven. "Het is voor die mensen buitengewoon vervelend en het leidt ook tot schrijnende situaties."

"Ze moeten dan illegaal wonen, illegaal werken en ze hebben geen toegang tot zorg. Het is een buitengewoon ingewikkeld bestaan voor deze mensen", aldus Groot Wassink.