radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media? En 4 andere vragen over de populaire app beantwoord

Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media? En 4 andere vragen over de populaire app beantwoord
Jongeren die TikTok gebruiken
Bron: ANP

Nog geen maand geleden riep het kabinet ambtenaren op om de app TikTok van hun telefoon te verwijderen, uit angst voor spionage door China. Om die reden is het in andere landen verboden. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie daarover willen weten.

info

Wat is TikTok?

TikTok is een bekende socialmedia-app van het Chinese bedrijf ByteDance, waar mensen korte filmpjes maken en delen. In de filmpjes dansen, zingen of doen ze grappige dingen. Je kunt ook filmpjes van anderen zien en erop reageren. Vooral jongeren vinden TikTok leuk. Er zijn veel bekende trends en spelletjes op TikTok.

Te weinig TikTok-gebruikers weten wat de gevolgen zijn van hun activiteit op de app, zegt emeritus hoogleraar Communicatiewetenschap Jan van Dijk. Hij doet aan de Universiteit Twente onderzoek naar de sociale en maatschappelijke gevolgen van informatie- en communicatietechnologieën. Op dit moment schrijft hij een boek met de titel Power & Technology. "Het is mogelijk dat de gegevens van TikTok-gebruikers worden verkocht aan derde partijen, of ingezet worden voor politieke beïnvloeding."

1. Waarom is er zoveel ophef over TikTok?

"Omdat het om een socialmediaplatform gaat van een Chinees bedrijf. Daardoor zijn er mensen die denken dat de app wordt gebruikt voor spionage. Ze denken bijvoorbeeld dat de Chinese overheid de app gebruikt om in de gaten te houden wat er allemaal gebeurt in het Westen. Dat is alleen moeilijk te bewijzen", zegt Van Dijk.

Maar er zijn wel aanwijzingen voor, gaat hij verder. "We weten bijvoorbeeld dat er veel Chinese werknemers voor TikTok werken die eerder bij de Chinese staatsmedia werkten, of nog steeds voor China werken. Die mensen staan natuurlijk aan de kant van het staatsapparaat."

Jan van Dijk
Bron: Jan van Dijk
Emeritus hoogleraar communicatiewetenschap Jan van Dijk

2. Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media?

"Het probleem is dat de privacy-aanpak van TikTok veel slechter is dan die van Facebook en Snapchat", zegt Van Dijk. "Zelfs die zijn al behoorlijk bekritiseerd in het verleden. Voor zover bekend registreert TikTok meer gegevens dan die andere apps. Ook zijn de privacy-standaarden van TikTok zo ingewikkeld, dat gebruikers ze bijna niet kunnen begrijpen, ze moeten hun instellingen aanpassen om de privacy van de app enigszins te verbeteren."

Als je dat niet aanpast, heeft TikTok toegang tot ontzettend veel gegevens, legt Van Dijk uit. "Dan heb ik het over alles van je profiel: geboortedatum, gebruikersnaam, telefoonnummers, zoekgeschiedenis, foto's, wachtwoord, je aankopen en meer. Maar ook je directe berichten naar andere gebruikers: met wie je praat en hoe vaak. Ook weten ze alles over jouw telefoon, zoals het nummer en het besturingssysteem."

"Op basis daarvan hebben ze informatie over jouw huishouden. Niet alleen je telefoonnummer, maar ook op wat voor besturingssystemen je zit. En bijvoorbeeld ook de wifi die jij gebruikt. Op basis daarvan hebben ze ook weer informatie over jouw huishouden. Dat noemen ze technische informatie. TikTok heeft veel van dat soort informatie, terwijl gebruikers daar vaak niets van weten."

3. Waarom is het erg dat TikTok die gegevens heeft?

Van Dijk legt uit dat bijna alle socialmediabedrijven een commercieel belang hebben en zoveel mogelijk gegevens van gebruikers proberen te verzamelen om door te verkopen aan andere partijen omdat ze veel geld waard zijn.

"TikTok is alleen erger, omdat zij veel meer gegevens verzamelen dan de andere social media. De andere socialmedia-apps zijn de afgelopen 10 jaar behoorlijk aangepakt, waardoor ze zich op bepaalde punten hebben teruggetrokken. Daar zijn meer mogelijkheden om dingen af te schermen. Nog lang niet genoeg in mijn ogen, maar die hebben in elk geval wat gedaan. Bij TikTok is dat nog niet het geval als het gaat om privacy en bescherming."

En het is ook erg dat TikTok die gegevens heeft, om de mogelijke politieke beïnvloeding, zegt Van Dijk. "Daardoor zouden verkiezingen bijvoorbeeld gemanipuleerd kunnen worden. Dat is in het verleden al gebeurd. Het bekendste voorbeeld is het Cambridge Analytica-schandaal, waar persoonlijke gegevens van 87 miljoen Facebookgebruikers zonder toestemming zijn gebruikt voor Amerikaanse politieke advertenties."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Waarom wordt TikTok niet helemaal verboden?

"Er zijn landen, Canada en Frankrijk bijvoorbeeld, waar het verboden is om als ambtenaar gebruik te maken van TikTok. Je ziet dat nu steeds meer in het Westen. Ook in Nederland wordt daarover gesproken. Ik ben het eens met die ontwikkeling, omdat we niet kunnen uitsluiten dat er een kans is op manipulatie."

"De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft TikTok vorig jaar een boete van 750.000 euro opgelegd omdat hun privacyregels niet goed zijn. Dat proces loopt nog", zegt Van Dijk. Ik denk dat naarmate ze meer bekeken worden en hun privacystandaarden niet aanpassen, ze ook meer boetes zullen krijgen."

Volgens Van Dijk ligt de app nu ook extra onder een vergrootglas. "Dat komt weer vanwege die politieke achtergrond en omdat het een Chinese app is."

Bekijk ook

5. Waarom zijn er geen strengere regels voor minderjarigen op TikTok?

"Jongeren moeten beter voorgelicht worden over de gevaren van TikTok", zegt Van Dijk. "Er zijn risico's waar ze zich niet bewust van zijn. Ouders moeten vaker meekijken. Het platform laat nu wel toe dat ouders meekijken om hun kinderen te beschermen tegen pesters of kinderlokkers, door bijvoorbeeld instellingen aan te passen. Maar dat is een kleine stap in de goede richting."

"Over een eventueel verbod voor minderjarigen op de app is Van Dijk sceptisch. "Nu is de minimale leeftijd voor het gebruik van de app 13 jaar, maar die regel wordt vaak niet nageleefd. Veel kinderen die jonger zijn dan 13 maken al gebruik van de app. Hoewel het controleren van de leeftijd van gebruikers eenvoudig zou moeten zijn, wordt het niet altijd gedaan."

Van Dijk denkt dat het in de praktijk erg lastig is om een verbod voor minderjarigen te handhaven. "Een andere optie is om hoge boetes uit te delen om zo de privacy van minderjarige gebruikers te beschermen."

info

Wil jij weten hoe je jouw TikTok-account kunt beveiligen? Van Dijk geeft een paar tips

  • Schakel uit dat TikTok je account aan anderen aanbeveelt of je contacten en Facebook-vrienden synchroniseert
  • Schakel gerichte advertenties uit
  • Geef aan welke gebruikers gegevens over jou kunnen zien of communiceren. Geef aan wie je video's kunnen downloaden, delen of hierop kunnen reageren.
  • Geef aan wie jou kan taggen, rechtstreekse berichten mag sturen of wie je volglijst ziet

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts: 'Donald Trump kan ons chanteren'
Het datacenter van Microsoft in het Noord-Hollandse Middenmeer
Bron: ANP

Nu de verhoudingen met de Verenigde Staten in rap tempo verslechteren, maken experts en politici zich steeds grotere zorgen over de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse technologie: van e-mail tot data-opslag zijn we vólledig afhankelijk.

"Het is echt vijf over twaalf", zegt Bert Hubert, technologie-expert en voormalig toezichthouder van inlichtingendienst AIVD. "Wij zitten nu al in een situatie dat als men in Amerika met het verkeerde been uit bed stapt, organisaties in Nederland in z'n geheel kunnen worden stilgelegd, zoals recent is aangekondigd voor het Internationaal Strafhof - waar Trump niet blij mee is en hij sancties voor heeft uitgeschreven."

Alle gemeenten

Hubert en andere deskundigen schetsten onlangs aan Kamerleden in het parlement de Nederlandse afhankelijkheid van Amerikaanse clouddiensten, zoals die van Microsoft, Amazon en Google. "Honderd procent van de Nederlandse gemeenten is al afhankelijk van Microsoft", aldus Hubert.

"Zodra data over jou per e-mail wordt verstuurd, staat het in de Amerikaanse cloud en valt het onder het bereik van de Amerikaanse overheid." Daar zit de zorg, nu de Verenigde Staten een radicaal andere afslag hebben genomen. In de Tweede Kamer waarschuwden verschillende experts dat onze afhankelijkheid van de Amerikaanse techreuzen tegen ons gebruikt kan worden.

Bekijk ook

Ondoordacht gebruik

Nog voor de inauguratie van Donald Trump tot president van de Verenigde Staten concludeerde de Algemene Rekenkamer bovendien al dat Nederland clouddiensten ondoordacht is gaan gebruiken en nauwelijks stil staat bij de risico's.

"Laat ik het onomwonden zeggen: het risico bestaat dat buitenlandse regeringen, met name de VS, informatie van de Nederlandse rijksoverheid of van burgers kunnen inzien en wellicht zelfs aanpassen", zei Ewout Irrgang van de Algemene Rekenkamer. Risico's zijn er volgens hem voor de overheid, bedrijven én Nederlandse burgers.

Diensten uitschakelen

"Ik maak me heel erg zorgen", zegt Europarlementariër voor GroenLinks-PvdA Kim van Sparrentak. In het zwartste scenario zou Trump volgens haar Europa kunnen chanteren door diensten uit te zetten. "Dat zou in de praktijk betekenen dat overheden niet meer bij hun data kunnen. Mensen krijgen hun toeslagen niet meer uitgekeerd. Al dat soort zaken lopen dan direct vast."

In de hele Europese Unie zijn er volgens Van Sparrentak maar enkele gemeenten die niet afhankelijk zijn van de Amerikaanse cloud. Hetzelfde speelt volgens haar bij ziekenhuizen. Inmiddels is zeventig procent van de Europese cloudmarkt in handen van grote Amerikaanse spelers.

Bekijk ook

Stresstest

Met veertig collega's heeft Van Sparrentak de Europese Commissie daarom verzocht in kaart te brengen wat er gebeurt als die diensten daadwerkelijk uitvallen. "We hebben te lang gedacht: Amerika is onze vriend."

VVD-Europarlementariër Bart Groothuis deelt de zorgen en vreest ook dat Trump bepaalde diensten domweg uit laat zetten als wij niet naar hem luisteren. "Bijvoorbeeld met de sancties tegen het Internationaal Strafhof in Den Haag, die totaal afhankelijk is van Amerikaanse technologie", zegt hij.

Eigen boontjes doppen

"Het gaat gewoon op zwart als Trump dat wil. We zullen onze eigen boontjes moeten doppen. Dat hadden we zelf niet zo voorspeld, dat de Amerikanen zo ver van ons af zouden kunnen drijven. En dat betekent voor ons dat er niks anders op zit dan onze technologische industrie in eigen hand nemen", aldus Groothuis.

"Er zijn Europese alternatieven, maar nog niet op de schaal die we nodig hebben. Die zul je langzaam moeten gaan creëren." Die investeringen kunnen volgens beide Europarlementariërs in de honderden miljarden euro's lopen. De EU zou daarbij vooral regels moeten opstellen om ervoor te zorgen dat data van Europese burgers ook altijd in Europa blijft.

Bekijk ook

Cloud Kootwijk

Maar volgens de Europarlementariërs staat vast dat Europa op eigen digitale benen moet komen te staan. Techexpert Hubert vindt ondertussen dat Nederland het heft in eigen handen moet nemen: Cloud Kootwijk, een Nederlandse, veilige cloud voor overheid en zorg - voor e-mail, chat, videobellen en bestandsdeling - zou digitale soevereiniteit moeten garanderen.

De naam is een verwijzing naar Radio Kootwijk, waarmee de Nederlandse staat zichzelf een eeuw geleden onafhankelijk maakte van buitenlandse communicatienetwerken. Staatssecretaris Zsolt Szabó van Digitalisering komt nog voor de zomer met een nieuwe Nederlandse cloudstrategie.

Nederlandse overheid te afhankelijk van Amerikaanse techbedrijven, waarschuwen experts

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten: 'Staan aan rand van afgrond'
Het nieuwe beleid van Donald Trump is geen goed nieuws voor klimaatwetenschap
Bron: NASA / EenVandaag

De nieuwe regering van president Donald Trump in de Verenigde Staten zet het mes in klimaatonderzoek en klimaatbeleid. "Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Meer dan 30 jaar werkte Dan Costa bij de Environmental Protection Agency (EPA), het Amerikaans milieuagentschap. Als National Director was hij onder meer verantwoordelijk voor onderzoek naar luchtvervuiling en klimaatverandering, en de gevolgen daarvan voor de volksgezondheid.

'Volksgezondheid kon hen niets schelen'

Costa werkte onder zes verschillende presidenten. "Er was altijd wel verschil te merken tussen Republikeinse en Democratische regeringen", vertelt hij.

"Maar toen de eerste Trump-regering aantrad kregen we voor het eerst het gevoel dat volksgezondheid hen eigenlijk niets kon schelen. We merkten snel dat alles wat werd gedaan op het gebied van milieu en volksgezondheid door die regering werd geïsoleerd en gemarginaliseerd."

Frontale aanvallen

Wat nu gebeurt gaat volgens Costa nog een stap verder: "De toekomst van veel wetenschappelijk onderzoek is opeens onzeker, mensen beginnen het gevoel te krijgen dat ze aan de rand van een afgrond staan. Wetenschappers worden geïntimideerd, er heerst echt chaos."

Costa doelt op het rappe tempo waarmee wetenschap onder de regering-Trump onder druk komt te staan. Vooral de takken die niet in de politieke ambities van de regering passen, zoals onderzoek naar klimaatverandering en klimaatadaptatie, krijgen met frontale aanvallen te maken.

Bekijk ook

'Geweldige denkers'

"Wat mij verbijstert, is de snelheid waarmee wetenschap wordt afgebroken. Ik ben echt sprakeloos", reageert de Nederlandse klimaatwetenschapper Heleen de Coninck.

"En dat terwijl de Amerikaanse klimaatwetenschap zo belangrijk is voor verdere kennisopbouw op de hele wereld. Er zitten daar geweldige denkers."

Samenwerking van 'levensbelang'

De Coninck is verbonden aan de TU Eindhoven en de Radboud Universiteit in Nijmegen en schreef mee aan verschillende VN-klimaatrapporten. Regelmatig werkt ze samen met collega's in de Verenigde Staten. "Er zit daar enorm veel wetenschappelijke kracht, met veel relevante data."

"Klimaatverandering is echt een mondiaal probleem. Als we resultaten met z'n allen blijven delen kunnen bijvoorbeeld ook ontwikkelingslanden zich beter voorbereiden op klimaatverandering en extreem weer. Goede internationale samenwerking is van levensbelang, letterlijk."

Bekijk ook

Helft van personeel moet weg

Of deze internationale samenwerking blijft bestaan, is de vraag: onlangs liepen medewerkers van miljardair Elon Musk, die de overheid efficiënter en goedkoper wil maken, het hoofdkantoor binnen van de National Oceanic and Atmospheric Administration (NOAA). Dit onderzoeksinstituut is vergelijkbaar met het Nederlandse KNMI.

NOAA speelt in de VS een cruciale rol bij het voorspellen van gevaarlijke weersomstandigheden, het beschermen van de oceanen en het verzamelen van wetenschappelijke gegevens over klimaatveranderingen. Desondanks kregen medewerkers te horen dat de helft van het personeel op termijn moet vertrekken en dat het budget met zo'n 30 procent wordt gekort.

'Trump-loyalist zonder inhoudelijke kennis'

"We verwachten dat ook binnen de Environmental Protection Agency zoiets zal gebeuren", zegt Dan Costa. "Maar het is onduidelijk hoe drastisch de gevolgen zullen zijn."

Gerust is hij er in ieder geval niet op: "De nieuwe EPA-baas is een Trump-loyalist en hij heeft geen enkele kennis van milieuwetenschappen."

Bekijk ook

Klimaatdata veilig stellen

Ook de NASA ligt onder vuur. Met behulp van satellieten, onderzoeksvliegtuigen en grondstations wordt daar een breed scala aan klimaatdata verzameld. Gegevens zoals temperatuurveranderingen in de atmosfeer, hittegolven en afwijkingen in klimaattrends, maar ook smeltende ijskappen, zeespiegelstijging, extreme regenval en meer.

"NASA doet veel moeite om ervoor te zorgen dat de datasets beschikbaar blijven, bijvoorbeeld op veilige parallelle servers en websites", vertelt Costa. "Zelfs als de oorspronkelijke websites offline worden gehaald."

Data beschermen

Al In 2016 werd daarvoor de Environmental Data Governance Initiative opgericht. "Betrokken wetenschappers ontwikkelden een strategie om gegevens te bewaren", legt Costa uit. "Ze proberen data te beschermen, toegankelijk en up-to-date te houden. Dat is nu cruciaal, de situatie is erg onzeker."

De ontgoocheling onder wetenschappers is groot. "Waarheid en feiten lijken er niet meer toe te doen", stelt De Coninck vast. "De redelijkheid is echt zoek. Tegenwoordig ontkent men wetenschappelijke bevindingen vaak glashard, en dat is op lange termijn zeer zorgelijk. Dat zeg ik niet alleen als wetenschapper, maar ook als burger."

Bekijk ook

Duur onderzoek

De Coninck stoort zich ook aan de beeldvorming rondom zogenaamd duur en log onderzoek, zoals nu in de VS. "Bedrijven zoals die van Musk bouwen voort op onderzoek en innovatie die ook door de Amerikaanse overheid zijn betaald", legt ze uit.

"De talenten, zoals ingenieurs die er werken, zijn opgeleid dankzij de overheid", benadrukt de wetenschapper. "Dus het saneren van overheden op deze manier zorgt eerder voor een innovatie-armer land dan een innovatievere economie."

'We leven in cruciale periode'

Haar Amerikaanse collega Dan Costa hoopt dat de wetenschap niet verder wordt ondermijnd. "We leven in zo'n cruciale periode. Als we klimaatverandering willen aanpakken, kunnen we niet verder met een, of zelfs twee handen op onze rug gebonden."

"Ik kijk vaak naar mijn kleinkinderen en vraag me af: wat is de erfenis die mijn generatie aan deze jonge mensen zal nalaten?", sluit hij af.

Grote zorgen bij klimaatwetenschappers om beleid Donald Trump, in Amerika én daarbuiten

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant