meer NPO start

Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media? En 4 andere vragen over de populaire app beantwoord

Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media? En 4 andere vragen over de populaire app beantwoord
Jongeren die TikTok gebruiken
Bron: ANP

Nog geen maand geleden riep het kabinet ambtenaren op om de app TikTok van hun telefoon te verwijderen, uit angst voor spionage door China. Om die reden is het in andere landen verboden. Voor EenVandaag Vraagt vroegen we wat jullie daarover willen weten.

info

Wat is TikTok?

TikTok is een bekende socialmedia-app van het Chinese bedrijf ByteDance, waar mensen korte filmpjes maken en delen. In de filmpjes dansen, zingen of doen ze grappige dingen. Je kunt ook filmpjes van anderen zien en erop reageren. Vooral jongeren vinden TikTok leuk. Er zijn veel bekende trends en spelletjes op TikTok.

Te weinig TikTok-gebruikers weten wat de gevolgen zijn van hun activiteit op de app, zegt emeritus hoogleraar Communicatiewetenschap Jan van Dijk. Hij doet aan de Universiteit Twente onderzoek naar de sociale en maatschappelijke gevolgen van informatie- en communicatietechnologieën. Op dit moment schrijft hij een boek met de titel Power & Technology. "Het is mogelijk dat de gegevens van TikTok-gebruikers worden verkocht aan derde partijen, of ingezet worden voor politieke beïnvloeding."

1. Waarom is er zoveel ophef over TikTok?

"Omdat het om een socialmediaplatform gaat van een Chinees bedrijf. Daardoor zijn er mensen die denken dat de app wordt gebruikt voor spionage. Ze denken bijvoorbeeld dat de Chinese overheid de app gebruikt om in de gaten te houden wat er allemaal gebeurt in het Westen. Dat is alleen moeilijk te bewijzen", zegt Van Dijk.

Maar er zijn wel aanwijzingen voor, gaat hij verder. "We weten bijvoorbeeld dat er veel Chinese werknemers voor TikTok werken die eerder bij de Chinese staatsmedia werkten, of nog steeds voor China werken. Die mensen staan natuurlijk aan de kant van het staatsapparaat."

Jan van Dijk
Bron: Jan van Dijk
Emeritus hoogleraar communicatiewetenschap Jan van Dijk

2. Wat maakt TikTok gevaarlijker dan andere social media?

"Het probleem is dat de privacy-aanpak van TikTok veel slechter is dan die van Facebook en Snapchat", zegt Van Dijk. "Zelfs die zijn al behoorlijk bekritiseerd in het verleden. Voor zover bekend registreert TikTok meer gegevens dan die andere apps. Ook zijn de privacy-standaarden van TikTok zo ingewikkeld, dat gebruikers ze bijna niet kunnen begrijpen, ze moeten hun instellingen aanpassen om de privacy van de app enigszins te verbeteren."

Als je dat niet aanpast, heeft TikTok toegang tot ontzettend veel gegevens, legt Van Dijk uit. "Dan heb ik het over alles van je profiel: geboortedatum, gebruikersnaam, telefoonnummers, zoekgeschiedenis, foto's, wachtwoord, je aankopen en meer. Maar ook je directe berichten naar andere gebruikers: met wie je praat en hoe vaak. Ook weten ze alles over jouw telefoon, zoals het nummer en het besturingssysteem."

"Op basis daarvan hebben ze informatie over jouw huishouden. Niet alleen je telefoonnummer, maar ook op wat voor besturingssystemen je zit. En bijvoorbeeld ook de wifi die jij gebruikt. Op basis daarvan hebben ze ook weer informatie over jouw huishouden. Dat noemen ze technische informatie. TikTok heeft veel van dat soort informatie, terwijl gebruikers daar vaak niets van weten."

3. Waarom is het erg dat TikTok die gegevens heeft?

Van Dijk legt uit dat bijna alle socialmediabedrijven een commercieel belang hebben en zoveel mogelijk gegevens van gebruikers proberen te verzamelen om door te verkopen aan andere partijen omdat ze veel geld waard zijn.

"TikTok is alleen erger, omdat zij veel meer gegevens verzamelen dan de andere social media. De andere socialmedia-apps zijn de afgelopen 10 jaar behoorlijk aangepakt, waardoor ze zich op bepaalde punten hebben teruggetrokken. Daar zijn meer mogelijkheden om dingen af te schermen. Nog lang niet genoeg in mijn ogen, maar die hebben in elk geval wat gedaan. Bij TikTok is dat nog niet het geval als het gaat om privacy en bescherming."

En het is ook erg dat TikTok die gegevens heeft, om de mogelijke politieke beïnvloeding, zegt Van Dijk. "Daardoor zouden verkiezingen bijvoorbeeld gemanipuleerd kunnen worden. Dat is in het verleden al gebeurd. Het bekendste voorbeeld is het Cambridge Analytica-schandaal, waar persoonlijke gegevens van 87 miljoen Facebookgebruikers zonder toestemming zijn gebruikt voor Amerikaanse politieke advertenties."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

4. Waarom wordt TikTok niet helemaal verboden?

"Er zijn landen, Canada en Frankrijk bijvoorbeeld, waar het verboden is om als ambtenaar gebruik te maken van TikTok. Je ziet dat nu steeds meer in het Westen. Ook in Nederland wordt daarover gesproken. Ik ben het eens met die ontwikkeling, omdat we niet kunnen uitsluiten dat er een kans is op manipulatie."

"De Autoriteit Persoonsgegevens (AP) heeft TikTok vorig jaar een boete van 750.000 euro opgelegd omdat hun privacyregels niet goed zijn. Dat proces loopt nog", zegt Van Dijk. Ik denk dat naarmate ze meer bekeken worden en hun privacystandaarden niet aanpassen, ze ook meer boetes zullen krijgen."

Volgens Van Dijk ligt de app nu ook extra onder een vergrootglas. "Dat komt weer vanwege die politieke achtergrond en omdat het een Chinese app is."

Bekijk ook

5. Waarom zijn er geen strengere regels voor minderjarigen op TikTok?

"Jongeren moeten beter voorgelicht worden over de gevaren van TikTok", zegt Van Dijk. "Er zijn risico's waar ze zich niet bewust van zijn. Ouders moeten vaker meekijken. Het platform laat nu wel toe dat ouders meekijken om hun kinderen te beschermen tegen pesters of kinderlokkers, door bijvoorbeeld instellingen aan te passen. Maar dat is een kleine stap in de goede richting."

"Over een eventueel verbod voor minderjarigen op de app is Van Dijk sceptisch. "Nu is de minimale leeftijd voor het gebruik van de app 13 jaar, maar die regel wordt vaak niet nageleefd. Veel kinderen die jonger zijn dan 13 maken al gebruik van de app. Hoewel het controleren van de leeftijd van gebruikers eenvoudig zou moeten zijn, wordt het niet altijd gedaan."

Van Dijk denkt dat het in de praktijk erg lastig is om een verbod voor minderjarigen te handhaven. "Een andere optie is om hoge boetes uit te delen om zo de privacy van minderjarige gebruikers te beschermen."

info

Wil jij weten hoe je jouw TikTok-account kunt beveiligen? Van Dijk geeft een paar tips

  • Schakel uit dat TikTok je account aan anderen aanbeveelt of je contacten en Facebook-vrienden synchroniseert
  • Schakel gerichte advertenties uit
  • Geef aan welke gebruikers gegevens over jou kunnen zien of communiceren. Geef aan wie je video's kunnen downloaden, delen of hierop kunnen reageren.
  • Geef aan wie jou kan taggen, rechtstreekse berichten mag sturen of wie je volglijst ziet

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten

Brabantse worstenbroodjes tijdens het Suikerfeest? Kadir zorgt met zijn halal snacks dat iedereen mee kan eten
Kadir in de testfase van zijn halal-worstenbroodjes
Bron: Mark Bolk

Vandaag begint Eid al-Fitr, oftwel het Suikerfeest. En dat betekent voor veel mensen: samen zijn én samen eten. De Brabantse Kadir Ahmed probeert daar een rol in te spelen met zijn Kadir's snacks. "Happy halal voor iedereen."

Denk je aan Brabant, dan denk je aan worstenbroodjes, weet ook de van oorsprong Somalische Kadir Ahmed, die in Den Bosch opgroeide. Vroeger kwam hij ze vaak genoeg tegen op kinderfeestjes, als traktaties op school of tijdens een dagje weg. Maar als moslim 'hapte hij dan mis' zoals hij het zelf omschrijft.

'Ik wilde ook'

"Tijdens de kerstbrunch en -diner op school zag ik mijn vriendjes worstenbroodjes eten. Ik had zoiets van: ja, maar dit wil ik ook", vertelt Kadir. "Het zorgde er ook voor dat ik het gevoel had dat ik erbuiten viel, dat ik niet mee kon doen." Als moslim moet je halal eten. Varkensvlees, dat in worstenbroodjes zit, is dat niet.

"Al moslim krijg je van jongs af aan mee dat je halal eet, al snap je als kind misschien niet helemaal waarom", legt Kadir uit. Zijn Nederlandse vriendjes en vriendinnetjes hadden er begrip voor als hij niet alles mee kon eten. "Maar toch had ik vaak het gevoel: waarom jullie wel en ik niet? Waarom is dit er nog niet voor mij?"

Vraag om halal saucijzenbroodjes

Eten verbindt, vindt Kadir, en dan is het ook fijn om alles samen te kunnen eten. Maar pas jaren later kwam hij op het idee om niet-halal producten, zoals worstenbroodjes, voor iedereen beschikbaar te maken.

"Ik werkte bij de klantenservice van Bakkersland (een industrieel bakkersbedrijf, red.) en kreeg de vraag of we halal saucijzenbroodjes hadden. Toen ik daarmee naar mijn baas ging, zei hij: 'Kadir, richt je op brood, we doen niet aan halal.' Maar het gevoel dat ik als kind had, dat gemis, dat bleef aan me knagen."

Bekijk ook

'Brabants worstenbroodje evenaren'

Zo ontstond het idee om aan de slag te gaan met een halal worstenbroodje. Maar dat ging niet zonder slag of stoot: Kadir was een jaar bezig met het zoeken naar de goede samenstelling voor het deeg en de juiste kruidenmix voor in het gehakt. En werken met rundvlees, wat Kadir gebruikt, gaat anders dan met varkensvlees. "Dat laatste kan een stuk meer aan."

Vergelijkingsmateriaal op het gebied van smaak had hij zelf niet, want een traditioneel worstenbroodje - meestal gemaakt met varkensgehakt, en anders niet halal geslacht vlees - had hij natuurlijk nog nooit geproefd. Dus om de juiste smaak te creëren, kreeg hij hulp van anderen. "Het is echt een specifieke smaak, het was onze uitdaging om het Brabantse worstenbroodje te evenaren."

Hulp van moeder

Met het vinden van de juiste kruidenmix heeft, naast kruidenbedrijf Verstegen, vooral Kadirs moeder geholpen. "Die weet alles van smaken en proeven", vertelt Kadir.

Dat terwijl ze in eerste instantie niet enthousiast was over het idee. "Ze had zoiets van: 'Maak gewoon je studie af en hou op met dat worstenbrood.' Ze begreep niet zo goed wat ik aan het doen was." Maar uiteindelijk ging ook zij erin mee. "Ze zei: 'Je bent zo eigenwijs, ik ga toch maar helpen", zegt Kadir lachend.

Groot verschil

Al lijkt het kunnen eten van een worsten- of frikandelbroodje misschien klein, volgens Kadir kan het een groot verschil maken.

"Het doet mensen enorm veel dat ze het nu ook kunnen eten", merkt Kadir. "Je zorgt met een klein product dat mensen eindelijk kunnen mee-eten, dat ze denken: het is er nu eindelijk ook voor ons."

Steeds meer halal

En dat is belangrijk, want er zijn steeds meer mensen in Nederland die halal eten. In 2023 was 6 procent van de Nederlandse bevolking moslim.

Dat is ook terug te zien in de supermarkten. Er zijn steeds vaker halal-vakken en volgens cijfers van onderzoeksbureau Circana is de omzet van halal-producten in 2024 in 3 jaar tijd verdubbeld: van 23,2 miljoen euro in 2021 naar 53,4 miljoen in 2024. Daarbij zijn het niet alleen moslims, maar ook niet-Islamitische mensen die halal kopen, bijvoorbeeld als ze stoppen met het eten van varkensvlees.

'Zowel Fatima als Dirk-Jan'

Dat ziet Kadir ook weer terug in zijn klanten. "Het is niet alleen een Fatima of Kadir die het koopt, maar ook een Dirk-Jan of een Fleur. Iedereen heeft tegenwoordig wel een schoondochter of -zoon, vriend, buurman of -vrouw die halal eet, en iedereen wil ook voor hen iets op tafel kunnen zetten. Daardoor verkopen we niet alleen veel met Suikerfeest of tijdens de ramadan, maar ook met kerst of Pasen." Vorig jaar verkocht Kadir in totaal 1,7 miljoen snacks.

"Er komen steeds meer mensen uit verschillende landen naar Nederland, en daardoor zie je steeds meer verschillend eten, en meer mensen die halal eten. Tegelijkertijd is er in Nederland nog veel onwetendheid over halal." Al ziet Kadir dat wel langzaam veranderen. "We zijn er nog niet helemaal, maar langzaam gaan we vooruit. In Deurne, waar onze bakkerij laatst geopend is, wisten ze eerst niet eens wat halal was. En nu zijn ze hartstikke positief."

Bekijk ook

Geen niche

"Het wordt nog vaak gezien als een niche", gaat Kadir verder. "Als een hype die weer voorbij gaat. Maar het is juist iets wat de komende jaren alleen nog maar blijft groeien. En hoe fijn is het dan dat we kunnen helpen om het voor mensen beschikbaar te maken?"

"Het gaat erom dat iedereen mee kan eten, want iedereen kan het eten, ook als je niet alleen halal eet. Vandaar dat mijn slogan ook is: eten dat je deelt is twee keer zo lekker."

'Eten waar je blij van wordt'

Waar het begon met puur Brabantse worstenbroodje, heeft Kadir nu ook saucijzen- en frikandelbroodjes en bapao in de supermarkten liggen. En er komt nog meer aan. Maar wat precies blijft nog even geheim, laat Kadir weten.

"Onze missie is om mensen en culturen samen te brengen met eten waar je blij van wordt. Als ik daaraan bij kan dragen met mijn eten, vind ik dat mooi", sluit Kadir af.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Nederlandse hulpverleners staan klaar voor Myanmar na aardbeving: 'Alle politieke lijntjes vervallen'

Hulpverleners zijn hard bezig overlevenden te redden in Myanmar na de aardbeving. Ook een Nederlands team met reddingshonden staat klaar om het land, dat midden in een burgeroorlog zit, te helpen. "Ter plaatsen zullen we zien met wie we gaan samenwerken."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant