radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat levert het vuurwerkverbod op in de zorg? De cijfers van vuurwerkletsel onder de loep

Wat levert het vuurwerkverbod op in de zorg? De cijfers van vuurwerkletsel onder de loep
Bron: ANP

Om de zorg te ontzien komt er tijdens de jaarwisseling een landelijk vuurwerkverbod. Onterecht, vinden vuurwerkverkopers: want de meeste ongevallen zouden komen door het illegale én onlangs verboden vuurwerk. Klopt dat ook?

De vuurwerklobby is not amused en laat van zich horen in een paginagrote advertentie in de krant. Hierin wordt gesteld dat de druk op de zorg niet zal verminderen door de maatregel en dat de cijfers worden 'misbruikt'. Van de 2 miljoen mensen die zich jaarlijks bij de spoedeisende hulp melden zouden 'maar' 385 patiënten gerelateerd zijn aan vuurwerk en de meeste ongevallen zouden het gevolg zijn van het afsteken van illegaal vuurwerk, dat onlangs al verboden is.

Meer dan 1200 vuurwerkslachtoffers

Dat cijfer klopt, weet hoofdonderzoeker bij VeiligheidNL Birgitte Blatter. Haar organisatie doet elk jaar voor het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat onderzoek naar vuurwerkslachtoffers.

Maar, dan wordt er ook een groep vergeten. "Afgelopen jaarwisseling er 385 mensen behandeld op de spoedeisende hulp voor vuurwerkletsel, maar nog eens 900 op de huisartsenposten." Dat is dus samen bijna 1300 vuurwerkslachtoffers. Er zijn dus meer slachtoffers dan de lobby schetst in de advertentie.

Legaal vuurwerk niet onschuldig

Het huidige legale vuurwerk zou volgens de vuurwerkbranche zelden de oorzaak zijn van letsel. Juist vuurwerk dat nu verboden is zoals zware knallers zou zorgen voor slachtoffers. Dat beeld klopt niet helemaal. "In 20 procent van de gevallen was het letsel veroorzaakt door 'illegaal' vuurwerk. 80 procent van de ongelukken kwam dus wel degelijk door legaal vuurwerk", vertelt de onderzoeker.

Een van de meest voorkomende veroorzakers: de toen nog legale vuurpijlen, maar ook veel ongevallen met cakeboxen, singleshots en sierpotten en fonteinen. Zou je dus de onlangs verboden vuurpijlen en knalvuurwerk daar vanaf halen dan blijft er volgens de onderzoeker nog een behoorlijke groep ongelukken over met het huidige legale vuurwerk.

Lees ook

Veel oogletsel

En dat legaal vuurwerk behoorlijke schade kan aanrichten rond de jaarwisseling ziet ook oogarts Tjeerd de Faber van het Oogziekenhuis in Rotterdam. "Wij zien blinde ogen, permanent toegetakelde ogen en we moeten zelfs ogen verwijderen. Van alle oogletsels die wij zien is 70 procent zeker veroorzaakt door legaal vuurwerk."

Bij de overige groep zit ook een percentage waarvan de herkomst niet te herleiden is. "Bij 25 procent van de patiënten weten we niet waardoor het veroorzaakt is omdat het omstanders zijn. Van 5 procent weten we zeker dat het door illegaal vuurwerk is."

Lees ook

Wel legaal vuurwerk, maar 'illegaal' afgestoken

De term 'illegaal vuurwerk' wordt niet altijd in de juiste context gebruikt, ziet vuurwerkexpert van de politie Anne Draaijer. "Eigenlijk is vuurwerk altijd wel voorzien van een keurmerk." Het probleem zit 'm er vaak in het afsteken van vuurwerk uit bepaalde categorieën. Doen ongetrainde mensen dat, dan is dát illegaal. "Hier in Nederland hebben we het dan met name om professioneel vuurwerk dat niet bedoeld is voor particulier gebruik."

Dit is levensgevaarlijk omdat het gaat om stoffen die snel ontvlammen of die zelfs massa-explosies kunnen veroorzaken. Professionele vuurwerkafstekers weten wat ze doen.

Luisteren

Beluister hier de factcheck terug.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Minder zorgstudenten in het mbo, terwijl personeelstekort groeit: 'We moeten ons rot schrikken als samenleving'

Het aantal studenten op mbo-opleidingen voor verpleegkundigen en verzorgenden blijft maar dalen. In de laatste 5 jaar ging het om een daling van 30 procent, terwijl er juist veel vraag is naar zorgpersoneel. De MBO Raad wil nu actie van het kabinet.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn

Kans op inslag van asteroïde 2024 YR4 op aarde steeds groter, maar volgens deze ruimteonderzoeker hoeven we niet bang te zijn
Bron: Unsplash

Een groep astronomen trekt aan de bel, want de kans dat een asteroïde de aarde gaat raken wordt steeds groter. In 2 weken tijd steeg deze van 2,6 naar 3,1 procent. "Historisch, maar niet te vergelijken met de asteroïde die dinosaurus heeft uitgeroeid."

De asteroïde, die volgens NASA op 22 december 2032 de aarde zou kunnen raken, heeft zelfs al een naam: 2024 YR4. Hij heeft een geschatte doorsnee van tussen de 40 en 90 meter, en verplaatst zich met een snelheid van meer dan 10 kilometer per seconde. Mocht hij de aarde raken, dan krijgen we dus met een flinke klap te maken.

'Neem het met een korrel zout'

Zijn we over 7 jaar in gevaar? Als je het aan ruimtevaartspecialist Angelo Vermeulen vraagt, niet. "Je moet het met een grote korrel zout nemen", merkt hij op. "Het is een vrij relatief hoog cijfer. Maar de gemeenschap van astronomen wereldwijd maakt zich eigenlijk geen zorgen."

"Want wat er meestal gebeurt, is dat naarmate men meer en meer informatie te weten komt over de baan en de snelheid van de asteroïde, door meerdere metingen te doen, ze zich eigenlijk realiseren dat de kans kleiner wordt dat hij de aarde zou raken."

Bekijk ook

Nog geen 'doomsdag'

"Dit is dus zeker nog geen 'doomsday-scenario'", zegt Vermeulen. Op het moment van de eerste observatie is de asteroïde namelijk nog ver verwijderd van de aarde. Het is een klein object in de verre verte. Om hem te spotten hebben astronomen een sterke telescoop nodig.

"Dan probeer je zo goed mogelijk de baan en de snelheid op te meten", legt hij uit. "Het percentage gaat dan vaak schommelen, soms omhoog en dan soms weer omlaag. Wanneer hij dichterbij de aarde zit kunnen we hem veel makkelijker observeren en opmeten." Pas dan kunnen astronomen écht spreken over de kans op een inslag. "Maar in het verleden is eigenlijk altijd gebleken dat die kans dan 0 procent werd en dat het dan langs de aarde heen vliegt."

Meerdere asteroïden in zonnestel

Naast 2024 YR4 vliegen er meer dan een miljoen asteroïden door het zonnestel, weet Vermeulen. Tussen Mars en Jupiter zit een asteroïdengordel waar een groot deel van deze 'mini planeetjes' vliegen. "Die zitten daar eigenlijk vrij veilig, want ze draaien in een baan om de zon. Ze zijn geen bedreiging."

"Maar er zijn dus ook asteroïden die los door het zonnestelsel vliegen." En voor die losse - zoals 2024 YR4 - moeten we uitkijken. "Ze zouden mogelijk op de aarde kunnen neerstorten. En dat is in het verleden al gebeurd, er zijn genoeg voorbeelden. De bekendste is natuurlijk het uitsterven van de dinosauriërs, veroorzaakt is door zo'n inslag."

Bekijk ook

Zeer zeldzame gebeurtenis

Ook in de Amerikaanse staat Arizona sloeg zo'n 50.000 jaar geleden een asteroïde in. Onderzoekers schatten in dat deze een diameter van ongeveer 50 meter had en rond de 300.000 ton woog. "Je kan hem bezichtigen, een prachtige geologische formatie", noemt de ruimtevaartspecialist het.

De aarde blijft dus niet gespaard van zulke inslagen, vertelt Vermeulen. "Maar dat het zal gebeuren in een tijdbestek van een mensenleven is zeer zeldzaam."

DART

Ook vertelt de ruimtevaartspecials dat NASA technologie heeft ontwikkeld om de banen van asteroïden te wijzigen, zodat ze de aarde niet raken. "Tijdens die missie, genaamd DART, heeft men met een ruimte toestel van ongeveer 600 kilo recht op een asteroïde laten inslaan om te zien of we de baan van die asteroïde konden wijzigen."

"En dat is een groot succes geworden", gaat hij verder. De baan is zelfs veel meer veranderd dan gehoopt. "Dus we kunnen asteroïden wel van een baan doen afwijken. En als je dat op tijd doet, zelfs al is het een kleine wijziging, dan heeft het groot effect wanneer het in de buurt van de aarde komt."

Bekijk ook

Tsunami als gevolg

Maar stel het gebeurt wel, hoe zou dat er dan uit zien? "De gevolgen van zo'n inslag zijn niet te overzien", antwoordt Vermeulen. "Maar het zal minder apocalyptisch zijn dan wat je ziet in films."

En dat komt vooral doordat het grootste oppervlak van de aarde, ongeveer 70 procent, bedekt is met water. "In het Los Alamos National Laboratory heeft men een computersimulatie laten maken (van een asteroïde inslag, red.). En zo hebben ze ontdekt dat het best meevalt. Wat je krijgt is een tsunami, en het blijkt dat maar een fractie van de totale energie van die asteroïde omgezet wordt in golven. De golven zullen niet zo heel ver reizen. Dus we kunnen daar ook wel wat wat geruster over zijn."

Aardbevingen en klimaatverandering

Wel kan die eventuele inslag op 22 december 2032 voor seismisch effecten zorgen, zoals een aardbeving. "En in een gebied waar veel vulkanische activiteit is, kan het die activiteit gaan uitlokken. Want je krijgt bij een inslag sowieso een enorme schokgolf als een asteroïde in de atmosfeer ontploft of op aarde neerstort." Hij vergelijkt het met honderdmaal de kracht van een bom van Hiroshima.

"En als zo'n ding in de atmosfeer komt, genereert dat verder ook heel veel hitte waardoor het branden kan veroorzaken", gaat Vermeulen verder. "Dat is een effect dat lang na de inslag nog kan blijven doorwerken, het werpt allerlei stoffen in de atmosfeer op, die dan een deel van het zonlicht kunnen blokkeren en waardoor je het klimaat kan gaan verstoren."

Kans op een asteroïde inslag op aarde wordt steeds groter, maar volgens deze ruimtespecialist hoeven we niet bang te zijn

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant