Het koninklijk paar reist regelmatig met Nederlandse ondernemers de wereld over om de 'BV Nederland' te verkopen. Dat levert veel op, zeggen ondernemers. Die merken dat andere landen heel positief reageren. "Alle deuren gaan voor je open."

Bij een handelsmissie gaat een groep ondernemers naar het buitenland met als doel om nieuwe zakelijke contacten op te doen. Dat is belangrijk, zegt Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink. Zij vergezelde het koninklijk paar jarenlang bij deze handelsmissies als delegatieleider. "Wij zijn een klein landje met een kleine afzetmarkt, we hebben de rest van de wereld nodig."

'Glansrol' voor koningspaar

In de 10 jaar dat Willem-Alexander nu koning is, is hij al in veel landen op zo'n handelsmissie geweest. Hij begon in 2013 in Duitsland en zijn laatste handelsmissie was tijdens het staatsbezoek aan Slowakije afgelopen maart.

"Mijn rol als delegatieleider was dat ik het boegbeeld was van de BV Nederland", zegt Dezentjé Hamming-Bluemink. Ze is onder de indruk van de de manier waarop de koning zich opstelt tijdens de missies. "Samen met koningin Máxima aan zijn zijde. Ze spelen allebei een glansrol, dat is echt fantastisch."

'Diep onder de indruk'

"Het mooie is dat ze heel ongedwongen zijn, heel toegankelijk", legt ze uit. "Bij een diner of borrel lopen ze relaxed tussen de tafels en praten ze met de mensen. Ze hebben veel kennis van zaken, dat merk je in de gesprekken die ze voeren met de ondernemers. Het gaat ook altijd inhoudelijk ergens over, dat maakt diepe indruk."

Een van de missies waar ze als delegatieleider bij was, was de handelsmissie naar India in 2019. "De koning houdt daar dan een toespraak voor een groot gezelschap en vertelt wat Nederland te bieden heeft. Over technologie, innovatie, zaken waar wij heel goed in zijn. De inzet van de koning die de belangen van Nederland onderstreept en vertelt wat we kunnen, dat is belangrijk en dat doet hij met veel verve en enthousiasme."

'Zien als iets magisch'

Désirée Rasenberg was een van de ondernemers die 4 jaar geleden mee was naar India. Samen met haar dochter ging ze mee met de koning om aandacht te vragen voor de jute tasjes die zij maakt. "Mensen zien het als iets magisch en dat is het natuurlijk ook", zegt ze over de aanwezigheid van de koning. "Er hangt meteen een andere vibe omheen. Dat geeft jezelf ook een energieboost als je daar bent. Iedereen reageert zo positief."

"Wij hebben zoveel mensen leren kennen en dan op het hoogste niveau. In India zijn hele grote bedrijven, die zijn daarna gewoon heel makkelijk toegankelijk. Ze weten wie je bent, je bent mee geweest, ze hebben kennis met je gemaakt", vertelt ze.

Strategische contacten

Dat sommige deuren voor je open gaan, herkent ook Dezentjé Hamming-Bluemink. "Het is echt niet zo dat iedereen met een orderboek in de binnenzak rondloopt om gelijk zaken te doen, dat komt meestal later. Maar het gaat erom dat je strategische contacten opdoet waar je op voort kan borduren."

Nederland staat op dit moment op de vijfde plaats van belangrijkste exportlanden ter wereld, legt ze uit. "Juist nu met alle onzekerheden in de wereld zijn die handelsrelaties heel belangrijk. Die moet je koesteren."

Geen beeld van staatsbezoeken

Op de meeste staatsbezoeken, waarbij Willem-Alexander op bezoek gaat bij het staatshoofd van een ander land, gaat een handelsdelegatie met de koning mee. Lang niet iedereen weet dat, blijkt uit onderzoek onder ruim 22.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel. Meer dan de helft (56 procent) zegt geen goed beeld te hebben van wat de koning op een staatsbezoek doet.

Als mensen wordt verteld dat er vaak Nederlandse bedrijven meereizen met de koning en dat hij zich op staatsbezoeken inzet voor de Nederlandse belangen en de economie, zijn de meesten daar enthousiast over. 6 op de 10 vinden het belangrijk dat Willem-Alexander dit doet.

Stabiele uitstraling

De meesten vinden het terecht dat ons staatshoofd zich op die manier inzet voor het land. "Het koningshuis is te duur, zo doet hij daar tenminste iets voor terug", beschrijft iemand het gevoel van velen. De grootste groep, 53 procent, denkt dat de koning een positieve invloed heeft op de Nederlandse betrekkingen met andere landen.

"Het koningshuis heeft een stabiele uitstraling. En met een stabiel land wil men altijd zaken doen", vermoedt een panellid. Maar niet iedereen gelooft dat koning Willem-Alexander invloed heeft op de relaties met het buitenland. Een derde (32 procent) denkt dat het niet uitmaakt of de koning wel of niet meegaat op handelsmissies. 4 procent denkt zelfs dat zijn aanwezigheid een negatieve invloed heeft.

Versterking van exportpositie

Maar de aanwezigheid van de koning heeft wel degelijk invloed, zeggen Dezentjé Hamming-Bluemink en Rasenberg. Rasenberg was zelfs thuis gebleven en niet mee op handelsmissie naar India geweest als de koning er niet bij was, zegt ze. "Zonder koning is het toch een stuk minder. Je voelt ook een soort trots dat er een Koninklijk Huis bij is. Ook andere landen respecteren dat gigantisch."

Volgens Dezentjé Hamming-Bluemink is het koninklijk paar de perfecte ambassadeur. "Ik hoop echt dat ze dit nog heel lang kunnen en willen doen. Hun inzet voor de BV Nederland is onmisbaar, het brengt ons verder en versterkt onze exportpositie. Dat is goed voor de banen in Nederland. We kunnen er trots op zijn dat we dit koningspaar hebben."

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."