Zorg wordt opnieuw duurder. Dat blijkt nu de eerste verzekeraar de premie voor volgend jaar bekend heeft gemaakt. Voor het basispakket gaat het maandbedrag richting de 160 euro. Wij vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Hoogleraar gezondheidseconomie Wim Groot aan de Universiteit van Maastricht en Patrick Jeurissen, hoogleraar betaalbare en toegankelijke zorg aan het Radboudumc geven antwoord op jullie vragen.

1. Waarom wordt de zorg zo duur?

De stijging van de zorgkosten heeft meerdere oorzaken, maar een van de belangrijkste is de toename van loonkosten. "Zo'n 70 procent van de totale zorgkosten komt voort uit salariskosten, en die zijn door de nieuwe CAO-afspraken flink gestegen", legt Wim Groot uit. Dit zorgt dus voor hogere premies.

Daarnaast spelen ook nieuwe medicijnen en behandelingen een rol. "De grote kostenstijging zit vooral in innovatieve geneesmiddelen, zoals die voor kankerbehandelingen. Deze medicijnen zijn vaak gepatenteerd, wat betekent dat alleen de ontwikkelaar ze mag verkopen. Dat maakt ze erg duur."

"We worden niet alleen ouder, maar ook vaker ziek", vult Patrick Jeurissen aan. "De vergrijzing zorgt voor een grotere vraag naar zorg." Tegelijkertijd kunnen zorginstellingen de productiviteit moeilijk verhogen, omdat zorg vooral mensenwerk blijft, het is lastig te automatiseren."

Ook worden investeringen in zorginstellingen, zoals ziekenhuizen en apparatuur, steeds vaker uitgesteld. "De afgelopen 10 jaar zijn deze investeringen bijna gehalveerd. Dit kan bijdragen aan toekomstige kostenstijgingen", legt Jeurissen uit.

2. Hoe wordt de zorgpremie berekend?

Het Centraal Planbureau (CPB) maakt een raming van de zorgkosten voor het komende jaar. Het kabinet gebruikt deze schatting om te bepalen hoeveel werkgevers moeten meebetalen aan de zorgverzekering. Deze bijdrage dekt de helft van de zorgkosten.

De andere helft betalen mensen zelf via hun maandelijkse premie en het eigen risico. Zorgverzekeraars kijken naar de verwachte kosten en stellen hun premies vast op basis van eerdere ervaringen en hun inkoopbeleid.

"Het CPB gebruikt gegevens van zorgverzekeraars om de zorgkosten te schatten", vertelt Groot. Gemiddeld wordt verwacht dat de zorgkosten, bovenop de inflatie, met ongeveer 3 procent stijgen. Op basis van deze schatting kan het kabinet voorspellen hoe hoog de nominale premie zal zijn.

"Dit jaar werd tijdens Prinsjesdag een stijging van 10 euro per maand verwacht. Zorgverzekeraar DSW heeft al aangekondigd om de premie met 9,50 te verhogen", zegt Groot. "Dit zie je vaker: het Centraal Planbureau heeft soms een iets hogere verwachting dan wat zorgverzekeraars in de praktijk doorvoeren."

3. Hoe komt het dat je steeds meer moet betalen, maar steeds minder vergoed krijgt vanuit de aanvullende pakketten?

Steeds meer mensen maken strategische keuzes als het gaat om aanvullende zorgverzekeringen. "Mensen vragen zich af of ze deze verzekering wel nodig hebben", zegt Groot.

Daardoor sluiten vooral degenen die hoge zorgkosten verwachten, zoals voor fysiotherapie, een aanvullende verzekering af. Dat leidt tot hogere kosten voor verzekeraars. "Ze verhogen daarom de premies en stellen strengere voorwaarden, zoals wachttijden of eigen bijdragen", legt Groot uit.

Jeurissen vult aan dat aanvullende verzekeringen eigenlijk een vrije markt zijn. "Verzekeraars mogen zelf bepalen wat ze aanbieden en tegen welke prijs." Dit leidt ertoe dat de kosten sneller stijgen dan die van de basisverzekering.

Doordat vooral zieker wordende mensen een aanvullende verzekering afsluiten, stijgen de premies verder en worden vergoedingen verder ingeperkt.

4. Waarom is de basispremie verschillend per zorgverzekering, terwijl de dekking in het basispakket overal hetzelfde is?

Groot legt uit dat er verschillende oorzaken zijn voor de verschillen in basispremies. "De belangrijkste reden is het zorginkoopbeleid van de verzekeraars", zegt hij. Sommige zorgverzekeraars hebben een strikter inkoopbeleid en weten lagere tarieven af te spreken bij ziekenhuizen. "Verzekeraars die scherp inkopen, kunnen goedkoper uit zijn dan anderen."

Nog een reden voor de premieverschillen is het gebruik van reserves. "Sommige verzekeraars gebruiken geld uit hun reserves en bieden de verzekering onder de kostprijs aan", vervolgt Groot. "Andere verzekeraars doen dit niet, wat kan zorgen voor een hogere premie." Bovendien hebben sommige verzekeraars een gunstigere populatie, die minder zorg gebruikt dan verwacht.

Tot slot maken zorgverzekeraars soms verschillende inschattingen van de kosten voor het volgende jaar. "2 jaar geleden was CZ pessimistischer over de kostenstijgingen en verhoogde daarom de premie", legt Groot uit. "Andere verzekeraars dachten dat de kosten minder zouden stijgen en hielden hun premies lager."

5. Wordt de zorgtoeslag uitgebreid, zodat meer mensen die kunnen aanvragen?

De zorgtoeslag is gekoppeld aan een inkomensnorm, legt Jeurissen uit. "Mensen in Nederland met een jaarinkomen lager dan 37.500 euro (alleenstaand) of 47.500 euro (met partner) kunnen zorgtoeslag krijgen.

Hierdoor hoeven zij maar een deel van de zorgpremie zelf te betalen. Het percentage dat zij moeten betalen is vastgelegd in de wet. "Dit betekent dat veel mensen zorgtoeslag ontvangen. Als de zorgpremie stijgt, worden ze hiervoor gecompenseerd."

Groot voegt hieraan toe: "De zorgtoeslag wordt elk jaar gecorrigeerd voor inflatie." Er zijn verder geen plannen om de zorgtoeslag substantieel te verhogen.

6. Wat kan helpen om de zorgkosten te verlagen, helpt preventie of een gezondere levensstijl?

Volgens Jeurissen helpt een gezonde levensstijl zeker, want mensen die gezond zijn, maken minder zorgkosten. Maar preventie is niet altijd kostenbesparend waarschuwt de hoogleraar.

"Preventie kan soms juist meer zorggebruik aanjagen", bijvoorbeeld bij grote screeningsprogramma's voor borstkanker, waarbij ook gezonde mensen zorg krijgen die ze eigenlijk niet nodig hebben.

Mensen kunnen ook zelf besparen op de zorgkosten door slimme keuzes te maken, zoals een hoger eigen risico of een goedkopere zorgpolis. "Als je weinig zorg verwacht, kan je flink besparen door bijvoorbeeld een vrijwillig eigen risico te nemen", zegt Groot.

Een gezondere levensstijl kan wel helpen om zorgkosten te voorkomen, maar brengt de snel stijgende zorgpremies niet zomaar omlaag. "Mensen leven langer door bijvoorbeeld minder roken, maar krijgen daardoor vaker ziektes als kanker of dementie, die weer duur zijn om te behandelen."

7. Hebben andere landen ook zulke hoge zorgkosten?

Nederland heeft, vergeleken met veel andere landen, relatief lage zorgkosten als het gaat om curatieve zorg, zoals ziekenhuisbehandelingen en medicijnen die uit de Zorgverzekeringswet worden betaald.

"Onze kosten voor genezingsgerichte zorg zijn lager dan in Duitsland en België", vertelt gezondheidseconoom Wim Groot. "In vergelijking met andere Europese landen geven we helemaal niet zoveel uit aan zorg."

Volgens Groot komt dit doordat Nederlandse huisartsen minder snel medicijnen voorschrijven of patiënten doorverwijzen naar het ziekenhuis. "Daarom zijn de uitgaven aan geneesmiddelen hier lager en belanden er minder mensen in het ziekenhuis."

Toch zijn er ook nadelen: Nederland heeft relatief weinig ziekenhuisbedden. Dit werd tijdens de coronacrisis pijnlijk duidelijk toen patiënten verder moesten reizen naar bijvoorbeeld Duitsland of België.

En op andere terreinen liggen de kosten in Nederland juist hoger. "We geven veel uit aan langdurige zorg, zoals ouderenzorg en gehandicaptenzorg", vult zorgexpert Patrick Jeurissen aan.

8. Is de zorg ook duurder geworden omdat er veel asielzoekers in Nederland zijn?

Het idee dat asielzoekers verantwoordelijk zijn voor de stijgende zorgkosten is een misverstand. "Asielzoekers die nog in afwachting zijn van een verblijfsvergunning, vallen niet onder de Zorgverzekeringswet", zegt Groot.

"Hun zorg wordt betaald door het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), dat bijvoorbeeld huisartsen en tandartsen inschakelt voor hun medische zorg."

"Zodra ze een verblijfsvergunning hebben, moeten ze net als iedere Nederlander een zorgverzekering afsluiten en premie betalen", zegt de Groot. "Dan vallen ze binnen ons zorgstelsel."

9. Is er genoeg toezicht op zorgverzekeraars?

"Er is strenger toezicht op het financiële deel", vertelt Groot. Zo houdt De Nederlandsche Bank (DNB) bijvoorbeeld scherp toezicht op de zorgverzekeraars om ervoor te zorgen dat ze een goed financieel beleid voeren en voldoende reserves aanhouden.

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) houdt op haar beurt weer toezicht op dat de zorgverzekeraars voldoende zorg inkopen en uitvoeren. En dat ze niet aan risicoselectie doen, vertelt Groot. "Dus dat ze niet proberen om vooral jonge gezonde mensen aan te trekken. Dat is niet goed, want die zijn voorspelbaar winstgevend."

De NZa heeft de zorgverzekeraars de afgelopen maanden op de vingers getikt. "Ze hebben zorgverzekeraars verzocht zich meer in te zetten om aan hun zorgplicht te voldoen."

In 2024 kozen bijna 10.000 Nederlanders voor euthanasie, 10 procent meer dan in een jaar eerder. Toch zitten er strenge voorwaarden aan verbonden. In deze video leggen we uit hoe het proces precies werkt en waarom veel verzoeken afgewezen worden.

Na de arrestatie van de vermoedelijke Rotterdamse serieschutter, Sendric S., reageerde de buurt opgelucht. Toch voelen sommige wijkbewoners zich na de 3 moorden nog altijd angstig, ziet de stadsmarinier. "Dat gevoel van onveiligheid gaat nog lang door."

Door 3 fatale schietpartijen in nog geen 2 weken tijd stond eind december het leven in het Rotterdamse stadsdeel IJsselmonde even stil. Uit het niets werden 3 mannen op straat neergeschoten. Het zorgde voor een uitzonderlijk advies: 'Ga bij voorkeur niet alleen naar buiten, vermijd donkere plekken.'

Meer ernstige incidenten

Stadsmarinier Wieke van de Haterd was betrokken bij het opstellen van dat advies. Een stadsmarinier is een ambtenaar die vanuit de gemeente werkt aan de veiligheid in de buurt. Van Haterd's werkterrein is IJsselmonde, waar de schietpartijen waren. Een wijk waar de afgelopen jaren het aantal ernstige incidenten is toegenomen, zegt ze.

Na de eerste schietpartij, was nog helemaal niet duidelijk wat er aan de hand was. "Wat maakt dat deze man specifiek is uitgekozen of is het toevallig?" Er werd tegelijkertijd ook onderzoek gedaan naar het wapen. "Toen is ook het tweede slachtoffer gevallen", vertelt ze. Er werden beelden vrijgegeven, maar het leidde nog niet tot de schutter. Het derde slachtoffer viel opnieuw in hetzelfde gebied. "Toen is de link gelegd: het gaat om dezelfde dader."

'Er was echt gevaar'

De politie schaalde volgens Van de Haterd snel op waardoor alle capaciteit beschikbaar was om de schutter snel te pakken. "Omdat er echt gevaar was dat hij weer zou toeslaan." De gemeente en politie kwamen samen tot het advies niet alleen naar buiten te gaan. "Daar hebben we lang over getwijfeld", zegt ze. "Want uiteindelijk gaat het ook uit van een maakbaarheid dat het niet kan gebeuren."

Maar de situatie was uitzonderlijk. "Het was duidelijk wat zich in IJsselmonde afspeelde, er leek echt een verband", legt ze uit. En veel was ook onzeker. Er was veel politie, zichtbaar en onzichtbaar in de wijk. Ook was er veel aandacht voor. "Wat doet dat met zo'n verdachte? Escaleert het meer, wordt de situatie gevaarlijker? Daar moet je toch rekening mee houden."

Bewoners ondersteunen

Na het derde slachtoffer gaat het ineens snel. Er wordt een duidelijke foto vrijgegeven en na een klopjacht kan de politie hem inrekenen. Beelden van de inval circuleren al snel via social media, het gaat om een flat in de buurt van de schietpartijen. De 24-jarige Sendric S. werd er aangehouden, die niet officieel woont in het gebouw. De opluchting is groot. "Omdat je echt bang bent dat er nog andere slachtoffers gaan vallen."

De strafzaak tegen S. begint, over een motief is niets bekend. Wijkmarinier Van de Haterd is nog erg bezig met het organiseren van de nazorg in de wijk. "Het effect van dat gevoel van onveiligheid dat gaat heel lang door", vertelt ze. "We zijn met z'n allen druk bezig om te kijken wat we kunnen doen om de bewoners hierin te ondersteunen".