Wat is een algoritme eigenlijk? Marjolein legt het uit met muziek: 'Het is hartstikke rock-'n-roll'

Hoe maak je iets wat zo abstract is als een algoritme begrijpelijk voor mensen die niet per se technisch onderlegd zijn? Door er liedjes en theater over te maken, zoals universitair hoofddocent Marjolein Fokkema.

Een lokaal vol studenten die niet-begrijpend staren naar een powerpointpresentatie. Dat is er niet bij tijdens de colleges van psycholoog en universitair hoofddocent Marjolein Fokkema. Ze start haar lessen meestal met een zelfgeschreven liedje dat ze vertolkt onder de bandnaam Mary-Jo & the Support Vector Machines. Haar nummers gaan over algoritmes. En dat wordt zeker gewaardeerd door haar studenten.

De combinatie theater en wetenschap

De universitair hoofddocent, die algoritmes ontwerpt, is altijd al bezig geweest met muziek maken en optreden. Tijdens haar studententijd speelde ze in verschillende bandjes. Dat ze naast haar promotieonderzoek besloot om een theateropleiding te volgen, kwam dan ook niet uit de lucht vallen.

In eerste instantie stond dat totaal los van haar werk aan de universiteit. Theater en wetenschap waren niet per se een logische combinatie. Tot 2 jaar geleden. "Toen ben ik begonnen met liedjes schrijven over algoritmes. Dat leek me een mooie manier om complexe stof aan mijn studenten over te brengen. In mijn muziek krijgen algoritmes een gezicht."

Bekijk ook

• 

  Je nieuwe collega kan wel eens een robot zijn, maar ze nemen niet massaal onze banen over

  • 04-10-2021

Niet altijd makkelijk

Fokkema staat voor klassen met studenten die specifiek voor het vak statistiek hebben gekozen, mensen die ingewikkelde formules oplossen leuk vinden. Maar ze geeft ook les aan psychologiestudenten, die het vak doen omdat het nu eenmaal in hun lespakket zit. Voor hen zijn de lessen niet altijd even makkelijk.

"Ze zien vaak op tegen mijn vak, zijn bang dat ze het niet begrijpen of dat het te droog is. Met mijn muziek wil ik statistiek, en algoritmes in het bijzonder, begrijpelijker maken", legt ze uit. "Ik wil mijn studenten motiveren, ze laten zien dat je plezier kunt hebben in dit vak."

Viral gaan

"Veel studenten vinden het fantastisch als ik de les begin met een van mijn clips op YouTube. Eerst zie je verbazing in hun ogen en vervolgens enthousiasme. Laatst kwam een student naar me toe met het advies dat ik een TikTok-account moet beginnen, dan zou ik viral gaan", lacht ze.

Ook collega-docenten zijn enthousiast. "Die vragen regelmatig of ze mijn video's mogen gebruiken in hun lessen. Dat vind ik natuurlijk alleen maar leuk."

Videoclip van het nummer Loosen Up van Mary-Jo & the Support Vector Machines

Rock-'n-roll

Of ze het niet saai vindt, om altijd maar met abstracte formules en data bezig te zijn? "Nee joh, het is hartstikke rock-'n-roll! Natuurlijk bestaat een deel van mijn werk uit droge stof begrijpen. Maar ik heb dit vak niet voor niets gekozen: ik vind het een leuke reis om een dag of soms zelfs een week lang op zoek te zijn naar de oplossing voor een formule."

Fokkema wil een inspiratiebron zijn voor haar studenten, zoals zij zelf een aantal inspiratiebronnen had. "Eigenlijk hadden die allemaal gemeen dat ze hele complexe materie konden terugbrengen naar iets eenvoudigs waar mensen écht iets mee kunnen. Dat vond ik altijd heel mooi."

Begrijpelijke data

Fokkema ontwerpt zogenoemde 'machine learning algoritmes'. Dat zijn slimme statistische modellen die met een reeks instructies patronen in gegevens opsporen en voorspellingen kunnen doen. Voor haar is daarbij hetzelfde belangrijk als voor de wetenschappers door wie ze zich liet inspireren: "Ik wil complexe data en begrijpelijke resultaten."

En als je eenmaal zo'n nieuw algoritme hebt, kunnen daar verrassend veel dingen mee worden gedaan. Zo ontwerpt ze in Leiden, samen met promovendus Wouter van Loon, een model dat de kans op bijvoorbeeld alzheimer kan voorspellen. Eerder werkte ze mee aan modellen die concluderen welke behandelingen het beste passen bij iemand met een eetstoornis of een depressie.

Bekijk ook

• 

  Zo kan WWF met AI voorspellen waar ontbossing gaat plaatsvinden: 'Al 30 hectare gered in Gabon'

  • 24-10-2023

Theatervoorstelling

Het zou goed zijn als zoveel mogelijk mensen meer leren over technologie, vindt Fokkema. Daarom maakt ze er naast muziek ook een theatervoorstelling over, waarmee ze op dit moment door het land trekt. Een droom die uitkomt, vertelt ze. De voorstelling gaat over het spanningsveld tussen mensen en machines. En wie uiteindelijk de overhand krijgt.

"Steeds meer van onze beslissingen maken we op basis van data. We worden in ons dagelijks leven alsmaar afhankelijker van technologie. Het is overal: thuis, in de supermarkt, op het werk, in de zorg. Hoe meer we erover weten, hoe beter we kunnen beslissen in hoeverre we er gebruik van willen maken."

Haat-liefdeverhouding met technologie

Maar niets menselijks is haar vreemd: net als veel anderen heeft ook zij een haat-liefdeverhouding met technologie. "Als het doet wat ik wil, vind ik het geweldig, maar als het niet werkt vind ik dat ontzettend frustrerend. En ik ben niet de enige, weet ik. Dan heb je een nieuwe telefoon of ander apparaat in huis, maar snap je er niks van."

"Aan de andere kant draag ik met mijn algoritmes natuurlijk ook bij aan de ontwikkeling van technologie. Er is altijd een spanningsveld tussen frustratie en fascinatie."