Wat is de invloed van iconische foto’s op een conflict? Twee oorlogsfotografen vertellen

Soms zegt één foto meer dan duizend woorden. We kennen er allemaal wel eentje. Maar hoeveel impact hebben foto’s eigenlijk? Kunnen ze bijvoorbeeld invloed hebben op een conflict? Twee oorlogsfotografen vertellen.

"Met fotografie zijn oorlogen begonnen en met fotografie zijn oorlogen gestopt", zei de programmeur van het Nederlands Fotomuseum Aya Musa bij De Nieuws BV. Hij nuanceerde dat in EenVandaag: "Mijn uitspraak was meer een beeldschets die je niet letterlijk kan nemen. Foto's hebben wél een sturende invloed gehad op het verloop van een conflict, maar je kan niet zeggen dat er één foto is die een conflict heeft beëindigd."

Vluchtelingencrisis

Foto's hebben dus zeker invloed. Die invloed is onder meer terug te zien na de foto van de 3-jarige Aylan. De jongen vluchtte met z'n familie uit Syrië en overleefde dat niet. Hij spoelde aan op het strand in Turkije. Die foto werd hét beeld van de crisis en beïnvloedde de publieke opinie sterk. "Die foto heeft de vluchtelingenproblematiek niet gestopt, maar heeft wel de publieke opinie een bepaalde kant op gestuurd", zegt Musa.

Volgens oorlogsfotograaf Eddy van Wessel hebben beelden ook invloed. "Maar dan is het niet zo zozeer op de oorlogshandelingen, maar meer op de impact op een bevolking. Als je bijvoorbeeld denkt aan het Napalmmeisje, uit de Vietnamoorlog, dat is absoluut wel een beeld wat een schokgolf teweeggebracht heeft. En dat zijn wel belangrijke foto's, vind ik zelf."

Bron: ANP

Irak-oorlog

Toch is er één foto die een belangrijke rol speelde in de start van een oorlog. "Dat was toen de Amerikaanse overheid in 2003 aan de VN foto's liet zien van satellietbeelden, waaruit zou blijken dat Saddam Hoessein chemische wapens aan het ontwikkelen was. Later bleken die foto's flauwekul, maar ze waren toch een kickstart voor de definitieve legitimering voor een aanval op Irak", zegt Aya Musa.

Zorgt fotografie ook voor het einde van een oorlog? Dat is lastig te zeggen, vertelt Eddy van Wessel. "Laten we wel wezen: de meeste oorlogen zijn politiek gestuurd en die politiek komt pas in beweging als er genoeg tegengeluid is. En dan zie je wel dat publieke verontwaardiging daar een factor in speelt."

'Mensen zien een verschrikkelijk beeld en slaan de bladzijde om'

Toch vindt niet elke oorlogsfotograaf dat beelden verandering brengen. "Ik vind het een enorme overschatting van de kracht van fotografie", zegt Teun Voeten. Al 30 jaar fotografeert hij oorlogen over de hele wereld. "Media hebben invloed op beleid, maar oorlogen zijn ontzettend complexe fenomenen. Ik heb zelf niet het gevoel dat mijn foto's ook maar iets hebben bijgedragen, noch tot oorlog, noch tot wereldvrede."

Vanuit zijn eigen ervaring ziet hij ook dat er weinig verandert na zijn reportages. "Ik ben de laatste jaren veel bezig met drugsgeweld in Mexico. Executies, moorden, massagraven... En Nederland blijft even hard door snuiven. Mensen zien een verschrikkelijk beeld, knipperen met hun ogen en slaan de bladzijde weer om."

Lees ook

• 

  Fotograaf wekt Jezus, Rembrandt en Napoleon digitaal tot leven: zo doet hij dat

  • 24-10-2020