radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Wat het Kamerdebat over de notulen van de toeslagenaffaire betekent voor de formatie: 5 vragen beantwoord

Wat het Kamerdebat over de notulen van de toeslagenaffaire betekent voor de formatie: 5 vragen beantwoord
Wouter Koolmees noemde Kamerleden in de notulen 'activistisch'.
Bron: ANP

De vrijgegeven notulen van de ministerraad over de toeslagenaffaire houden de gemoederen al enkele dagen flink bezig. Vandaag gaan de Kamerleden met elkaar in debat. Waarom is dit debat belangrijk en wat betekent het voor de formatie?

Waarom wordt er vandaag niet geformeerd en wel gedebatteerd?

Veel mensen zullen denken: schiet nou eens op met dat nieuwe kabinet, de verkiezingen zijn alweer anderhalve maand geleden. Maar om een nieuw kabinet te formeren is vertrouwen nodig en juist dat ontbreekt nu.

Vandaag bespreekt de Tweede Kamer daarom met het kabinet of bewindspersonen de Kamerleden eigenlijk wel alle informatie sturen die ze nodig hebben, en over hoe het vertrouwen in onder meer demissionair premier Rutte terug te winnen is.

Lees ook

Waar gaat het debat vandaag over?

De Tweede Kamer wil weten wat er in 2019 precies is gebeurd. Vorige week bracht RTL het nieuws naar buiten dat er in de ministerraad gezegd zou zijn dat CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt 'gesensibiliseerd' moest worden. Vervolgens wilde de Tweede Kamer het naadje van de kous weten en kwamen maandag de notulen van die vergadering online te staan.

In die notulen is te lezen dat ministers Kamerleden uit coalitiefracties - zoals Pieter Omtzigt, maar ook anderen - wel heel kritisch vonden en dat ze zich maar een beetje moesten inhouden. Dat ondermijnt natuurlijk de rol van de Tweede Kamer.

Wat is sensibiliseren eigenlijk en waarom is dat zo belangrijk?

Sensibiliseren betekent 'tot rede brengen' of 'gevoelig maken voor een probleem'. In de praktijk betekende het dat Pieter Omtzigt door demissionair CDA-ministers Wopke Hoekstra en Hugo de Jonge gevraagd werd om minder kritisch te zijn over de toeslagenaffaire. Dat is belangrijk omdat de Tweede Kamer in de pikorde hoger staat dan het kabinet; de Kamer controleert het beleid van het kabinet.

Kabinetsleden mogen dus nooit tegen Kamerleden zeggen: doe eens rustig jij! Ook niet als ze van hun eigen partijkleur zijn.

Lees ook

Met wie gaat de Kamer in debat?

Niet alleen met demissionair premier Mark Rutte, maar in ieder geval ook met Wopke Hoekstra en Wouter Koolmees, omdat zij vanuit hun eigen ministerie mede-verantwoordelijk zijn voor de toeslagenaffaire. Koolmees noemde Kamerleden in de notulen 'activistisch' en vond dat ze hierop moesten worden aangesproken.

Kunnen ze daarna dan echt weer aan een nieuw kabinet werken?

Dat hopen ze wel, maar dat hoopte Rutte na het vorige debat natuurlijk ook. De eerstvolgende stap in de formatie is dat het verslag van verkenner Herman Tjeenk Willink wordt gepresenteerd. Hij heeft de afgelopen weken met alle partijen gesproken over of en onder welke voorwaarden zij deel zouden willen uitmaken van een nieuw kabinet.

De verwachting is dat er pas volgende week over dat verslag gesproken wordt in de Kamer en daarna kan het formeren echt beginnen.

Lees ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan OekraĂŻne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan OekraĂŻne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar OekraĂŻne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we OekraĂŻne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van OekraĂŻne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we OekraĂŻne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die OekraĂŻne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar OekraĂŻne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook OekraĂŻne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in OekraĂŻne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is

Waarom een defensiebudget van 5 procent voor Nederland niet haalbaar is
Een Nederlandse militair in Rukla bij de Russische grens
Bron: ANP

Trump wil dat we 5 procent van ons bbp uitgeven aan defensie. En ook de de Europese leiders vinden dat er nog meer geld naar defensie moet, nu we niet meer op onze Amerikaanse 'vrienden' kunnen vertrouwen. Maar het ophogen van het budget, heeft gevolgen.

Elke euro kan je natuurlijk maar een keer uitgeven, zegt financieel journalist van de Telegraaf Martin Visser. Dus een verhoging van het defensiebudget zou niet zonder gevolgen zijn.

Duizelingwekkende bedragen

1 procent meer of minder klinkt misschien als niet zoveel, maar het gaat om duizelingwekkende bedragen legt Visser uit. "1 procent van het bbp is ongeveer 10 miljard. We geven nu ongeveer 2 procent uit, dus dat is iets meer dan 20 miljard. Wanneer dat 5 procent wordt, moet er dus nog 30 miljard bij."

Dat is ongeveer evenveel als wat we aan onderwijs uitgeven, zegt Visser. "Ter vergelijking: het meeste geld gaat naar de zorg en de sociale zekerheid, daar wordt jaarlijks boven de 100 miljard aan uitgegeven."

Bezuinigingen of staatsschuld

Willen we meer aan defensie uitgeven, dan zijn er eigenlijk twee opties, volgens Visser. "Of je haalt het ergens anders vandaan, dus bezuinigen, of je laat de staatsschuld oplopen."

Beide opties zijn ingewikkeld. Bezuinigen wil eigenlijk niemand en de vraag is dan vooral: waarop? "Dat is een politieke keuze, maar je zag bij de bezuinigingen op het onderwijs bijvoorbeeld al dat er veel weerstand is."

Bekijk ook

Hoge bedragen

Ook de hoogte van de bedragen zorgt daarbij voor gevoeligheid. "In Den Haag gaat het al weken over een btw-verhoging. Dat gaat om 1 miljard", vergelijkt hij.

"Bij zulke forse verhogingen in de defensie-uitgaven wordt dat alleen maar lastiger, want dan gaat het om grotere bedragen die ergens weggehaald moeten worden."

Ongemak

De andere optie, een hogere staatsschuld, is ongemakkelijk voor Nederland, vindt Visser. "Wij zijn het land dat altijd anderen de les lezen op het gebied van staatsschuld. Wij zijn daar zelf erg strikt op."

Wanneer wij de staatsschuld op laten lopen, zijn we niet meer geloofwaardig naar andere landen, gaat Visser verder. "En dan geven we hen eigenlijk een vrijbrief."

Bekijk ook

Tussenkop

Minister van financiën Heinen zei maandag in Brussel dat hij het ook niet ziet zitten om met Europese landen samen geld te lenen voor defensie-investeringen. "Deze opgave loopt echt via de nationale begrotingen", zegt Heinen. "Landen zullen daar zelf moeilijke keuzes moeten maken."

Visser roept politici op die keuzes wel te maken. "NAVO-baas Rutte heeft geopperd om het via de 'kaasschaafmethode' te doen en het overal een beetje weg te halen, maar het kan ook zijn dat er minder geld naar uitkeringen gaat omdat er meer naar defensie moet." Het zal dus een lastige afweging zijn om te kijken waar het geld precies vandaan moet komen.

Haalbaarheid

Visser zelf ziet het niet gebeuren dat we 5 procent gaan uitgeven aan defensie. Los van de vraag waar het geld vandaan moet komen, is het ook de vraag waar je het aan uitgeeft, zegt hij.

"Het geld gaat vooral zitten in mensen en materiaal. Defensie heeft behoefte aan mankracht, zowel militairen als niet-militairen. Het probleem is momenteel dat je het geld niet uitgegeven krijgt. Al maak je het geld vrij, er is ook nog een personeelstekort", zegt hij tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant