Wat heeft 20 jaar NAVO in Afghanistan opgeleverd? 'Je kunt moeilijk spreken van een groot succes'

De NAVO-missie in Afghanistan komt na bijna 20 jaar ten einde. Volgens minister Bijleveld van Defensie is het land ondanks problemen in ieder geval geen uitvalsbasis meer voor terroristen. "Een drogreden", noemt oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen dit.

Alle buitenlandse militairen, onder wie zo'n 160 Nederlanders, moeten Afghanistan voor 11 september dit jaar verlaten. Dat maakte secretaris-generaal Stoltenberg gisteren op een bijeenkomst in Brussel bekend. De aanslagen van 9/11 in 2001 waren de aanleiding voor de invasie. Volgens demissionair minister van Defensie Ank Bijleveld is de missie in ieder geval geslaagd, ondanks dat niet alles goed is geregeld.

Drogreden

Oorlogsverslaggever Hans Jaap Melissen komt al 20 jaar in Afghanistan en vindt het argument van de demissionaire minister onzinnig. "Terroristen hebben tegenwoordig geen thuishaven meer nodig. Ze kunnen elkaar online vinden en iedereen met een auto kan een aanslag plegen. Het gaat om het gedachtegoed."

Volgens hem wil demissionair minister Bijleveld vooral uitdragen dat de invasie van Afghanistan en de Nederlandse inmenging niet voor niks zijn geweest. "Er zijn 25 Nederlandse militairen omgekomen, maar uiteindelijk is de Taliban in veel gebieden nog steeds de baas en is er geen effectieve tegenkracht gecreëerd."

'Geen stabiel Afghanistan opgebouwd'

Melissen is dan ook niet erg positief over het effect van de missie: "Je kan moeilijk spreken van een groot succes. Er zijn wel schooltjes geopend en er is af en toe iets goed gegaan, maar er is geen structureel stabiel Afghanistan opgebouwd."

"Het is geen glorieuze overwinning, je kunt het beter afdruipen met de staart tussen de benen noemen", zegt de oorlogsverslaggever. De kans is volgens Melissen groot dat het regime van de Taliban na het vertrek van de militairen terugkomt. "Het brengt veel onzekerheid met zich mee."

'Doelen niet gehaald'

Veteraan Niels Roelen was in 2007 vierenhalve maand in Uruzgan als officier bij de Koninklijke Landmacht. Hij vindt de vraag of de missie succesvol is geweest 'de juiste vraag, maar voor de verkeerde mensen'. Volgens Roelen is het aan de politiek om dat te bepalen.

"Maar vanuit militair perspectief kan je wel zeggen dat onze doelen niet zijn gehaald, terwijl we wel collega's zijn kwijtgeraakt", zegt Roelen. "De klus is nog niet afgemaakt maar we gaan wel weg." Hij vergelijkt het met een aannemer die weggaat nog voor het huis is afgebouwd. "Daar houden militairen niet van."

Onderdeel van het probleem

Toch is langer wachten met vertrek volgens oorlogsjournalist Melissen ook niet per se beter. "Zoals de situatie nu is komt er nooit een goed moment om weg te gaan. Het blijft een puinhoop, ook als je nog twintig jaar langer blijft."

Dat komt volgens hem doordat de Amerikanen onderdeel van het probleem zijn geworden. "Dat zij nu weggaan, biedt misschien wel perspectief. De Amerikanen wilden oorlog met allerlei groepen, terwijl ze de Afghanen beter bij het bestuur hadden kunnen betrekken. Je kunt niet iedereen naar vrede schieten."

Nooit naartoe moeten gaan

"We hadden misschien wel nooit naar Afghanistan toe moeten gaan", zegt oud-officier Roelen. "Als je ziet hoe snel de troepen nu worden teruggetrokken dan heb je toch het idee dat het bijna een soort vergeldingsactie was voor 9/11."

Roelen vraagt zich af hoe het verder moet met het land als straks alle buitenlandse militairen verdwenen zijn. "Er worden nog regelmatig aanslagen gepleegd door de Taliban, maar je kunt ze ook niet buiten de deur houden. Ze moeten onderdeel zijn van de oplossing."

'Totaal andere wereld'

"Het kan zijn dat Afghanistan straks toch weer afglijdt, misschien maakt Biden nu wel dezelfde fout als de Russen destijds", zegt Roelen. De situatie in het land is volgens hem nog steeds heel ingewikkeld: "Afghanistan is een totaal andere wereld, die wij misschien niet goed begrijpen."

Daar sluit oorlogsverslaggever Melissen zich bij aan. "Afghanistan is een ingewikkeld land, daar moet je geen mensen heensturen die de taal en cultuur niet begrijpen." Toch kan de missie volgens hem wel dienen als een goede les, 'als dit soort invasies in landen die we niet begrijpen in de toekomst uitblijft'.