Minder stikstof uitstoten, minder vervuilende auto's laten rijden, en juist meer natuurgebieden beschermen. Je hoort het vaak als oplossingen om 'de biodiversiteit' te herstellen. Maar hoe staat het ervoor? We vroegen wat jullie hierover wilden weten.

Jullie vragen worden beantwoord door Sander van Andel, expert op het gebied van natuurbescherming bij de IUCN NL, de Nederlandse tak van de International Union for Conservation of Nature (IUCN).

1. Hoe bepaal je de biodiversiteit?

Biodiversiteit wordt gemeten op drie niveau's: soortendiversiteit, genetische diversiteit en ecosysteemdiversiteit, begint Van Andel. "Men kijkt vaak naar de hoeveelheid van plant-en diersoorten als we het hebben over biodiversiteit. Dus dan wordt er vastgesteld in welke mate die plant- en diersoorten aanwezig zijn in een gebied."

"Met genetische diversiteit wordt bedoeld dat er binnen een bepaalde diersoort ook een bepaalde mate van diversiteit bestaat." Hij geeft een voorbeeld van de berggorilla, een bedreigde diersoort. "Als de populatie van een bepaalde diersoort nog maar 1.000 exemplaren is, dan leidt dat vaak tot inteelt en verlaagt dat ook de genetische diversiteit binnen de soort."

Dit is volgens de expert kwalijk, omdat genetische diversiteit er juist voor zorgt dat diersoorten veerkrachtig zijn tegen verschillende veranderingen in hun omgeving. En dus het vermogen hebben zich aan te passen aan hun leefomgeving.

Als laatste noemt hij ecosysteemdiversiteit. Biologen kijken dan naar de verschillende soorten ecosystemen, een verzameling van levensgemeenschappen van planten, dieren en micro-organismen, die aanwezig zijn binnen één gebied.

2. Naar welke periode moet de biodiversiteit hersteld worden?

Er zijn verschillende manieren om de biodiversiteit in kaart te brengen, gaat hij verder. "Het IUCN heeft een Rode Lijst opgesteld waarop je kunt zien welke soorten op dit moment worden bedreigd en wat de status is van hun populatie." Voor wie wil weten hoe de natuur in Nederland ervoor staat, kan het Nationaal Dashboard Biodiversiteit raadplegen.

Momenteel vindt er een VN-top voor biodiversiteit plaats waarin verschillende landen bij elkaar komen om te onderhandelen over concrete plannen voor herstel van de natuur. Zo hebben landen afgesproken om zeker 30 procent van al het land en water op aarde te beschermen. "Het doel van die afspraken is dus om de achteruitgang van de biodiversiteit tegen te gaan", zegt Van Andel.

"Het hoeft niet per se teruggebracht te worden naar een bepaalde periode in de geschiedenis, maar wat we wel kunnen doen is het ecosysteem weer robuust maken, zodat soorten kunnen overleven", legt hij uit.

Bekijk ook

3. Is de achteruitgang van de biodiversiteit niet rechtstreeks het gevolg van de groeiende wereldbevolking?

Van Andel: "Ja, maar het heeft ook wel te maken met andere menselijke activiteiten zoals, overbevissing, ontbossing en vervuiling. Het gaat dus ook over hoe wij als wereldbevolking de natuur behandelen."

Invasieve soorten kunnen de biodiversiteit ook bedreigen, gaat hij verder. "Dit zijn plant- en diersoorten die oorspronkelijk niet in een bepaald gebied voorkomen, in de natuur terechtkomen en daar geen natuurlijke vijanden hebben. Daardoor kunnen ze eigenlijk ongestoord in het ecosysteem een plek innemen en lokale soorten opeten of wegdrukken. En dat kan heel schadelijk zijn."

De Amerikaanse rivierkreeft is een voorbeeld van een invasieve soort in Nederland. "Hij komt voor in onze sloten waar die allemaal kleine visjes opeet en slootranden kapot maakt."

Sander van Andel
Bron: Eigen foto

4. Zijn er wel verbeteringen op het gebied van biodiversiteit?

Ja zeker, er zijn gebieden die op dit moment hersteld worden, vertelt Van Andel. "Biodiversiteit is uiteindelijk een lokaal verschijnsel. We zien dat door herstelmaatregelen en natuurbescherming het beter gaat met soorten. In Nederland gaat het iets beter met de otter, de zeearend en de boomkikker. Al is de situatie nog wel kwetsbaar."

5. Welke nieuwe vogel- en plantensoorten zijn er de laatste 25 jaar bijgekomen?

Volgens Van Andel zijn er geen nieuwe soorten bijgekomen in de afgelopen jaren, want dat gaat immers niet zo snel. "Je hebt wel heel veel soorten insecten die nog niet zijn beschreven voor de wetenschap. Ook in de diepzee leven allemaal soorten die nog niet bekend zijn, omdat we daar nog weinig onderzoek naar hebben gedaan."

Biodiversiteit en klimaatverandering hangen heel nauw samen, gaat hij verder. We zien dat door veranderde weersomstandigheden andere soorten zich in Nederland vestigen: zoals de bijeneter, die de afgelopen jaren steeds vaker in Nederland wordt waargenomen. Warmer weer en langere zomers bieden de bijeneter meer geschikte omstandigheden om voedsel te vinden en te broeden.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

Bekijk ook

6. Hoe kom ik erachter hoe biodivers mijn omgeving is?

"Je hebt verschillende telefoon-apps. Je kunt een foto maken van een plantensoort, dier of insect en de app helpt je vervolgens om het te identificeren", legt Van Andel uit. Op die manier kun je een beeld krijgen en zelf in kaart brengen welke soorten er in je omgeving groeien en leven.

Een andere manier is het deelnemen aan bepaalde burgerprojecten, gaat hij verder. "Vrijwilligers verzamelen dan gegevens over de natuur en delen daarna hun waarnemingen op een website.

Ook regionale kaarten voor biodiversiteit bieden een uitkomst om te achterhalen hoe biodivers je omgeving is. Deze kaarten zijn volgens Van Andel soms wat abstract en daarom moeilijker af te lezen.

7. Welk effect kunnen kleinschalige acties van burgers hebben?

Kleinschalige acties van burgers kunnen zeker effect hebben, zegt Van Andel. "Je kunt in je eigen tuin zorgen voor lokale soorten. Denk hierbij aan het toevoegen van insectvriendelijke planten in je tuin of het plaatsen van vogel- of vleermuiskasten."

Nu de herfst weer is begonnen en de bladeren van de bomen vallen, ziet Van Andel dat veel mensen hun tuin opruimen en de bladeren wegvegen. Maar volgens de expert is het juist handig om een paar rommelige plekjes te houden.

"Hierin kunnen soorten in de winter overleven, zoals egels en sommige insecten. Het is dus goed om rommelige plekjes in je tuin te houden, waar soorten kunnen schuilen, vertelt hij.

Bekijk ook

8. Heeft het zin om meer fruitbomen zoals appel- en perenbomen in het wild te planten voor meer biodiversiteit?

Van Andel denkt dat het planten van fruitbomen zeker een bijdrage kan leveren aan het versterken van de biodiversiteit. Maar, zegt hij. "Ik zou niet in het wild nu appel- en perenbomen gaan planten."

Zijn advies is dan ook om bij het planten van fruitbomen in een boomgaard of voedselbos ook andere inheemse planten en bomen te mengen. Zo bieden fruitbomen niet altijd de beste leefomgeving voor lokale soorten. "Bestuivers kunnen niet alleen leven van de fruitbomen. Ook zij willen graag een diversiteit aan bloemen waar ze van kunnen eten", zegt van Andel tot slot.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.