Wat gebeurt er als de Belastingdienst een zzp'er aanwijst als schijnzelfstandige? En andere vragen beantwoord

Op papier is iemand zzp'er, maar in praktijk is diegene een werknemer in loondienst. In sommige sectoren komt dit nu nog voor, maar de Belastingdienst gaat hier vanaf volgend jaar strenger op controleren. We vroegen wat jullie hierover willen weten.

Hoogleraar arbeidsrecht aan de Universiteit van Amsterdam Evert Verhulp beantwoordt jullie vragen.

1. Wat zijn de voor- en nadelen van zzp'er zijn?

Het werk als zzp'er kent verschillende belastingvoordelen, begint Verhulp. "Een belangrijk voordeel is dat je aftrekposten kunt opvoeren. Je bent niet verplicht om je te verzekeren als werknemer. En omdat je dus geen pensioenpremie betaalt, hou je als zzp'er veel geld over."

Maar zelfstandigen die ervoor kiezen geen premies te betalen zijn niet beschermd tegen risico's zoals arbeidsongeschiktheid of werkloosheid Ook bouwen zij geen pensioen op. Dit is een nadeel van werken als zzp'er, weet de hoogleraar. "Als je wordt ontslagen krijg je geen WW-uitkering. En wanneer je ziek wordt, heb je in beginsel geen WIA-uitkering."

Een ander belangrijk nadeel is dat zzp'ers zelf verantwoordelijk zijn voor de schade die ze veroorzaken tijdens het werk. Als een zelfstandig werkende bouwvakker bijvoorbeeld een hamer uit zijn hand laat vallen op het hoofd van een voorbijganger, dan is hij daar aansprakelijk voor, geeft Verhulp als voorbeeld. Een zzp'er moet dus zelf een verzekering afsluiten of dat risico lopen. In de praktijk kiezen zelfstandigen er vaak voor zich niet te verzekeren vanwege de extra hoge kosten.

Bron: Eigen foto

2. Waarom is schijnzelfstandigheid ongunstig voor de Belastingdienst?

Volgens de hoogleraar heeft de samenleving ervoor gekozen om ondernemers te ondersteunen met belastingvoordelen. Tenminste, als een iemand onderneemt, innoveert, zorgt voor werkgelegenheid of producten maakt waar de samenleving op staat te wachten.

"Het ondernemerschap wordt dus gestimuleerd", legt Verhulp uit. "Maar daarbij is wel de vraag: wie is dan ondernemer? Is een zelfstandige die in een ziekenhuis werkt en daar alles doet wat een 'gewone' werknemer ook doet, dan nog wel een ondernemer te noemen? En dit valt dan onder schijnzelfstandigheid."

Schijnzelfstandigheid is uiteindelijk vooral slecht voor de samenleving, vervolgt hij. Dit omdat er dan veel gebruik wordt gemaakt van belastingvoordelen door iemand voor wie deze regelingen niet bedoeld zijn. En hierdoor loopt de Belastingdienst geld mis, benadrukt de hoogleraar.

Bekijk ook

• 

  Pensioenfondsen mogelijk de dupe van nieuwe wet die aantal zzp'ers moet terugdringen: 'Ze kunnen omvallen'

  • 04-11-2023

3. Waarom wordt er niet meer gekeken wat de zzp'er zelf wil?

"Er zijn vast meer mensen die weinig belasting willen betalen of geen premies willen betalen", zegt Verhulp. "Maar als samenleving vinden we het ook belangrijk dat mensen verzekerd zijn, want anders moeten we gezamenlijk toch weer voor de kosten opdraaien."

"Als zzp'er draag je daar soms niet genoeg aan bij", vervolgt hij. Vooral als je als zzp'er dus niet verzekerd bent. "Maar belangrijk is hoe een zelfstandige werkt en niet hoe hij of zij zich noemt. Daar gaat de Belastingdienst dus op controleren."

4. Hoe gaat de Belastingdienst controleren op schijnzelfstandigheid?

De Belastingdienst controleert niet alleen zzp'ers, maar start tegelijkertijd ook onderzoeken naar grote bedrijven, weet Verhulp. "De Belastingdienst kan zzp'ers vragen naar hun beroep, waar ze werken en voor wie ze werken. Ook kijken ze kritisch naar de uitgaven van zzp'ers. Daarnaast controleert de Belastingdienst grote bedrijven om er achter te komen of mensen binnen dat bedrijf kunnen werken als zelfstandigen."

Hij geeft een voorbeeld: "Op het moment dat een groot ziekenhuis met zzp'ers werkt en de Belastingdienst vraagt naar wat het ziekenhuis juridisch verstaat onder zzp'ers en er blijkt dan sprake van schijnzelfstandigheid, dan zit het ziekenhuis met een enorm probleem. De werkgever is namelijk inhoudingsplichtig." Dat betekent dat de werkgever belastingen van werknemers moet inhouden en afdragen aan de Belastingdienst.

"Dus zo'n ziekenhuis zal hoe dan ook proberen te zorgen dat mensen die nu als zzp'er werken, maar juridisch niet voldoen aan de kwalificaties van een zzp'er, vanaf 1 januari binnenkomen als werknemer." De hoogleraar denkt dat de strengere controles daarom leiden tot een daling van het aantal schijnzelfstandigen.

Bekijk ook

• 

  Zzp'ers zoals Tom kritisch op verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering: 'Overheid wil mensen vast in dienst'

  • 19-05-2023

5. Wat gebeurt er als de Belastingdienst een zzp'er aanwijst als schijnzelfstandige?

Volgens de hoogleraar moet die zzp'er vanaf dat moment als werknemer worden gezien door het bedrijf. Daardoor wordt de zzp'er dus ook verzekerd voor bijvoorbeeld een WW-uitkering en bouwt diegene ook pensioen op. "De werkgever moet op zijn beurt belasting van de werknemer inhouden en afdragen aan de Belastingdienst", legt hij uit.

Dit kan gevolgen hebben voor bijvoorbeeld de zorgsector, denkt Verhulp. "Wat weten dat 200.000 mensen in zorg werken als zzp'er, maar binnen de zorgsector is het lastig om echt als ondernemer te gelden." Dus de hoogleraar verwacht dat veel van deze zzp'ers vanaf volgend jaar als werknemer verder moeten of ander werk moeten zoeken.