De vliegramp met het Martinair-toestel in 1992 kwam begin deze week weer in het nieuws door de documentaire over Corrie en Iem Vroombout. Dit echtpaar ging 23 jaar na de ramp voor het eerst terug naar de plek waar hun dochter Brenda om het leven kwam. 

EénVandaag deed onderzoek naar de toedracht van het ongeluk en de afhandeling van de Nederlandse overheid en vliegtuigmaatschappij Martinair. In Radio EenVandaag spreken we onderzoeksjournalist Jan Born. Ook een gesprek met Jan Willem Koeleman, advocaat van de nabestaanden en overlevenden van de ramp.

Kijk morgen om 18.15 u naar EenVandaag voor een reconstructie van de ramp.

Bekijk de reis van Iem en Corrie Vroombout in deze longread. Klik op de afbeelding:

Terug naar Faro, ‘beste’ meneer Schröder. Kijk de documentaire terug:

Er is een groot tekort aan opleiders bij Defensie. Daarom worden commerciële bedrijven ingehuurd om nieuwe militairen op te leiden. Jean Debie, van de militaire vakbond VBM, is kritisch. "Officieren willen gewoon hun eigen mensen trainen."

Het moet de grootste uitbreiding van het leger worden sinds de Koude Oorlog: het kabinet wil dat de krijgsmacht in rap tempo naar 200.000 militairen groeit. Dat zijn er nu nog 76.663. Aan ambities dus geen gebrek bij staatssecretaris Gijs Tuinman van Defensie.

Tekort aan militaire trainers

Het goede nieuws is dat er heel veel jonge mensen staan te trappelen om militair te worden. Alleen is er één groot probleem: wie gaat al deze toekomstige militairen opleiden? Er is namelijk een enorm tekort aan militaire trainers bij Defensie.

Dit leidde ertoe dat het afgelopen jaar van de 4.000 jongeren die mee wilden doen aan het dienjaar, een kennismakingsjaar bij Defensie, er maar voor 438 studenten plek was.

Bezuinigingen

Het probleem zit vooral bij het aantal onderofficieren. Door jarenlange bezuinigingen zijn er daar veel te weinig van. Maar juist deze onderofficieren vormen de ruggengraat van het militaire apparaat en zijn verantwoordelijk voor het opleiden van rekruten.

Om dat tekort aan te vullen, zoekt Defensie nu zijn heil bij commerciële bedrijven om deze trainingstaken toch te kunnen uitvoeren.

Commerciële bedrijven

Een van die bedrijven is de Advanced Forces Group (AFG). Directeur Geert van Oosterhout, die 17 jaar gediend heeft als militair, is blij dat hij met zijn bedrijf Defensie uit de brand kan helpen. "Defensie heeft met name nu grote uitdagingen, als het om het opleiden van personeel gaat."

"Ik heb de gelegenheid gehad veel ervaring op te kunnen doen binnen het Corps Mariniers", vertelt Van Oosterhout. "In die rol heb ik vaak samengewerkt met Amerikaanse en Engelse collega's, waar ik heb gezien wat voor kennis en ervaring daar allemaal zit. En die expertise kan voor Defensie zeer waardevol zijn, denk ik."

Trainers uit VS en Engeland

Door zijn internationale ervaring heeft de oud-marinier en directeur van dichtbij kunnen ervaren hoe je je op 'complexe gevechten' voorbereidt. Die 'internationale mindset' wil hij graag op de nieuwe lichting militairen overbrengen. Hij werkt daarom veel met trainers uit de VS en Engeland.

"Zij zijn in grote oorlogen en conflictgebieden actief geweest", legt Van Oosterhout uit. "Zowel in Afrika als het Midden-Oosten. Dit zijn landen die weten hoe je een groot leger opzet, dus dat is kennis die ik graag via die internationale opleiders doorgeef aan nieuwe militairen die het vak nog moeten leren."

Niet iedereen blij

Toch klinkt er ook kritiek op de werkwijze van deze private bedrijven, met name bij de militaire vakbonden. Zo hoort de voorzitter van de militaire vakbond VBM, Jean Debie, dat er binnen militaire kringen zorgen zijn over die externe trainers.

"Wat ik terugkrijg van mijn mensen, dat zijn in dit geval groepscommandanten die soldaten opleiden, is glashelder", zegt Debie. "Zij zeggen heel duidelijk dat ze hun eigen mensen willen opleiden. Want ze moeten straks ook met die nieuwe lichting soldaten de oorlog in of op een andere gevaarlijke missie. Dus je wil die nieuwe lichting militairen zelf in de ogen kunnen kijken. Zodat je precies weet wat je aan ze hebt."

Blind vertrouwen

Het is volgens Debie namelijk essentieel dat je blind op elkaar kunt vertrouwen als je op missie bent. Dat daar hier nu minder zicht op lijkt te zijn, zorgt voor onrust bij onderofficieren. "Ze willen gewoon weten wat hun capaciteiten zijn. Om het simpel te zeggen: hoe goed kunnen deze rekruten schieten? Hoe opereren ze als ze onder zware druk staan?", legt hij uit. "Ze willen helder hebben wat voor vlees ze in de kuip hebben."

Van Oosterhout herkent zich, naar eigen zeggen, niet direct in deze kritiek en stelt dat "alles in nauwe samenwerking" met Defensie gebeurt. En dat zijn trainingen voldoen aan alle waarborgen van het ministerie.

'We vissen niet in dezelfde vijver'

Wel wil de oud-militair graag een andere veelgehoorde klacht tegenspreken, namelijk dat private partijen personeel zouden wegtrekken bij de krijgsmacht door betere arbeidsvoorwaarden aan te bieden aan militaire opleiders. "Dat wil ik even klip-en-klaar zeggen: wij werven niet binnen Defensie."

Hij gaat verder: "Dus er komen geen mensen vanuit Defensie naar ons toe, daar hebben we geen interesse in. In de zeven jaar dat we als bedrijf bestaan hebben we nog nooit een onderofficier weggehaald bij Defensie. Wij werken wel met Nederlandse instructeurs, maar dat zijn mensen die al lang weg zijn bij defensie en jaren actief zijn in het bedrijfsleven. Dus we vissen niet in dezelfde vijver als Defensie."