Al jaren is de Amerikaanse rivierkreeft een probleem in Nederland. De laatste tijd verergert het dier blauwalg in het water, wat ernstige gezondheidsklachten kan veroorzaken. Waarom komen we maar niet van deze invasieve exoot af? "Te laat begonnen."

Ondanks verschillende pogingen om de Amerikaanse rivierkreeft weg te krijgen, blijven ze zich snel vermenigvuldigen. In Dronten, waar de invasieve exoot blauwalg helpt te groeien, proberen ze een nieuwe methode uit om alsnog van de rivierkreeft af te komen.

Rivierkreeft en blauwalg

Amerikaanse rivierkreeften eten veel waterplanten op en woelen in de bodem. Hierdoor wordt het water troebel, waardoor er geen licht meer op de bodem schijnt. Het ecologisch evenwicht wordt verstoord, omdat er geen waterplanten meer zijn om de vele voedingstoffen in het water op te nemen. Zo gaat de kwaliteit van het water sterk achteruit.

Als de kwaliteit van het watersysteem gezond is, kan het water veel kreeften aan, zegt eco-toxicoloog Ivo Roessink van de Wageningen Universiteit en project Research. Daarnaast is hij projectleider van het Kennisplatform Rivierkreeft. "Maar wanneer dit niet het geval is, geven ze het extra zetje dat het water in een kwetsbare situatie brengt, waardoor het gevoelig wordt voor blauwalg."

Eerder moeten ingrijpen

Waarom we maar niet van deze rivierkreeft afkomen? De eerste reden is simpel, volgens Roessink: we zijn in Nederland gewoon te laat begonnen. "Nu is het zo'n groot probleem dat je het nooit meer helemaal weg gaat krijgen", zegt hij.

"We hebben nagelaten om heel adequaat in te grijpen toen de Amerikaanse rivierkreeft vorige eeuw naar Nederland kwam. Het is nooit goed opgepakt, omdat het geld kost en niet hoog in het prioriteitenlijstje van waterbeheerders stond", zegt de eco-toxicoloog.

Moeilijk te bestrijden

"Nederlandse wateren zijn doorgaans allemaal met elkaar verbonden en de rivierkreeften planten zich ontzettend snel voort", legt Roessink uit. Daardoor verspreiden de dieren zich snel over grote stukken water en zijn ze lastig in bedwang te houden.

De grootste probleemsoort is de rode Amerikaanse rivierkreeft, volgens Roessink. Ze kunnen zelfs over land lopen en nieuwe wateren opzoeken. "Hij heeft zich vanuit de Randstad verspreid en trekt nu langzaam naar het oosten. Het gaat niet lang meer duren voor ze ook in Friesland, Overijssel en Groningen terechtkomen. De eerste exemplaren zijn al waargenomen."

Verschillende methodes

Maar er zijn enkele bestrijdingsmethodes. De best werkende is volgens Roessink het gebruik van traditionele fuiken. Deze kreeftenval wordt gebruikt door binnenvissers. "Dat kost best wat inspanning. Zeker in een groot gebied zijn er veel fuiken en mankracht nodig. Hierdoor loopt het snel in de papieren."

Roessink zegt ook: "Binnenvissers willen best kreeften vangen, maar krijgen de kosten niet gedekt wanneer de vangsten teruglopen of de veiling de dieren niet meer aanneemt. De waterschappen zijn hier tot nu toe nog niet ingesprongen, omdat ze dit niet als hun verantwoordelijkheid zien."

Nieuwe methode

In Dronten, waar blauwalg nu dus wordt verergerd door de Amerikaanse rivierkreeft, wordt gebruik gemaakt van een nieuwe methode: Craybar. Het is een piramidevormig ontwerp dat zo is ontworpen dat alleen kreeften in de val lopen. Ook heeft het een opvangbak die ervoor zorgt dat vogels de kreeften kunnen eten.

Of deze methode werkt, moet nog blijken. Ivo Roessink legt uit dat de methode is ontworpen om krabben te vangen, die anders leven dan kreeften. "Daarom vraag ik me af of het zal werken. Maar het is goed om te ontdekken wat we hier wel en niet mee kunnen doen."

President Donald Trump kondigde het gisteravond aan: Amerika gaat een importheffing van 20 procent op alle producten uit de Europese Unie doorvoeren. Wereldwijd waarschuwen economen dat dit een slecht idee is, vooral voor de VS zelf. Toch zet Trump door.

Voor Nederlandse ondernemingen met veel export naar de Verenigde Staten breken spannende tijden aan. Door de extra belasting van 20 procent worden hun producten voor de Amerikaanse consument een stuk duurder. "Dit betekent heel veel onzekerheid."

"Dit valt wel rauw op ons dak", zegt Willem Hulsebosch. Samen met zijn vrouw en zoons runt hij al jaren een bloembollenbedrijf in Julianadorp.

Andere markten

"We doen al decennialang zaken met Amerika en hebben in de loop der jaren echt een goede band opgebouwd met onze klanten in de VS", gaat Hulsebosch verder. "Die willen we graag houden. Maar als het moet, dan gaan we ons op andere markten richten."

Want de familie beseft wel dat Amerikanen zullen afhaken als bloemen door de heffing te duur worden. "Tulpen zijn geen eerste levensbehoefte. Aan het eind van je rondje supermarkt staat er een bosje bloemen. Als dat ineens 20 procent duurder is, dan denk je wel twee keer na."

'We begrijpen zijn visie'

De familie Hulsebosch is flink verweven met de Verenigde Staten. "Onze moeder is Amerikaans, we hebben familie overzee en komen er vaak", vertelt zoon Roy.

"We houden van het land en zijn zelfs pro-Trumpers. Dat klinkt misschien tegenstrijdig, maar we begrijpen zijn visie wel. Hij maakt waar wat hij zegt. Dat vinden wij ergens ook wel bewonderenswaardig. Hij zet zijn volk op één, dat is duidelijk. Daar kunnen wij in Europa nog wat van leren. Alleen dit plan, dat maakt het voor ons wel lastig."

Niet volledig afhankelijk

Toch blijft Hulsebosch positief: "We zijn gelukkig niet volledig afhankelijk van Amerika. We exporteren ook naar Engeland, China, Rusland en Kazachstan. En we hebben een uniek product. Bollen kun je maar op één plek in de wereld telen, en dat is hier, in Nederland. Door het klimaat, de bodem, de omstandigheden. Dat kan niet zomaar ergens anders. Daar hebben ze ons gewoon voor nodig.

Er zijn dus genoeg opties. "Als de ene markt moeilijk doet, dan vinden wij onze weg wel via een andere. We hebben al vaker met onzekerheden te maken gehad. Als het even tegenzit, dan nemen we genoegen met wat minder marge en stellen we investeringen gewoon even uit."

'Kennis en ervaring zit in Nederland'

"Trump ziet ons het liefst naar Amerika vertrekken", legt directeur van TTA-ISO Martin Maasland uit. Het Nederlandse bedrijf maakt landbouwmachines en heeft een grote afzetmarkt in de Verenigde Staten.

TTA-ISO heeft zelfs een kantoor in de VS zitten. "Maar de kennis en ervaring op het gebied van high-techsystemen in de tuinbouw zit hier in Nederland. Die gekwalificeerde mensen kun je niet oppakken en in Amerika neerzetten."

Prijs verlagen

Bang voor Amerikaanse concurrenten is Maasland niet. "In ons geval zijn er weinig of eigenlijk geen partijen in de Verenigde Staten die hetzelfde kunnen bieden als wij. We zien onszelf daardoor niet genoodzaakt om de winstgevendheid op onze machines te verlagen."

Maar als de prijs vanwege de invoerheffingen te hoog wordt, dan bestaat er volgens Maasland wel een kans dat de markt afneemt of zelfs helemaal stilvalt. "Dan kunnen we overwegen of we bereid zijn iets van onze marges op te geven, maar we moeten ook de salarissen van onze medewerkers kunnen betalen."

Tegenactie

Over eventuele eigen tarieven die de EU als tegenactie kan invoeren, maakt Maasland zich geen zorgen. "De grootste impact zijn uiteindelijk toch de hoge tarieven van Amerika richting Europa, omdat wij in Europa produceren."

"En andersom importeren wij weinig vanuit Amerika", gaat hij verder. "Dus als Europa hoge handelstarieven gaat invoeren, verwachten wij niet dat dat veel impact op ons heeft."

Minder groei maar geen crisis

Hoofdeconomoom van de ING Marieke Blom begrijpt de zorgen van Nederlandse ondernemers die veel exporteren naar de Verenigde Staten. "Door Trumps nieuwe invoertarieven, gemiddeld 25 procent, en zelfs 54 procent voor China krijgt ook de Europese Unie een tarief van 20 procent opgelegd. Dat leidt naar verwachting tot een exportdaling van zo'n 15 procent richting de VS. Voor Nederland betekent dat een krimp van ongeveer 0,2 procent van het BBP."

Toch is dit volgens Blom geen nieuwe economische crisis in wording. "Dit is niet te vergelijken met corona of de energiecrisis. Het is vooral een rem op de groei."

Niet terugslaan met eigen tarief

Blom verwacht dat Europa met eigen tarieven zal reageren. "Maar hoe dat uitpakt is onduidelijk, omdat we niet zeker weten hoe Trump reageert. Een handelsoorlog moeten we zien te voorkomen."

"We kunnen beter gerichte steun bieden aan getroffen sectoren. Ook kan er veel winst worden geboekt door de interne markt beter te laten werken. En er liggen veel kansen in het versterken van handelsrelaties met landen als India en Zuid-Amerika. Als we dit moment grijpen, kan Europa uiteindelijk sterker en minder afhankelijk van de VS worden. Ook voor Nederland liggen hier echte kansen."