'Wijn kan dodelijk zijn'. Dat staat er binnenkort op de etiketten van een wijnfles in Ierland. Het moet mensen waarschuwen voor gezondheidsgevaren, zoals kanker. Volgens het Trimbosinstituut is dit ook een goed plan voor Nederland.

In negen landen is het op dit moment verplicht om ingrediënten te vermelden alcoholhoudende dranken. In vier landen moeten ook gezondheidsinformatie- en waarschuwingen worden vermeld. Ierland wil een stap verder gaan door op labels ook nadrukkelijk te gaan waarschuwen voor de gevaren.

60 verschillende stoffen

In Nederland is het momenteel nog niet verplicht om gezondheidswaarschuwingen en productinformatie, zoals ingrediënten en voedingswaarden, op het etiket van bijvoorbeeld een wijnfles te zetten. Dat zegt wetenschappelijk medewerker Alcohol Carmen Voogt van het Trimbosinstituut. "Hier mogen producenten zelf kiezen of ze dat wel of niet doen."

Want er zit meer in wijn, dan druiven en alcohol alleen. In totaal kan het gaan om 60 verschillende stoffen die mogen worden gebruikt. Naast sulfiet, waar veel mensen gevoelig voor zijn, zijn dat tientallen kleur-, geur- en smaakstoffen. "Mensen hebben wel het recht om op de ingrediënten en gevaren van alcohol te worden gewezen. Dan kunnen ze afgewogen keuzes maken", zegt Voogt.

Bewustzijn

"Uiteindelijk wil je ervoor zorgen dat mensen goed geïnformeerd zijn over een product dat schadelijk is", vervolgt Voogt. "Het is een kankerverwekkende, verslavende stof en het is belangrijk dat mensen op de hoogte zijn van de gevaren." In Europa is 10 procent van de kanker bij mannen en 3 procent bij vrouwen te wijten aan alcoholgebruik.

"We weten uit onderzoek dat waarschuwingen op etiketten de bewustwording over alcoholschade vergroten", legt Voogt uit. "Bewustzijn bij Nederlanders is nog heel erg laag, en dat verhogen is een van de doelen van het Nationaal Preventieakkoord." De overheid wil dat in 2040 (overmatig) alcoholgebruik is gedaald.

Drie maatregelen

Maar het bewustzijn vergroten is niet genoeg, zegt ook de Wereldgezondheidsorganisatie. "Volgens de WHO zijn er drie maatregelen die ook echt effectief zijn als het gaat om het voorkomen en verminderen van alcoholgebruik en de schade die daaraan gerelateerd is", zegt Voogt. "Dat is het verhogen van de prijs, het beperken van de verkoop en een verbod op reclame."

"Als je aan die knoppen gaat draaien, weet je dat gebruik en de schade die daarmee samenhangt zullen dalen", legt ze uit. "Etikettering zorgt vooral voor bewustzijn, maar als mensen zich er meer bewust van zijn, kan dat ook leiden tot meer draagvlak voor die drie maatregelen."

'Moeten meer doen'

Op dit moment is het ministerie van Volksgezondheid nog niet bezig met etikettering van flessen met alcoholhoudende drank, zegt een woordvoerder. Voogt van het Trimbosinstituut vindt dat jammer.

"Als we de doelen van het Preventieakkoord willen halen, moeten we echt meer gaan doen. Met wat we nu doen, komen we er niet."

Onduidelijkheid rond de spreidingswet is niet eens het grootste punt voor de gemeente Best. Ze voelt zich in de steek gelaten door minister Faber. Vandaag vraagt de gemeente in een brandbrief om haar steun bij het werk dat zij doet: opvanglocatie regelen.

Van een kroontjespen naar een balpen en van een krijtbord naar een digibord: er is door de jaren heen veel veranderd in het onderwijs. Dat is nu nog te zien in het Onderwijsmuseum in Dordrecht, maar niet lang meer. Vanwege bezuinigingen moet het sluiten.

Wat voor de een gewoon was in het klaslokaal, was 20 jaar daarvoor en 20 jaar daarna heel anders. Een collectie die die veranderingen weergeeft, is te vinden in het Onderwijsmuseum. Maar gisteren maakte het museum in een persbericht bekend dat het vanwege geldproblemen moet sluiten.

Onderwijsgeschiedenis van Nederland

"In het Nationaal Onderwijsmuseum laten we de enorm rijke onderwijsgeschiedenis van Nederland zien", vertelt rondleider en educator Juultje.

"En dat doen we aan de hand van een toonaangevende en omvangrijke collectie. Allemaal onderwijsobjecten die het onderwijserfgoed laten zien."

Maatschappelijke vragen

Zelf is ze vooral enthousiast over het 'droogzwemapparaat': een soort houten stellage waarop kinderen vroeger op school leerden zwemmen. Juultje: "Dit vind ik een mooi object om te laten zien dat discussies die we vandaag de dag voeren in de maatschappij, dat het onderwijs daar ook mee te maken heeft. En dat daar vaak al oplossingen op zijn gevonden. Of dat nu goede oplossingen zijn of niet."

Zo wordt met dit object de discussie over schoolzwemmen weergegeven, vertelt de rondleider. "Wie is ervoor verantwoordelijk dat de kinderen kunnen zwemmen? Wie gaat daarvoor betalen? Dit is een van de oplossingen die in het verleden is bedacht als het gaat om die maatschappelijke vragen."

'Buitengewoon belangrijk'

Maar de manier waarop deze collectie tentoongesteld is, is binnenkort dus verleden tijd. Al is er bij voorzitter van de Raad van Toezicht van het museum Peter Vrancken nog een klein beetje hoop. "We hebben gisteren het persbericht de deur uit gedaan. Iets waarvan je hoopt het nooit te hoeven doen. Met een kleine hoop dat door de reuring die we organiseren het museum alsnog gered kan worden", vertelt hij.

Want volgens Vrancken is het museum niet alleen leuk om te bezoeken, maar ook 'buitengewoon belangrijk'. "Het is een van de belangrijkste onderwijscollecties in Europa. We lenen ook veel uit aan het buitenland. Die collectie gaat terug tot eind 19de eeuw, dus die herbergt al onze innovaties en methodes in het onderwijs. En de verschillen met het heden."

Te weinig geld

Dat het museum de deuren moet sluiten, is niet geheel verbazingwekkend. Het ging op financieel gebied al een tijdje niet heel goed. Vrancken legt uit: "We waren al jaren met zowel de minister als met de wethouder in Dordrecht in gesprek. We kregen echt structureel veel te weinig bekostigd, want alle kostenstijgingen worden niet in de subsidies doorberekend waardoor we eigenlijk steeds meer achteruit gingen."

"Toen eerst de gemeente Dordrecht, door de bezuinigingen die zij opgelegd krijgen van het Rijk, en vlak daarna ook de minister van Onderwijs zei: 'We gaan de subsidie stoppen', ja dan verdwijnt driekwart van je basisfinanciering. Dan heb je eigenlijk geen toekomst meer."

Lot van de collectie

Voor de voorzitter is nu een van de grote vragen wat er gaat gebeuren met de collectie. "We hebben in mei een gesprek met het ministerie van Onderwijs en ook nog een keertje met de gemeente. En dan is dit een van de vragen die we met hen gaan bekijken."

De collectie in een opslagbox stoppen, ziet hij in ieder geval niet zitten. "Dan is het ook niet meer open voor publiek. En is het ook niet meer open voor de wetenschappers die regelmatig bij ons aan de deur staan en vragen of ze een deel van de collectie kunnen gebruiken voor onderzoek. Dus eigenlijk willen we 'm niet opslaan, dat hoort niet bij een collectie", zegt Vrancken resoluut.

'Eeuwig sund'

Het sluiten van het museum is ook het publiek niet ontgaan. Mensen die nog een laatste kijkje willen nemen, pakken nu hun kans. En voor oudere bezoekers brengt dat ook herinneringen van hun eigen schooltijd met zich mee. "Vooral de letterplankjes en de platen", herinnert een bezoekster zich uit haar jeugd.

Zij vindt het jammer dat het museum binnenkort zal sluiten. "Het is eeuwig sund", zegt ze op z'n Brabants. Eeuwig zonde.

Reacties op sluiting

Die reactie herkennen Juultje en Vrancken allebei. "Dit zijn gewoon prachtige voorbeelden die niet verloren mogen gaan", zegt de rondleider.

Vrancken sluit af: "Als je kijkt naar de hartverwarmende reacties die we uit verschillende organisaties krijgen en ook met name van de mensen uit het onderwijs die zeggen: 'Dit kan niet, dit mag niet', dan doet dit niet alleen iedereen pijn, maar betekent dit voor iedereen ook een groot verlies." Wanneer het museum precies zal sluiten, is nog niet bekend.