radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom maakt de EU zich zorgen om het vertrek van premier Draghi? En 4 andere vragen aan Italië-kenner Eveline Rethmeier

Waarom maakt de EU zich zorgen om het vertrek van premier Draghi? En 4 andere vragen aan Italië-kenner Eveline Rethmeier
Premier Draghi
Bron: EPA

De reddingsboei van Italië, zo wordt premier Mario Draghi ook wel genoemd. Donderdag maakte hij bekend dat hij wil opstappen als premier van het land. Een vertrek zal ook in Europa worden gevoeld, zegt Italië-kenner Eveline Rethmeier.

Draghi vindt dat hij de regering 'van nationale eenheid', niet meer kan leiden. Reden is de weigering van coalitiepartner Vijfsterrenbeweging om voor een economisch steunpakket te stemmen in de senaat. Juist voor dit soort pakketten wilde de premier brede steun van links tot rechts. Nu hij die niet voelt, wil hij opstappen.

Waarom maakt de EU zich zorgen om het vertrek van Draghi?

"Mario Draghi is voor Italië en Europa erg belangrijk. Het land kent al jaren economische problemen, maar heeft met Draghi een nationaal en internationaal gerespecteerde premier. Binnen de EU kunnen daar afspraken mee gemaakt worden. Europa vreest vooral wat er voor in zijn plaats komt: de populistische partijen."

"In het verleden bleek al dat zij, in tegenstelling tot Draghi, lijnrecht tegenover Brussel staan. De populisten namen het vaak niet zo nauw met de Europese begrotingsregels, toen ze aan de macht waren. Terwijl het land nu aanspraak maakt op 205 miljard euro uit het coronaherstelfonds. Een enorm bedrag dat naar Italië stroomt."

Bekijk ook

Ligt een eurocrisis op de loer door deze politieke crisis?

"Italië is de derde economie van de Eurozone. Op politieke crises als deze reageren de financiële markten en dat heeft gevolgen voor de euro. In het verleden hebben we gezien dat dit soort crisis zelfs kunnen leiden tot een eurocrisis. Investeerders vertrouwden de munt niet meer."

"Maar vooralsnog reageren de financiële markten rustig. Al kan dat zomaar veranderen. Ik kan me voorstellen dat investeerders zich zorgen maken als de Italiaanse politiek onzeker wordt door nieuwe verkiezingen. En of er dan iemand aan de macht komt met dezelfde EU-gerichte agenda. Want ook op andere dossiers, zoals harde acties tegen Rusland, is Draghi een van de pijlers van de EU."

Donderdag maakte Draghi zijn ontslag bekend, maar president Mattarella houdt dat vooralsnog tegen. Wat gaat er de komende dagen gebeuren?

"De president heeft gezegd dat Draghi woensdag eerst naar de senaat moet komen voor de vertrouwensstemming. Er wordt daarom nu heel druk gebeld, Italiaanse politici en partijen draaien overuren. Wellicht zit er ergens toch een doorstart van de regering in."

"Dat kan met dezelfde coalitie of met een meerderheid van andere partijen. Mogelijk valt er wat te lijmen. En dan is het aan Draghi of hij wil aanblijven. Mocht de crisis niet worden opgelost, dan worden de verkiezingen waarschijnlijk vervroegd naar deze herfst."

Bekijk ook

Kan Draghi nog op andere gedachten worden gebracht?

"Dat wordt in ieder geval heel moeilijk. Hij was donderdag heel stellig, toen hij het einde van de regering aankondigde. Hij bedankte zelfs zijn ministers al. Hij zei dat er geen tweede regering Draghi komt."

"Maar we weten van de Italiaanse politiek dat alles vloeibaar is. Er wordt veel druk op hem uitgeoefend. Dat hij in het landsbelang en in Europees belang toch door moet gaan, eventueel met een andere meerderheid. Maar wat er in zijn hoofd afspeelt, weet alleen hij."

Hoe groot acht je de kans dat hij toch aanblijft als premier?

"Het is een bijzondere man die een enorme staat van dienst heeft. Hij is trotser dan veel anderen."

"De coronacrisis heeft diepe sporen achtergelaten in Italië, ook economisch. Om het land daar bovenop te helpen, heeft Draghi altijd gezegd dat hij brede steun wil: een regering van 'nationale eenheid'. Nu de Vijfsterrenbeweging zijn stoelpoten wegzaagt, ziet hij geen voorwaarden meer om premier te zijn. Dan stop ik, heeft hij altijd gezegd."

Bekijk hier de uitleg over de politieke situatie in Italië.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Waarom president Donald Trump vrede in Oekraïne wil, zonder Europa erbij te betrekken

De VS wil snel een deal met Poetin om de oorlog in Oekraïne te stoppen. Maar Europa is niet uitgenodigd aan de onderhandelingstafel. Waarom wil Donald Trump dit zo graag? En wat zijn de gevolgen van deze nieuwe koers? "Betekent het einde van de NAVO."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'

Kabinet wil meer bouwen met nieuwe woonwet, maar zorgt dat ook voor betaalbare woningen? 'Minder sociale huur'
Woonminister Mona Keizer wil met nieuwe wet meer betaalbare woningen
Bron: ANP

Nu het woningtekort is opgelopen tot ruim 400.000 woningen, wil het kabinet de bouw van betaalbare huizen afdwingen. Maar volgens de SP is dat bij lange na niet genoeg. De overheid moet de regie volledig terugpakken – desnoods door grond te onteigenen.

De ambitie van het kabinet is torenhoog: 100.000 woningen per jaar erbij. Om meer grip te krijgen op de woningbouw stuurde woonminister Mona Keijzer vandaag het wetsvoorstel Versterking regie volkshuisvesting naar de Tweede Kamer.

Versneld woningen bouwen

De aangepaste wet van de minister bepaalt onder meer hoeveel, waar en voor wie er gebouwd gaat worden. Maar het regelt ook kortere procedures en versneld bouwen buiten de bebouwde kom.

Nieuw is dat per regio twee derde van de nieuwbouw betaalbaar moet zijn, waarvan 30 procent sociale huur. Lukt het nu niet om genoeg betaalbare huizen op een locatie te bouwen, dan kun je dat compenseren op een andere plek. Gemeenten met weinig sociale of middenhuur kunnen gedwongen worden meer te bouwen.

Woningnood oplossen

"Het is belangrijk dat mensen met een gemiddeld inkomen in alle gemeenten kans hebben op een betaalbare woning", benadrukt Keijzer. "Iedereen kent wel iemand die al jaren aan het wachten is op een betaalbaar plekje." Volgens de minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening brengt deze wet de regie daarop terug.

"Het gaat bepalen welke betaalbare woningen je waar gaat bouwen en versnelt daarbij procedures, zodat we de woningnood op kunnen lossen met elkaar." Alles bij elkaar moet het volgens Keijzer gaan lukken om uiteindelijk 100.000 woningen per jaar erbij te bouwen. "Als je kijkt naar de cijfers van vorig jaar, dan zitten we al op 82.000 woningen. En als je kijkt wat er in de pijplijn zit, dan gaan we in 2027 honderdduizend woningen realiseren."

Bekijk ook

Flexibel

Projectontwikkelaar Maarten de Gruyter ziet positieve elementen in de wet. Als een project in een buurt met veel sociale huur financieel niet haalbaar is, biedt de nieuwe wet volgens hem meer flexibiliteit.

"Op dat moment kun je zeggen: 'Weet je, we gaan hier wat meer vrije sector en wat meer middenhuur realiseren'", zegt De Gruyter. Sociale huur kan dan op een andere plek in de regio komen.

Meer geld nodig

Maar nog altijd mist de projectontwikkelaar oplossingen voor de financiële haalbaarheid van projecten. Er is volgens De Gruyter meer geld nodig. "Je kunt wel een project sneller tot stand willen brengen, maar op het moment dat een project nog steeds niet haalbaar is, dan heeft dat natuurlijk niet zoveel zin."

De bouw van betaalbare woningen, sociaal en midden, is volgens De Gruyter vaak niet rendabel. Dat bleek eind vorig jaar ook uit cijfers van de gemeente Utrecht. Volgens de gemeente lopen ontwikkelaars bij betaalbare huurwoningen soms tot 46.000 euro verlies per woning.

Bekijk ook

Kritiek van SP

Met de nieuwe woningwet wil het kabinet meer grip krijgen op het bouwen van betaalbare woningen, maar volgens SP-leider Jimmy Dijk kiest de overheid voor een 'woningmarkt' en niet voor 'volkshuisvesting'. "De markt heeft heel erg gefaald in het bouwen van betaalbare woningen voor mensen", zegt hij.

Volgens Dijk leidt de verplichting van 30 procent sociale huur per regio, in plaats van per gemeente en project, juist tot minder sociale huur. Vooral op de plekken waar het volgens de partij echt nodig is. "Het klinkt sociaal, maar het is een versoepeling. Het betekent voor gemeenten waar er meer dan 30 procent sociale huur is, dat ze minder sociale huur moeten gaan bouwen."

Miljoen woningen voor 800 euro

Daarom komt oppositiepartij SP vandaag met een radicaal ander woonplan. De partij denkt dat het haalbaar is 1 miljoen woningen te realiseren met een maximale huur van 800 euro, voor iedereen. SP-leider Dijk zegt dat dit kan door 'speculanten' aan te pakken. Dat zijn mensen die huizen opkopen om ze vervolgens met een zo groot mogelijke winst door te verkopen. Ook pleit hij om leegstand tegen te gaan en te investeren in renovatie en nieuwbouw.

"Grondprijzen bepalen nu 60 procent van de bouwkosten. Daar moeten we echt vanaf. We moeten speculanten aanpakken en keihard belasten", benadrukt Dijk, die in het uiterste geval grond zelfs wil onteigenen. "Een overheid die inderdaad gaat ingrijpen op de grondprijzen. Daar is niks communistisch aan. Er zijn onwijs veel landen in Europa die dat ook doen, en terecht."

Bekijk ook

Onrealistisch en onbetaalbaar

Critici noemen het plan van de SP onrealistisch en vooral onbetaalbaar. Volgens ontwikkelaars zou het plan in de tientallen miljarden kunnen lopen. Maar Dijk wijst op het verleden. "Voor de jaren 90 was dit doodnormaal. Toen lukte het om 100.000 woningen per jaar te bouwen. 70 tot 80 procent van de mensen kon toen een betaalbare huurwoning vinden."

Dijk wil de plannen financieren met een woonfonds van 20 miljard euro. "Als je de staatsschuld met 1,7 procent laat oplopen, kun je dit doen. We hebben de laagste staatsschuld in 50 jaar." Om het woonfonds verder te vullen kijkt Dijk ook naar de hypotheekrenteaftrek. Door dit af te schaffen boven hypotheken van 450.000 euro, zou dit volgens hem 6 miljard euro moeten opleveren.

Minister ziet niets in SP-plan

Hoewel het plan volgens de SP-leider haalbaar is, ziet projectontwikkelaar De Gruyter dat anders. De projectontwikkelaar pleit voor minder regels en lagere kosten om betaalbare woningen te bouwen.

Ook woonminister Keijzer wijst de SP-plannen voor onteigening af. "Dat is wel vrij communistisch. Het eigendomsrecht is een van de pijlers van onze rechtsstaat." Onteigening duurt volgens haar jaren en helpt woningzoekenden niet.

Hoe wil de politiek betaalbare woningen bouwen?

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant