Waarom maakt de EU zich zorgen om het vertrek van premier Draghi? En 4 andere vragen aan Italië-kenner Eveline Rethmeier

De reddingsboei van Italië, zo wordt premier Mario Draghi ook wel genoemd. Donderdag maakte hij bekend dat hij wil opstappen als premier van het land. Een vertrek zal ook in Europa worden gevoeld, zegt Italië-kenner Eveline Rethmeier.

Draghi vindt dat hij de regering 'van nationale eenheid', niet meer kan leiden. Reden is de weigering van coalitiepartner Vijfsterrenbeweging om voor een economisch steunpakket te stemmen in de senaat. Juist voor dit soort pakketten wilde de premier brede steun van links tot rechts. Nu hij die niet voelt, wil hij opstappen.

Waarom maakt de EU zich zorgen om het vertrek van Draghi?

"Mario Draghi is voor Italië en Europa erg belangrijk. Het land kent al jaren economische problemen, maar heeft met Draghi een nationaal en internationaal gerespecteerde premier. Binnen de EU kunnen daar afspraken mee gemaakt worden. Europa vreest vooral wat er voor in zijn plaats komt: de populistische partijen."

"In het verleden bleek al dat zij, in tegenstelling tot Draghi, lijnrecht tegenover Brussel staan. De populisten namen het vaak niet zo nauw met de Europese begrotingsregels, toen ze aan de macht waren. Terwijl het land nu aanspraak maakt op 205 miljard euro uit het coronaherstelfonds. Een enorm bedrag dat naar Italië stroomt."

Ligt een eurocrisis op de loer door deze politieke crisis?

"Italië is de derde economie van de Eurozone. Op politieke crises als deze reageren de financiële markten en dat heeft gevolgen voor de euro. In het verleden hebben we gezien dat dit soort crisis zelfs kunnen leiden tot een eurocrisis. Investeerders vertrouwden de munt niet meer."

"Maar vooralsnog reageren de financiële markten rustig. Al kan dat zomaar veranderen. Ik kan me voorstellen dat investeerders zich zorgen maken als de Italiaanse politiek onzeker wordt door nieuwe verkiezingen. En of er dan iemand aan de macht komt met dezelfde EU-gerichte agenda. Want ook op andere dossiers, zoals harde acties tegen Rusland, is Draghi een van de pijlers van de EU."

Donderdag maakte Draghi zijn ontslag bekend, maar president Mattarella houdt dat vooralsnog tegen. Wat gaat er de komende dagen gebeuren?

"De president heeft gezegd dat Draghi woensdag eerst naar de senaat moet komen voor de vertrouwensstemming. Er wordt daarom nu heel druk gebeld, Italiaanse politici en partijen draaien overuren. Wellicht zit er ergens toch een doorstart van de regering in."

"Dat kan met dezelfde coalitie of met een meerderheid van andere partijen. Mogelijk valt er wat te lijmen. En dan is het aan Draghi of hij wil aanblijven. Mocht de crisis niet worden opgelost, dan worden de verkiezingen waarschijnlijk vervroegd naar deze herfst."

Kan Draghi nog op andere gedachten worden gebracht?

"Dat wordt in ieder geval heel moeilijk. Hij was donderdag heel stellig, toen hij het einde van de regering aankondigde. Hij bedankte zelfs zijn ministers al. Hij zei dat er geen tweede regering Draghi komt."

"Maar we weten van de Italiaanse politiek dat alles vloeibaar is. Er wordt veel druk op hem uitgeoefend. Dat hij in het landsbelang en in Europees belang toch door moet gaan, eventueel met een andere meerderheid. Maar wat er in zijn hoofd afspeelt, weet alleen hij."

Hoe groot acht je de kans dat hij toch aanblijft als premier?

"Het is een bijzondere man die een enorme staat van dienst heeft. Hij is trotser dan veel anderen."

"De coronacrisis heeft diepe sporen achtergelaten in Italië, ook economisch. Om het land daar bovenop te helpen, heeft Draghi altijd gezegd dat hij brede steun wil: een regering van 'nationale eenheid'. Nu de Vijfsterrenbeweging zijn stoelpoten wegzaagt, ziet hij geen voorwaarden meer om premier te zijn. Dan stop ik, heeft hij altijd gezegd."