Iran en de Verenigde Staten zitten vandaag om de tafel in Oman om een nieuw atoomakkoord af te sluiten. President Donald Trump stapte in 2018 uit het vorige akkoord, waarom zijn de landen nu weer in gesprek? "Alternatief is bombardementen."

Iran-deskundige en analist bij het Haagsche Instituut Geopolitiek Damon Golriz verwacht dat beide landen heel positief de gesprekken van vandaag ingaan. "En dat er ook eigenlijk een rail wordt gelegd voor de bewegingen die meer richting diplomatie gaan in plaats van oorlogsretoriek."

'Amerika wel kernwapens tegenhouden'

De gesprekken gaan dus over een nieuw atoomakkoord tussen Iran en de VS, waarin de landen afspraken maken over het nucleaire programma van Iran en wat ze met die technologie doen. "Het heeft alleen maar een politiek besluit nodig om zometeen kernwapens te maken. En dat wil Amerika tegenhouden."

De reden dat de VS toenadering zoekt heeft volgens Golriz te maken met de rivaliteit tussen de VS en China, waar het Midden-Oosten tussen zit. "Het is een veld waarin energie en logistiek een belangrijke rol spelen", legt hij uit. "En wat Iran wil is eigenlijk minder sancties, omdat de Amerikanen heel veel sancties hebben opgelegd de afgelopen paar jaar. En natuurlijk ook dat er geen oorlog komt."

De vorige 'Iran-deal'

Dit is niet de eerste keer dat Iran en de VS praten over kernprogramma's. In 2015 waren de landen het al eens geworden over het Iraanse kernprogramma. Iran zou volgens dit plan afzien van het maken van kernwapens. In ruil daarvoor beloofde landen zoals de Verenigde Staten en Europese landen om economische sancties tegen Iran op te heffen.

Toen Donald Trump in 2018 begon aan zijn eerste termijn als Amerikaanse president stapte hij uit het akkoord, ook kondigde hij nieuwe sancties aan op Iran. Sindsdien houdt Iran zich ook steeds minder aan de afspraken uit het akkoord.

'Iran moet gesprek aangaan'

Volgens de Iran-deskundige is dit het juiste moment om te praten over een nieuw akkoord. "Iran is ontzettend verzwakt na 7 oktober door de aanvallen van Israël op bijvoorbeeld Hezbollah, Hamas en de Houthis." Dat zijn allemaal groepen die militair gesteund worden door Iran.

"Er is ook een militaire opbouw in de regio door Amerika die ongekend is in de afgelopen 20 jaar", vertelt Golriz. "Dat samen zorgt ervoor dat Iran het gesprek moet aangaan, omdat het alternatief bombardementen is."

'Regime wordt niet gedragen door bevolking'

Volgens Golriz heeft Iran nu ook te maken met veel interne problemen, wat een belangrijke reden is om in gesprek te gaan. Zo waren er de afgelopen jaren veel demonstraties voor vrouwenrechten. "Het regime wordt niet gedragen door de bevolking. Jonge mensen willen meer vrijheid, een westerse manier van leven. Dit regime kan dat niet geven."

"Economisch gaat het ook heel slecht", gaat hij verder. "Het land is gesanctioneerd op allerlei manieren. Je kan hier bijvoorbeeld geen geld over maken naar Iran als je familieleden hebt." Ook mogen veel bedrijven niet handelen met Iran, hierdoor is het land economisch grotendeels afgesloten van de rest van de wereld.

'Trump wil voor vrede zorgen'

De reden dat de VS het gesprek opnieuw aangaat, heeft volgens Golriz vooral te maken met president Trump zelf. "Hij wil een deal sluiten omdat hij de president wil zijn die voor vrede zorgt", legt hij uit.

President Trump wil volgens de Iran-deskundige het land naar zich toetrekken, om meer invloed te krijgen in het Midden-Oosten. "Waar dus energie en logistiek een belangrijke rol spelen. En dat samen zorgt ervoor dat er voldoende politieke wil is om deze bijeenkomst te laten slagen."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.