Waarom is er sinds 2014 veel meer vraag naar medische genderzorg? De Radboud Universiteit doet onderzoek om uit te vinden wat hier speelt. En ook naar de vraag waarom zich vooral steeds meer kinderen tussen de 11 en 13 jaar melden.

Mensen die geboren zijn als man of vrouw maar zich niet zo voelen, kunnen zich melden bij een genderkliniek. De laatste jaren stijgt het aantal aanmeldingen sterk, met lange wachtlijsten als gevolg.

Relatief veel kinderen

De Radboud Universiteit onderzoekt deze toegenomen vraag naar genderzorg. Opmerkelijk is dat relatief veel kinderen aankloppen bij de genderklinieken. Kinderen tussen de 11 en 13 jaar die pas aan het begin van de puberteit last krijgen van deze problemen.

Binnen die groep zijn geboren meisjes in de meerderheid. Ze geven rond hun 11de voor het eerst aan als jongen door het leven te willen gaan en zich niet gelukkig te voelen in een meisjesrol of in een meisjeslichaam. Eenmaal in behandeling bij een genderkliniek, hebben ze - samen met hun ouders - de keuze om de puberteit af te remmen.

2 jaar hormoonremmers

Een kind krijgt dan hormoonremmers waardoor de puberteitsontwikkeling naar een volwassen vrouwen -of mannenlichaam stopt. Als ze na 2 jaar of langer nog steeds als jongen door het leven willen gaan, volgt de keuze om te starten met mannelijke hormonen.

"Als een kind eenmaal in het gendertraject zit, dan focust het zich daar helemaal op. Ook als er andere zorgen spelen zoals spanningen in de thuissituatie of een traumatische gebeurtenis", vertelt Chris Verhaak, onderzoeker en klinisch psycholoog bij het Radboud expertiscentrum voor geslacht en gender. De vraag is volgens haar of al die kinderen die nu in zo'n traject komen daar wel het beste mee zijn geholpen. "Het is niet niks, de hormoonremmers hebben effect op de botten en over de invloed op de psychoseksuele ontwikkeling of de ontwikkeling van het brein is nog weinig bekend."

Levenslang medicatie

Verhaak is verbonden aan de genderkliniek van het Radboudumc, waar sinds een kleine 3 jaar kinderen en volwassenen worden geholpen. Samen met hoogleraar communicatie en beïnvloeding Enny Das onderzoekt zij de toegenomen vraag naar genderzorg en wat er speelt bij de kinderen die zich melden. Ze is daarbij uiterst voorzichtig. "Aan de ene kant lijkt remmen van de puberteit heel fijn: je bespaart zo'n kind dat het straks geopereerd moet worden."

"Aan de andere kant is het goed om je te realiseren dat zo'n meisje een leven lang medicatie zal moeten gebruiken. Veel jonge kinderen hebben een niet-realistisch beeld. Ze denken: ik word net zoals papa. Ik zeg hen dat ze niet zoals papa worden. Het is belangrijk dat te bespreken, ook met kinderen."

Bron: EenVandaag

Al 25 jaar genderzorg

Al 25 jaar worden jongeren in Nederland behandeld voor genderdysforie: een sterk gevoel van onvrede met het geslacht waarmee ze zijn geboren en opgegroeid. De typische voorbeelden uit de eerste jaren dat deze behandeling mogelijk is, schetsen het beeld van een jong kind, bijvoorbeeld een geboren jongetje in de kleuterleeftijd, die aangeeft een meisje te zijn door bijvoorbeeld tegen zijn ouders te zeggen geen piemeltje te willen hebben.

De wens om ook lichamelijk een meisje te zijn houdt in de jaren die volgen aan. Dat er voor deze kinderen behandeling mogelijk werd, wordt door velen gezien als een doorbraak en zeer waardevol.

'Gender èn andere problemen

Maar nu, zoveel jaren verder, is de groep jonge kinderen die genderproblemen zegt te hebben zo groot geworden, dat het de vraag oproept of al deze kinderen ook medische zorg nodig hebben. Zijn ze allemaal het meest geholpen met hormoonbehandelingen of gender-gespecialiseerde psychotherapie?

"Het zou goed kunnen van niet", zegt Chris Verhaak. "Er is namelijk nog veel onduidelijk bij deze kinderen. Wat is het effect van groepsdruk, van beelden in de media en van andere problemen die spelen, zoals bijvoorbeeld autisme of een traumatische gebeurtenis of problemen in het gezin? De genderproblemen staan vaak niet op zichzelf."

Verwachtingspatroon

Bij de kinderen die zich melden zijn meisjes in de meerderheid. Ook daar kijkt Verhaak en het team naar. "Als een kind geboren wordt dan ontstaan er allemaal verwachtingen. Bijvoorbeeld dat een geboren meisje zich ook zo zal gedragen en zo voelen en dat ze op jongens verliefd zal worden."

"En dat kind gaat daar ook vanuit. Als zo'n kind in de puberteit komt en niet meer zo mee kan met meisjes die stereotype 'meisjesdingen' doen, dan moet dat kind zich daar wel staande zien te houden. Of als het kind een lijf krijgt en reacties daarop van de buitenwereld waar het zich niet prettig bij voelt, dat is moeilijk. Zeker als dat kind gevoelig is voor sociale druk."

Andere oorzaken uitsluiten

Voordat je dus in gaat grijpen in de lichamelijke ontwikkeling van een kind, moet je volgens Verhaak zicht hebben op andere omstandigheden die de genderproblemen mede kunnen beinvloeden. "Het is prachtig dat het transgendertraject er is, maar alles dat er is om medisch ingrijpen te voorkomen, moet je inzetten."

"Die puberteitshormonen zetten normaal gesproken de psychoseksuele ontwikkeling in gang. Als je die remt, dan hebben de kinderen die ontwikkeling dus nauwelijks. Dat vind ik een grote zorg. Wat betekent dat voor die kinderen en jongeren en wat betekent dat voor seksuele ontwikkeling op latere leeftijd? Dat mensen zich er vaak goed bij voelen is prachtig, maar het is toch nog moeilijk om dit te overzien."

Wel degelijk hulp nodig

Toch lijden de kinderen die zich met hun ouders melden bij de genderklinieken wel degelijk. Ze zijn somber of teruggetrokken en voelen zich ongelukkig. En er zijn kinderen die enorm opknappen van de behandeling. Dus als je niet bij een genderkliniek geholpen kan worden, waar vind je dan hulp?

Verhaak benadrukt dat het ontzettend belangrijk is dat de medische genderzorg beschikbaar is en blijft voor kinderen. Toch is een deel van de kinderen volgens haar beter gebaat bij zorg buiten het medische circuit. "Wat wij zien is dat ouders weten van de wachtlijsten en zodra het woord gender valt, ze daarom hun kind meteen aanmelden bij de genderklinieken."

Ggz ermee aan de slag

"Ik adviseer: ga met die kinderen naar de reguliere ggz, waar de gendervragen ook in de context van andere vragen besproken zullen worden." Ze geeft toe dat dat lastig is, omdat veel collega's in de ggz vaak vinden dat ze te weinig van gendervragen weten.

"Maar dat kan niet meer in deze tijd. Dat is net zoiets als een gewone psycholoog die zegt: ik weet niks van homoseksualiteit." Nu genderproblematiek een steeds groter deel wordt van onze samenleving, moet volgens haar dus ook juist de reguliere ggz daarmee aan de slag.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.

Een platte bezuiniging die vooral ouderen raakt: zo noemt vakbond CNV het plan om de WW-uitkering met 6 maanden in te korten. "Het kabinet duwt mensen zo nog sneller de bijstand in." Volgens economen zijn er andere maatregelen die effectiever zijn.

De coalitiepartijen hebben in de voorjaarsnota afgesproken dat de periode waarin mensen een werkloosheidsuitkering (WW) kunnen krijgen, in 2027 wordt ingekort van 24 naar 18 jaar. Maar mensen die langdurig werkloos zijn, kunnen de dupe worden van dit plan, waarschuwt CNV.

Van 60 naar 18 maanden

Volgens voorzitter Piet Fortuin raken ongeveer 65.000 mensen direct de dupe, zij gaan er straks gemiddeld 8.500 euro per jaar op achteruit. Mensen gaan in deze situatie binnen 1,5 jaar van een volledige loon naar de bijstand, zegt hij. "Dat is een dubbele klap."

Stukje bij beetje wordt de sociale zekerheid in Nederland afgebroken, vindt Fortuin. "We hadden ooit 60 maanden WW, toen werd het 48, daarna 24, en nu dus nog maar 18 maanden. En dat is vooral voor ouderen boven de 55 jaar een te korte periode. Zij hebben die extra tijd hard nodig om nieuw werk te vinden."

Leeftijdsdiscriminatie

Volgens cijfers van statistiekbureau CBS vinden jonge werknemers namelijk relatief snel een nieuwe baan, meestal binnen een half jaar nadat ze werkloos zijn geworden. Maar bij ouderen ligt dat anders: bij hen duurt dit gemiddeld 9 tot meer dan 12 maanden.

"Dat komt omdat leeftijdsdiscriminatie in Nederland nog steeds een groot probleem is", verklaart de vakbondsleider. "Werkgevers denken vaak erg negatief over ouderen: dat ze minder productief en vaker ziek zijn."

Langer in buurlanden

Ook hoogleraar arbeidsmarkt aan Tilburg University Ton Wilthagen vindt het plan om de werkloosheidsuitkering met een half jaar in te korten te drastisch. "In veel andere landen zijn de vangnetten juist ruimer ingericht", vertelt hij. Een WW-uitkering van 18 maanden is volgens hem echt kort in Europees opzicht.

Zo krijgen in Frankrijk werkloze ouderen vanaf 55 jaar een uitkering tot 36 maanden. Duitse 58-plussers kunnen rekenen op een WW-uitkering tot 24 maanden, afhankelijk van hun arbeidsverleden. In België bestaat geen vaste maximale duur: daar blijft de inkomenssteun doorlopen, al wordt het bedrag na verloop van tijd wel lager.

'Krankengeld' van de staat

Dat het voor sommige oudere werkzoekenden hier moeilijk is om binnen 18 maanden een nieuwe baan vinden, heeft volgens Wilthagen ook te maken met een 'uitzonderlijke maatregel' die Nederland kent: namelijk de verplichting voor werkgevers om bij ziekte 2 jaar lang het loon van een medewerker door te betalen.

"Nergens ter wereld kennen werkgevers zo'n zware verplichting", zegt de hoogleraar. "In België betaalt de werkgever maximaal 2 weken door bij ziekte, in Duitsland tot 6 weken." Daarna kunnen zieke werknemers daar 'Krankengeld' ontvangen van de staat, legt hij uit. "Werkgevers lopen daardoor veel minder risico en zijn minder terughoudend om personeel aan te nemen, ook oudere werknemers."

Nadelen aan doorbetaling

Wilthagen benadrukt dat de regeling in Nederland ooit met zeer goede bedoelingen is ingevoerd. "We wilden voorkomen dat mensen te snel en blijvend uitvielen en in de WIA zouden terechtkomen. Door werkgevers langer verantwoordelijk te maken voor loonbetaling stimuleerden we hen om actief aan re-integratie te werken."

Maar inmiddels worden de nadelen van de regeling zichtbaar, vertelt de hoogleraar. "Het leidt tot risicoselectie: werkgevers zijn minder geneigd om mensen met een verhoogd verzuimrisico in dienst te nemen. En zo worden de kansen van oudere werkzoekenden beperkt."

'Lasten beter verdelen'

Daarom pleit Wilthagen voor een aanpassing van het systeem. "We moeten de lasten beter verdelen. Dat kan bijvoorbeeld via een kortere loondoorbetalingstermijn en verzekeringssystemen. Zo worden werkgevers minder huiverig en krijgen ook oudere werknemers weer een eerlijke kans."

Ook zou de overheid volgens hem meer moeten inzetten op preventie. "Voorkom dat mensen langdurig werkloos raken. Investeer in scholing, begeleiding en een soepele overstap naar ander werk", zegt hij tot slot. "Er wordt wel gezegd dat '70 het nieuwe 50 is'. Laten we zorgen dat werkgevers dit ook zo gaan zien, want we hebben deze groep mensen hard nodig."

Risico's voor werkgevers

Ook CNV-voorzitter Fortuin vindt dat de risico's voor werkgevers moeten worden verkleind. Hij vertelt dat de vakbond daarover in gesprek is met werkgevers via de Sociaal Economische Raad (SER). "De loondoorbetaling bij ziekte is in Nederland inderdaad lang en dat maakt werkgevers soms terughoudend. Zeker bij 60-plussers denken werkgevers wel twee keer na, uit angst voor hogere risico's."

Maar die angst is vaak onterecht, benadrukt Fortuin. "Want in de praktijk blijkt dat 60-plussers juist uitermate gemotiveerd zijn om te werken en dat hun ziekteverzuim lager ligt dan in andere groepen. Bovendien worden werkgevers, zeker in het mkb, vaak gecompenseerd door het Rijk. Het risico is dus veel kleiner dan vaak wordt gedacht, terwijl je als werkgever juist een zeer waardevolle werknemer binnenhaalt."