Waarom kernenergie volgens de een wel en de ander niet onmisbaar is in de energietransitie

Minister Rob Jetten voor Klimaat en Energie heeft Borssele aangewezen als voorkeurslocatie voor de bouw van twee nieuwe kerncentrales in Nederland. Is kernenergie een onmisbare schakel in de energietransitie? De meningen zijn verdeeld.

"Over 20 jaar kunnen we niet alleen van zon- en windenergie leven", zegt directeur Ad Louter van Urenco, een fabriek waar uranium verrijkt wordt voor kerncentrales. Naast directeur is hij voorzitter van de Vereniging Nucleair Nederland, waarin de grote nucleaire spelers zijn verenigd. Volgens Louter is het naïef om te denken dat de energietransitie zonder kernenergie kan.

'Betrouwbare energievoorziening'

Kernenergie is CO2-vrij en veilig, zegt Louter. Dat is wat hem betreft de reden dat de twee geplande nieuwe kerncentrales in het Zeeuwse Borssele een rol moeten spelen in de energietransitie: "Dan hebben we een betrouwbare energievoorziening, wat belangrijk is gezien de geopolitieke spanning." Daarmee doelt hij onder andere op de oorlog in Oekraïne.

Toch concludeerde onlangs het Expertteam Energiesysteem 2050, dat is ingesteld door klimaatminister Jetten, dat kernenergie waarschijnlijk een beperkte rol zal spelen in de energietransitie.

Zonder stroom en warmte

De vraag naar elektriciteit zal in de toekomst enorm toenemen, volgens econoom Pieter Boot, die lid is van het expertteam. Daardoor kan een dip ontstaan in de energievoorziening, waardoor huishoudens zonder stroom en warmte komen te zitten.

Om dat te voorkomen zal 15 tot 20 procent uit een andere energiebron moeten komen dan uit wind op zee, zegt Boot.

'Niet principieel tegen'

Maar die bron is niet kernenergie, wat het expertteam betreft. "We zijn er niet principieel tegen, maar kerncentrales liggen niet erg voor de hand. Die moeten altijd draaien, ook als de zon schijnt en als het waait."

Logischer zijn volgens Boot goede batterijen, waarin energie opgeslagen kan worden als het waait of als de zon schijnt.

'Stabiele basis'

Directeur van de Urenco-fabriek, Louter, ziet op zijn beurt wél een grote rol weggelegd voor kerncentrales in de energietransitie. "Met twee nieuwe grote kerncentrales produceren we ongeveer 3.000 megawatt energie. Dat is zes keer zoveel als we nu opwekken."

"Daarmee kunnen we tot bijna 20 procent van onze elektriciteitsvraag op dit moment voorzien. Dan krijg je een hele stabiele basis."

'Veel obstakels'

Econoom Boot ziet vooral praktische bezwaren. "Kernenergie kan een bepaald percentage bijdragen. Maar er zijn veel obstakels, waarvan je je kunt afvragen of die overkomelijk zijn."

Volgens hem kan een nieuwe centrale er pas over 12 jaar staan. "Dan moeten we allang over zijn op elektriciteit, vooral op wind op zee. Dat is de sleutel."

Dure kerncentrales

Boot vindt het daarom onlogisch om veel publiek geld te steken in de bouw van nieuwe kerncentrales: "We weten niet goed hoeveel het gaat kosten. Er wordt steeds gezegd dat de bouw van kleine, moderne kerncentrales goedkoper wordt, maar dat blijkt nog niet uit de praktijk."

"De centrales die nu gebouwd worden in Europa worden voortdurend duurder. In Engeland en Frankrijk zijn ze minimaal twee keer zo duur als toen men begon."

'Zon- en wind kosten ook veel geld'

Maar voor zon- en windenergie worden ook maatschappelijke kosten gemaakt, zegt Urenco-directeur Louter. "Er zal inderdaad geïnvesteerd moeten worden in de bouw van een kerncentrale, maar je moet kijken naar kosten voor een eenheid energie en wat wij per kilowattuur moeten betalen."

Volgens hem concurreert kernenergie op dat punt wel degelijk met zon- en windenergie. "Daarnaast vereisen zon- en windenergie ook investeringen, zoals de opslag en de ontsluiting in dunbevolkt gebied."

Voortrekken

Econoom Boot vraagt zich af of er wel sprake is van een gelijk speelveld als commerciële windenergie moet concurreren met een kerncentrale die constant stroom levert en sterk gesubsidieerd wordt door de overheid.

"In Engeland ontstaan nu problemen die in Nederland mogelijk ook zullen ontstaan. De Staat wordt veilingmeester van de stroommarkt en is tegelijkertijd investeerder in kernenergie. Gaat de Staat de kerncentrale dan niet voortrekken ten opzichte van wind op zee?"

Niet concurreren

Louter noemt dat een hypothetisch probleem: "Ik denk dat we op dit moment alle CO2-vrije bronnen nodig hebben als we onze doelstelling willen halen. Onze energietransitie is urgent, heel groot en complex."

"We kunnen het ons überhaupt niet permitteren om bronnen uit te sluiten. Kernenergie en zon- en windenergie zijn geen concurrenten van elkaar. Ze zijn complementair."

Weinig vertrouwen

Ook denkt hij dat er voldoende draagvlak is en er zijn geïnteresseerde bouwers. "Op dit moment lijken er in ieder geval drie partijen sterk geïnteresseerd in het bouwen van de kerncentrale: een Frans bedrijf, een Amerikaans bedrijf en een Zuid-Koreaans bedrijf."

Maar econoom Boot twijfelt aan de geschiktheid van twee van die bedrijven: "Het Koreaanse bedrijf kan weinig opschalen vanwege weinig ervaring, dat wordt superduur. Het Franse bedrijf zou het kunnen, maar heeft de handen vol aan Frans werk, het opknappen van oude centrales en nieuwe centrales bijbouwen. Het Amerikaanse bedrijf zou eventueel aan de slag kunnen."

Voldoende draagvlak

Hoe dan ook, Louter denkt dat de tijd rijp is voor nieuwe Nederlandse kerncentrales: "Uit onderzoek blijkt dat 60 tot 65 procent van de Nederlanders positief is over kernenergie."

"Diezelfde verhoudingen zie je in ons parlement en in het coalitieakkoord."