radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Waarom kan Nederland niet dezelfde asieldeal sluiten met Rwanda als het Verenigd Koninkrijk? En andere vragen beantwoord

Waarom kan Nederland niet dezelfde asieldeal sluiten met Rwanda als het Verenigd Koninkrijk? En andere vragen beantwoord
De Britse premier Rishi Sunak wil bootmigranten naar Rwanda sturen
Bron: AFP

Asielzoekers uitzetten naar een veilig land? Dat lijkt met de omstreden 'Rwanda-deal' van het Britse Parlement mogelijk te worden. Wij vroegen wat jullie willen weten over deze en andere asieldeals.

Jullie vragen worden beantwoord door universitair docent Internationaal en Europees Recht aan de Radboud Universiteit Annick Pijnenburg en door onderzoeker migratie- en asielbeleid gericht op Afrika Francesco Mascini van Instituut Clingendael.

info

Wat houdt de Rwanda-wet in?

In de wet die het Britse Parlement heeft aangenomen, wordt Rwanda als veilig land bestempeld. Daarmee wordt mogelijk dat mensen die illegaal de oversteek naar het Verenigd Koninkrijk wagen, uitgezet kunnen worden naar Rwanda om daar asiel aan te vragen.

1. Waarom naar Rwanda?

"Rwanda is een ontwikkelingsland dat waarmaakt wat het zegt te doen", begint onderzoeker Mascini. Hij heeft lange tijd in verschillende Afrikaanse landen gewoond en gewerkt, hij kent Rwanda goed. "Toen ik er eind jaren '90 was, een paar jaar na de genocide, moest het land van de grond af aan weer worden opgebouwd. Inmiddels zijn zaken als de infrastructuur, zorg, en het onderwijs ongelofelijk verbeterd."

"Gedurende de opbouw van het land werd voor westerse landen duidelijk: als je iets met Rwanda afspreekt, dan leveren ze", vervolgt hij. "Al eerder maakte de Rwandese regering afspraken met bijvoorbeeld UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, voor het overbrengen van vluchtelingen uit Libische detentiecentra naar Rwanda."

"De situatie in Libische detentiecentra, waar vluchtelingen zaten die in Europa asiel is toegezegd maar verdere procedure moeten afwachten, was zo slecht, dat die mensen ergens anders opgevangen moesten worden. Rwanda heeft die taak op zich genomen, en dat picobello uitgevoerd. Hiermee heeft het de internationale gemeenschap heel erg geholpen."

En Rwanda schiet niet alleen te hulp bij asiel- en migratieproblemen, maar staat ook in de top 5 van troepenleveranciers voor VN-vredesmissies, en helpt met haar leger in andere landen. "Dit is niet alleen nobel, maar ook strategisch", zegt Mascini. "Doordat het land zo veel doet voor de internationale gemeenschap, worden dingen tegen elkaar weggestreept. Ze krijgen weinig kritiek op hun optreden in Congo, of op binnenlands overheidsbeleid, en ontvangen wel veel ontwikkelingsgeld vanuit onder meer het Verenigd Koninkrijk."

Bekijk ook

2. Het lijkt logischer om veiligelanders niet naar Rwanda te sturen, maar per direct terug naar het land waar ze vandaan komen. Kan er een wet worden gemaakt die dat mogelijk maakt?

"Nee, dat kan niet", zegt Pijnenburg. "Als een land is aangemerkt als 'veilig land', kan het toch zo zijn dat er iemand is voor wie dat land niet veilig is, bijvoorbeeld omdat diegene behoort tot de lhbti+-gemeenschap, of omdat diegene een bepaalde politieke opvatting heeft. Mensen hebben daarom altijd recht op een individuele beoordeling van hun asielaanvraag. En als daaruit blijkt dat het land van herkomst echt niet veilig is voor iemand, dan mag diegene niet worden teruggestuurd."

Tegelijkertijd is het in de praktijk soms ook moeilijk om mensen terug te sturen, omdat we niet altijd kunnen achterhalen waar iemand vandaan komt. "Stel, iemand spoelt in het vliegtuig zijn paspoort door het toilet, en vraagt daarna asiel aan: hoe weet je dan waar diegene vandaan komt? Als ambassades uit mogelijke landen van herkomst weigeren om mee te werken, dan kunnen we iemand niet terugsturen."

Annick Pijnenburg en Francesco Mascini
Bron: EenVandaag
Annick Pijnenburg en Francesco Mascini

3. Zal gemonitord worden of mensen die naar Rwanda worden gestuurd daar veilig zijn en blijven?

Mascini: "In materiële zin hoeven we ons daar, denk ik, niet zo veel zorgen over te maken: huisvesting en toegang tot gezondheidszorg zal goed geregeld zijn. Daar krijgt Rwanda ook behoorlijk veel geld voor van het Verenigd Koninkrijk."

Het onduidelijke punt is de asielprocedure. "Het is niet zo dat de asielzoekers in Rwanda asiel aanvragen om uiteindelijk weer terug te kunnen naar het Verenigd Koninkrijk. Nee, ze vragen asiel aan om in Rwanda te blijven."

"Maar in Rwanda zijn er nauwelijks mensen die zich met individuele asielaanvragen bezighouden. Dus dat hele systeem moet worden opgebouwd, het moet mogelijk worden om in beroep te gaan en daar moeten procedures voor worden bedacht. Daar zit het risico."

Toch denkt Mascini dat het Verenigd Koninkrijk er alles aan zal proberen te doen om dit dicht te timmeren. "Want zodra er problemen komen, heb je de poppen aan het dansen, want dan is Rwanda geen veilig land meer. En dat is het hele uitgangspunt van de deal."

Bekijk ook

4. Zijn dit soort deals niet in strijd met internationale verdragen zoals de rechten van de mens?

"Het is inmiddels internationaal gewoonterecht dat je iemand niet mag terugsturen naar een land waar hij risico's loopt. Dat is iets waar heel veel landen van overtuigd zijn, en wat daardoor in het recht verankerd is geraakt", vertelt rechtsdeskundige Pijnenburg.

Toen het Verenigd Koninkrijk al in april 2022 een overeenkomst met Rwanda sloot, werd dat niet klakkeloos geaccepteerd. Het Britse Supreme Court oordeelde in het najaar van 2023 dat Rwanda geen veilig land was, en dat de overeenkomst daarom in strijd was met internationale mensenrechtenverdragen zoals het Vluchtelingenverdrag en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens. "In reactie daarop heeft het Britse Parlement nu een nieuwe wet aangenomen die zegt dat Rwanda veilig is én dat dat gegeven niet kan worden aangevochten."

Toch verwachten Pijnenburg en Mascini dat het laatste woord er nog niet over is gezegd. Mascini: "De Britse regering zegt voor de zomer al de eerste mensen op het vliegtuig naar Rwanda te zetten, maar ik denk dat er eerst nog allerlei challenges in court aankomen."

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

5. Waarom kan Nederland niet dezelfde deal sluiten met Rwanda als het Verenigd Koninkrijk?

"Het Verenigd Koninkrijk is uit de Europese Unie gestapt, Nederland niet", verklaart Pijnenburg.

"Op het gebied van asiel hebben de lidstaten van de EU samen afspraken gemaakt. Ze hebben daarmee hun bevoegdheden deels overgedragen aan de EU. De vraag is daarmee of Nederland nog bevoegd is om een overeenkomst over asiel met een derde land te sluiten."

"Daarnaast is de vraag: stel dát Nederland zo'n deal zou mogen sluiten, mogen we dan volgens het EU-recht ook asielzoekers naar Rwanda sturen? Het antwoord daarop is 'nee'. In het EU-recht staat dat iemand die in een Europese lidstaat asiel aanvraagt, het recht heeft om in dat land te blijven tot er een beslissing is genomen over de aanvraag."

"Dat is precies wat er bij de deal van het Verenigd Koninkrijk niet gebeurt. Daar wordt de asielzoeker al tijdens de aanvraag naar Rwanda gestuurd. Maar Nederland zou dat dus volgens het EU-recht niet mogen doen", concludeert de rechtsdeskundige.

Bekijk ook

6. Is het niet handiger om ervoor te zorgen dat die mensen het in hun eigen land beter krijgen?

"Dat is zo", zegt Pijnenburg. "We kunnen proberen de economische situatie van landen te verbeteren. Maar dat moet dan wel op een structurele manier gebeuren, want de geschiedenis leert ook dat het niet altijd goed uitpakt als westerse landen zomaar ergens anders gaan ingrijpen." Bovendien is migratie iets van alle tijden, denkt Pijnenburg. "Het is iets wat je niet kan stoppen. Je kunt mensen niet tegenhouden."

"Het Verenigd Koninkrijk probeert dat momenteel wel", zegt Mascini. Zij zetten puur in op afschrikking. "Het gaat eigenlijk maar om 3000 asielzoekers per jaar die ze willen uitzetten naar Rwanda, dat is een fractie van de totale instroom, maar daarmee hoopt de Britse regering wel een signaal af te geven dat asielzoekers die illegaal het Kanaal oversteken niet welkom zijn."

Mascini vindt dat we migratie veel meer op de lange termijn, en in breder perspectief, moeten bekijken. "Er zijn zulke grote crises, zoals nu in Sudan, en als we ons daar als internationale gemeenschap weinig mee bezighouden, dan is er zo een volgende vluchtelingencrisis. Opvang van vluchtelingen is onze humanitaire plicht en aan ons om dat zoveel mogelijk in goede banen te leiden. Afschrikking is nooit de oplossing."

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht

4 op 10 jonge vrouwen stopten afgelopen jaren met anticonceptie uit onvrede, vooral hormonen bevallen slecht
Een spiraal bij een poli gynaecologie, beeld ter illustratie
Bron: ANP

Te veel bijwerkingen, geen hormonen meer en terug naar de natuurlijke cyclus: 4 op de 10 jonge vrouwen (42 procent) zijn de afgelopen 3 jaar gestopt met een vorm van anticonceptie. Dit omdat ze er niet tevreden over waren.

Veel minder vrouwen stopten met anticonceptie omdat ze zwanger wilden worden (11 procent) of omdat anticonceptie niet meer nodig was, bijvoorbeeld omdat de relatie uitging (4 procent). Dat blijkt uit onderzoek van 3Vraagt, het jongerenpanel van EenVandaag, onder ruim 3.500 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar. Vooral bij hormonale anticonceptie, zoals de pil of een spiraal, spelen negatieve ervaringen een grote rol.

Ben je in de afgelopen drie jaar gestopt met een vorm van anticonceptie?

Bijwerkingen en 'onverklaarbare klachten'

"Ik had lang de pil gebruikt en was daar niet meer tevreden over, te veel bijwerkingen", legt iemand in het onderzoek uit. Daarna stapte ze over naar een hormoonspiraal, maar ook dat werkte niet naar tevredenheid: "Na 6 maanden bloedingen heb ik die er ook uit laten halen. Nu gebruik ik niks meer."

"Ik kreeg steeds meer onverklaarbare klachten. Hield vocht vast, was vlak in emoties", vertelt weer een andere deelnemer. "Er zijn verschillende onderzoeken gedaan, maar daar kwam niks uit. Dus ben ik op eigen initiatief gestopt met de pil. Toen verdwenen mijn klachten volledig. Volgens mijn huisarts hield dat geen verband met elkaar en had ik te veel TikTok-filmpjes gekeken. Maar toch, mijn klachten waren weg."

Effect van synthetische hormonen

Dat hormonale anticonceptie invloed kan hebben op je fysieke en mentale gesteldheid, bevestigt gynaecoloog bij het Amsterdam UMC Anne Timmermans. "Uit verschillende onderzoeken blijkt dat er een effect is van synthetische hormonen op je mentale of algehele welbevinden. Alleen wie welk effect ervaart, dat kunnen we van tevoren niet goed voorspellen."

Enerzijds kunnen die effecten negatief uitpakken: "Sommige mensen hebben last van afgevlakte emoties, of ervaren minder plezier in het leven. Mensen kunnen ook angstiger worden", legt Timmermans uit.

Bekijk ook

Ook voordelen van de pil

Maar aan de andere kant ervaren mensen ook positieve effecten, weet de gynaecoloog. "Mensen die heel erg last hebben van hormonale schommelingen in hun natuurlijke cyclus, kunnen juist veel baat hebben bij de hormonen in anticonceptie. Denk aan mensen met PMS en PMDD."

Premenstrueel syndroom (PMS) is een verzamelnaam voor ernstige lichamelijke en emotionele klachten die je kunt ervaren in de periode voor je menstruatie. PMDD is een stemmingsstoornis die veroorzaakt wordt door hormonen die verbonden zijn aan je menstruatiecyclus. "Bij die mensen kunnen die klachten gestabiliseerd worden door de synthetische hormonen."

Natuurlijke cyclus

Verschillende vrouwen in het onderzoek geven aan dat ze zijn gestopt met anticonceptie om hun eigen cyclus 'te leren kennen'. "Ik had al 12 jaar geen natuurlijke menstruatie gehad vanwege de pil, waar ik mee was gestart omdat ik heftige menstruatieklachten had als tiener", vertelt een deelnemer.

"Ik wilde weten hoe mijn natuurlijke cyclus zou zijn als 30er, en of ik dan die klachten nog had. Dat bleek niet meer zo te zijn."

Welke vorm van anticonceptie gebruik je?

Geen ideale methode

De meeste vrouwen in het onderzoek van 3Vraagt zijn wel tevreden over de anticonceptiemethode die ze op dit moment gebruiken: of dat nou een condoom is, een methode met hormonen, of 'natuurlijke' anticonceptie als periodieke onthouding.

Wel zeggen veel deelnemers dat geen enkele methode ideaal is: een condoom is een 'drempel' bij seks, de pil heeft bijwerkingen, een spiraal doet pijn bij het plaatsen.

info

Over dit onderzoek

Dit onderzoek is gehouden van 30 januari tot 13 februari 2025. Er deden in totaal 3.585 vrouwen tussen de 16 en 34 jaar mee. Het onderzoek is na weging representatief voor vijf variabelen, namelijk: leeftijd, opleiding, burgerlijke staat, spreiding over het land en politieke voorkeur, gemeten naar de Tweede Kamerverkiezingen van 2023.

Seksuele vrijheid

Gynaecoloog Timmermans vindt het interessant dat vrouwen steeds kritischer naar anticonceptie kijken. "We hebben de pil altijd gezien als middel om vrouwen seksuele vrijheid te geven. Om reproductie en seksueel plezier los van elkaar te trekken", legt ze uit.

"Maar dat er misschien ook bijwerkingen en nadelen aan zitten, dat hebben we lang niet altijd goed gezien. Inmiddels is er meer aandacht voor die vrouwspecifieke aandoeningen, maar er is nog te weinig kennis over", besluit Timmermans.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen

'Steun aan Oekraïne staat in regeerprogramma': minister Brekelmans over weigering PVV om troepen te sturen
Defensieminister Brekelmans
Bron: EenVandaag

PVV-leider Wilders gaf vandaag aan tegen het sturen van Nederlandse troepen naar Oekraïne te zijn. Defensie-minister Brekelmans reageert hier koeltjes op. "Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat dat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

De plannen tot het vormen van een internationale troepenmacht voor de bescherming van Oekraïne veroorzaken een nieuwe splijtzwam in de regeringscoalitie. PVV-leider Geert Wilders is hier standvastig op tegen en gaat lijnrecht in tegen premier Dick Schoof.

Nog steeds positief over Amerika

Minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD) vertelt tegenover EenVandaag dat het kabinet vasthoudt aan het eigen regeerprogramma. "Dit is het standpunt van de heer Wilders. Ik werk met het regeerprogramma. Daarin staat we Oekraïne onverminderd zullen steunen."

Brekelmans blijft na het tumult van afgelopen week, waarin de Amerikaanse president Donald Trump Europa niet aan de onderhandelingstafel uitnodigde, positief over de Amerikanen. "Ik vertrouw de Amerikanen nog steeds, want ik heb ze ook horen zeggen dat voor hen de NAVO relevanter is dan ooit. En de NAVO is natuurlijk onze belangrijkste veiligheidsgarantie."

'Escalatie-dominantie'

Voor het Nederlandse kabinet blijft de Amerikaanse steun noodzakelijk bij het vormen van een 'robuuste vredesmacht' die Oekraïne moet beschermen. Brekelmans: "De 'backing' van de Amerikanen blijft nodig. Je hebt, om in militaire termen te spreken, altijd een escalatie-dominantie nodig ten opzichte van je tegenstander."

Hij legt uit: "Dus stel dat Rusland een eventueel vredesbestand gaat testen en ze zouden aansturen op een conflict, dan moeten ze weten dat ze bij iedere stap die ze zetten een sterkere tegenstander tegenover zich hebben. En daar hebben we Amerikanen echt voor nodig."

Minister Brekelmans over weigering PVV om troepen naar Oekraïne te sturen

'Europa moet plek aan tafel verdienen'

De defensieminister verwacht overigens dat Europa in een later stadium wel mag plaatsnemen aan de onderhandelingstafel. "Ik heb de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken Rubio horen zeggen dat als de gesprekken concreter worden, dat dan natuurlijk ook Oekraïne en Europa aan tafel zullen komen."

"Maar we zullen als Europa die plek ook moeten verdienen", gaat hij verder. "En die plek verdien je door duidelijk aan te geven wat wij als Europa militair in te brengen hebben. En vandaar dat wij als Europese landen nu huiswerk te doen hebben om gezamenlijk tot zo'n plan te komen."

Brede puzzel om te leggen

Over wat Nederland concreet aan materieel en troepen kan leveren aan een eventuele vredesmacht, blijft de minister vaag. "Wij kunnen als Nederland natuurlijk in alle domeinen wel iets leveren, maar daar zullen we goed naar moeten kijken."

"Het is niet zo dat wij allerlei F-35's, of schepen, of troepen klaar hebben staan, die ergens staan te wachten. Die zijn ook ingepland om een bijdrage aan de NAVO te leveren. Die brede puzzel moeten we eerst leggen."

Debat

Brekelmans zegt dat er gekeken kan worden wat we kunnen doen, als er een duidelijk mandaat en rugdekking van de VS is. "Ook in het parlement moet dan besloten worden of Nederland wel of geen bijdrage kan leveren."

Morgen debatteert de Tweede Kamer over welke positie Nederland moet innemen bij de onderhandelingen om een einde te maken aan de oorlog in Oekraïne.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant