Vanaf morgen zijn koning Willem-Alexander en koningin Máxima voor een driedaags staatsbezoek in Kenia. Maar door grootschalige protesten en de inzet van politiegeweld tegen demonstranten, komt het bezoek nu op een gevoelig moment.

De onrust in het land begon afgelopen zomer. Toen kwamen jongeren massaal in opstand tegen een nieuwe belastingwet. Uiteindelijk greep de politie in en werden de protesten hard neergeslagen. Het leidde tot honderden gewonden en er vielen ook doden. De woede onder de jonge demonstranten richt zich vooral tot de president van Kenia: William Ruto.

Corruptie en machtsmisbruik

De huidige president is dan ook zeker niet onomstreden. Zo is hij al eerder aangeklaagd door het Internationaal Strafhof in Den Haag (ICC). Volgens de aanklager maakte Ruto zich schuldig aan het gebruik van excessief geweld rond de verkiezingen in 2007 en 2008.

Daarnaast zou hij zich ook schuldig maken aan het in stand houden van corruptie en machtsmisbruik in het land. Volgens mensenrechtenorganisaties zijn enkele tientallen demonstranten gedood en worden er sindsdien ook tientallen mensen vermist die zouden zijn ontvoerd.

Geen handig moment

Afrika-correspondent Joost Bastmeijer vertelt dat er in Kenia met gemengde gevoelens wordt gekeken naar de komst van het koninklijk paar morgen. Dat heeft volgens hem alles te maken met de onrust en kosten.

"Veel mensen zitten niet echt te wachten op een koningspaar dat langskomt. Dat kost alleen maar belastinggeld, dat ook naar andere zaken kan gaan", vertelt Bastmeijer. "Zo'n staatsbezoek is ongelofelijk duur. En die mensenrechtenschendingen gebeuren nog steeds, er worden ook nog steeds mensen ontvoerd die kritisch zijn op de overheid." In Kenia vragen de inwoners zich volgens de correspondent af of in het huidige politieke klimaat verstandig is dat het koningspaar langskomt.

Vooral jongeren zijn kritisch

Volgens Bastmeijer is de kritiek er vooral onder de jongeren. "Zij zeggen van: 'ja, maar wacht even, we hebben een corrupte regering, onze mensenrechten worden geschonden. En als nu een koninklijk paar deze kant opkomt, dan legitimeer je eigenlijk wat de regering met ons doet en hoe zij ons land leiden'."

Het geluid onder jongeren is dat het überhaupt niet verstandig is om naar Kenia af te reizen, gaat de correspondent verder. Volgens hen steun je daarmee indirect de regering onder het bewind van Ruto.

Hoge belastingen en geen banen

Maar waar komt die boosheid onder Keniaanse jongeren dan vandaan? Bastmeijer ziet dat er in het land veel jongeren zijn die goed geschoold zijn en vervolgens op zoek zijn naar een baan. "Maar vervolgens komen ze erachter dat er geen banen zijn. Dus dat is een groot probleem. Daardoor hebben ze het gevoel dat de overheid er niet genoeg voor hen is", schetst hij.

Dat in combinatie met een corrupte overheid, stoot volgens hem tegen het zere been van deze generatie. "Ze zien dat de president zichzelf verrijkt en uitgaven doet aan dingen die helemaal niet nodig zijn. Tegelijkertijd zien ze dat de president de belastingen omhoog wil gooien om de staatsschuld af te lossen", legt de correspondent uit. "Deze jongeren zijn heel erg boos over het feit dat hun land slecht bestuurd wordt en dat er zo weinig kansen voor hen zijn."

Koning in gesprek met jongeren

Wordt er dan helemaal niets gedaan met de kritiek van deze jongeren tijdens het staatsbezoek? "Jawel", antwoordt Bastmeijer. In het eerste programma-onderdeel voor het staatsbezoek is namelijk opgenomen dat Willem-Alexander in gesprek gaat met die jongeren.

"Daarmee laat hij dus wel zien dat hij dat belangrijk vindt", zegt de correspondent. "De jongeren zijn geselecteerd door de Nederlandse ambassade hier in Nairobi. En daar zullen ze het dan wel gaan hebben over mensenrechtenschendingen en over hoe de jongeren aankijken tegen hoe ze worden behandeld door de president en zijn regering."

Wel of niet demonstreren?

Of er nog gedemonstreerd gaat worden als het koninklijk paar op bezoek komt, is nog even onduidelijk, gaat Bastmeijer verder. "Ik verwacht de komende dagen dat er heel veel politie op de been zal zijn. En dat als er een protest komt, dat we daar eigenlijk helemaal niet zoveel van gaan merken."

"Maar", voegt de correspondent er gelijk aan toe. "Ik denk dat er ook een hele hoop jongeren zijn die wel zoiets hebben van: 'ja, er zitten hier nu allemaal Nederlandse journalisten bij elkaar. De hele wereld weet dat de Nederlandse koning hier is. Dus als we ons willen laten horen is dit een heel goed moment om te demonstreren.' Dus wie weet dat er wat gaat gebeuren."

Niet alleen boeren en bouwers zitten in onzekerheid door de stikstofcrisis. Ook ondernemers in de Rotterdamse haven zitten klem. "We krijgen geen nieuwe vergunningen voor bouwprojecten. Buitenlandse bedrijven durven hierdoor niet meer te investeren."

Paul van Gelder is CEO van HES International, een groot bedrijf voor op- en overslag van goederen in de Rotterdamse haven. We spreken hem op de plek waar nieuwe opslagtanks voor biodiesel moeten verschijnen. Maar daar zit precies het probleem. "We hadden de vergunning rond en zijn begonnen met de bouw. De fundering is gelegd. Maar door verscherpte wetgeving is de bouw in 2019 stilgelegd. En nu ligt het project dus al 6 jaar stil. Dat is heel wrang om te constateren."

Verduurzaming vertraagd

Alleen al bij dit project van HES gaat het om tientallen miljoenen euro's aan investeringen die uitgesteld moeten worden. Financieel een tegenvaller, maar het stokt ook de verduurzaming in de haven.

"De vraag naar biodiesel stijgt en wij willen daar graag aan bijdragen door het verduurzamen van de energiemix", vertelt Van Gelder. "Dat loopt nu vertraging op. En niet alleen bij ons, op veel meer plekken in de haven zien we dit gebeuren."

Industrie zelf niet grootste uitstoter

De industrie in de haven zit klem door de stikstofregels, maar is zelf niet de grootste uitstoter. Het gerechtshof in Den Haag deed laatst uitspraak in een stikstofzaak die door Greanpeace was aangespannen.

De rechtbank stelde toen vast: "In 2022 was twee derde van de stikstof die op Natura 2000-gebieden terechtkwam afkomstig van Nederlandse bronnen." Er is toen uiteengezet hoeveel stikstof van welke sector afkomstig was.

Bron: EenVandaag

250 projecten onzeker

Gevraagd naar een oplossing zegt Van Gelder: "Het is niet aan mij om de oplossing nu te verzinnen. Ik denk dat er voldoende capaciteit is in Den Haag, maar ook bij kennisinstituten zoals in Wageningen, om gepaste oplossingen te verzinnen, om de stikstofdepositie aan de kant van de landbouw te verminderen en ruimte te geven voor initiatieven zoals hier in de haven van Rotterdam." Hij gaat verder: "Wij zijn in afwachting van nieuw beleid in Den Haag, met daarin hopelijk duidelijke keuzes."

Van Gelder is niet de enige bestuurder die ziet dat zijn bedrijf klemzit door de stikstofcrisis. "Het gaat in totaal om wel 250 projecten die vanwege de stikstofregels ter discussie staan", zegt Victor van der Chijs. Hij is voorzitter van Deltalinqs, de ondernemersvereniging in de Rotterdamse haven en zegt dat er voor miljarden euro's aan projecten in de Rotterdamse haven onzeker zijn. Bij de bouw van nieuwe fabrieken of nieuwe terminals wordt stikstof uitgestoten en daardoor krijgen bedrijven geen vergunning om te bouwen.

'Bedrijven durven niet meer'

En volgens Van der Chijs ontstaat daardoor een groot probleem. "Door deze onzekerheid durven bedrijven niet meer te investeren", legt hij uit.

Hij vervolgt: "Er zitten hier heel veel internationale bedrijven die kijken en die zien dat er vergunningen die al waren gegeven ter discussie worden gesteld. En die zien dat nieuwe vergunningen niet worden afgegeven. Ja, dat kan natuurlijk niet. Die bedrijven vragen zich ook af: waar zijn wij hier in Nederland mee bezig?"

Reactie minister Wiersma

De minister van Landbouw, Femke Wiersma erkent dat het absurd is dat het stikstofprobleem nu al zo lang bedrijven belemmert. Daarom is er is onder leiding van premier Schoof een speciale commissie met verschillende ministers opgericht een doorbraak in het stikstofdossier te forceren.

Wiersma: "Er wordt door deze commissie hard aan gewerkt om korte metten met dit probleem te maken. We zijn van plan om er dit jaar voor te zorgen dat de vergunningsverlening weer op gang komt."