'Ik ga je vermoorden' of 'Ik gooi een bom door je raam'. Niet alleen politici of bekende Nederlanders krijgen te maken met dit soort bedreigingen, meldt Slachtofferhulp Nederland vandaag. Ook 'gewone' mensen worden slachtoffer.

Bradley van Dijk kan erover meepraten. 'Hey Bradley, vannacht gaan we je leuke autootje aanpakken. Kijk maar niet raar op als je niet meer kan remmen de volgende keer dat je auto gaat rijden. Deze maand plakt iemand een Cobra 6 op je raam. Tot snel Bradley, met vriendelijke groet, Hans', leest hij voor.

'Er is iets vreemds gaande'

Slachtofferhulp Nederland kreeg in de eerste helft van 2023 al 9.000 meldingen binnen van doodsbedreigingen. Vorig jaar waren het er in totaal 20.000. Waar komen die hoge cijfers vandaan? "Er is iets vreemds gaande in de samenleving", zegt voorzitter Rosa Jansen van de Raad van Bestuur.

Uit cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) blijkt dat 600.000 mensen in Nederland te maken hebben met dit soort bedreigingen. Ze doen dus lang niet allemaal aangifte.

Psychische klachten

Het gebeurt zowel online als offline. "Sinds corona zien we veel vaker dat mensen bedreigd worden", zegt Jansen. Het heeft enorm veel impact op de slachtoffers, ook als het bij alleen worden blijft.

"Het komt hard binnen en geeft veel wantrouwen, angst en een gevoel van intimidatie. Mensen krijgen slaapproblemen en depressieve klachten. En de mensen die aangifte doen zijn dus nog maar het topje van de ijsberg."

Vrees aanjagen

Aangifte doen is dus wel heel belangrijk, zegt emiritus hoogleraar bestuurlijk sanctierecht Henny Sackers van de Radboud Universiteit. "Het strafrecht is namelijk afhankelijk van aangiftes. Op bedreiging staan straffen, die lopen uiteen tot maximaal 3 jaar."

"Het moet gaan om een uiting, online of fysiek, die voldoende is om een 'normaal' denkend en voelend mens angst of vrees aan te jagen. Dus als je echt denkt dat een bedreiger het kan menen, dan is het voldoende om het aan te nemen." De rechter kijkt daarvoor vanaf een afstandje wat hij ervan vindt, zegt Sackers.

Vijftien keer op het politiebureau

Daarom zijn online bedreigingen ook makkelijker te bewijzen dan fysieke. "Daarvan kun je moeilijk ontkennen dat het van jouw telefoon of computer afkomt", zegt Sackers. Maar bij Bradley, die online wordt bedreigd, gebeurt er vooralsnog niet heel veel.

Hoewel hij het afgelopen halfjaar al vijftien keer op het politiebureau heeft gezeten en de gemeente Hilversum zegt er alles aan te doen, duurt het bij hem al jaren.

Lastig te bewijzen

"Het blijft een hele lastige bewijskwestie", geeft Sackers toe. "Politie en justitie willen ook geen zaak voor de rechter brengen waarvan het bewijs rammelt."

"Dat is het laatste wat je een slachtoffer aan wil doen, dat een rechter zo iemand vrijspreekt. Dus het is best een lastig stukje recherchewerk."

In Berlicum werd afgelopen maand verhit gesproken over een mogelijk azc, met een intimiderend protest tijdens een raadsvergadering als kookpunt. Het plan lijkt hierna in de koelkast gezet: is de gemeenteraad gezwicht voor geweld? "Het is heel complex."

Om het overvolle stroomnetwerk te ontlasten, wordt gezocht naar creatieve oplossingen. Minister Sophie Hermans en staatssecretaris Chris Jansen sluiten vandaag een 'netcongestiedeal' met de ov-sector om netcongestie tegen te gaan.

Elektrische auto's, zonnepanelen, warmtepompen: ons stroomnetwerk is overvol. Netcongestie wordt dat genoemd.

File op het net

"We kunnen spreken van file op het elektriciteitsnet", zegt energieanalist Sanne de Boer van de Rabobank. "Vergelijk het met de de snelweg. Als iedereen tegelijk wil invoegen, dan kan dat niet."

"Hetzelfde gebeurt op het stroomnet. De afgelopen jaren heeft iedereen meer elektriciteit verbruikt, en vaker op hetzelfde moment. Dat past niet."

Deal met de ov-sector

Om deze zogenoemde netcongestie te bestrijden, is de komende 15 jaar een investering van 195 miljard euro nodig, volgens het Rijk. In de tussentijd wordt er gezocht naar creatieve oplossingen.

Minister Sophie Hermans van Klimaat en Groene Groei en staatssecretaris Chris Jansen van Openbaar Vervoer en Milieu sluiten daarom vandaag een 'netcongestiedeal' met de openbaar vervoerssector. Het idee is dat het openbaar vervoer gaat helpen om de druk op het elektriciteitsnet te verminderen.

Efficiënter gebruikmaken van infrastructuur

"Op deze manier kunnen we efficiënter gebruikmaken van de infrastructuur die er al is", legt De Boer uit. "Openbare vervoersbedrijven maken gebruik van hun eigen elektriciteitsnetten. Op sommige momenten zijn die kabels hard nodig, bijvoorbeeld in de ochtend- en avondspits", legt ze uit.

"Maar wanneer er minder openbaar vervoer rijdt, kunnen de kabels gebruikt worden om auto's of elektrische bussen op te laden. Hier hoef je dus geen extra kabels voor in de grond te leggen."

Idee op een bierviltje

Het Rotterdamse ov-bedrijf RET is al volop bezig met duurzaam gebruik van energie. "Naast het delen van ons stroomnet, hebben we nu ook een batterij in de buurt van de Erasmusbrug geplaatst", vertelt technicus Leo Vliegenthart van de RET.

"5 jaar geleden heb ik het idee op een bierviltje geschreven. Het woord 'netcongestie' bestond toen nog niet eens."

Batterij die werkt als powerbank

"Op het moment dat er een tram voorbij rijdt, en die remt, dan levert die tram energie terug aan de batterij. De batterij wordt op deze manier continu opgeladen en werkt kostenefficiënt", legt Vliegenthart uit. "De batterij fungeert als powerbank."

De opgeslagen stroom kan weer gebruikt worden om andere voertuigen op te laden. "Op deze manier proberen wij de 'file' op het stroomnet te omzeilen en dragen wij 20 tot 25 procent bij aan de laadsector van Rotterdam."

Alleen geschikt voor kleine hoeveelheden

Maar ondanks de voordelen van zo'n batterij blijft energieanalist De Boer sceptisch. "Batterijen zijn zeker functioneel", zegt ze. "Maar ze nemen ook veel ruimte in."

"Bovendien zijn batterijen alleen geschikt om kleine hoeveelheden energie voor korte tijd op te slaan", vervolgt ze. "Helaas kunnen we de overtollige zonnestroom van de zomer niet bewaren tot aan de winter."

Klein deel van de oplossing

Volgens De Boer is het getekende convenant tussen het Rijk en de ov-sector niet de hele oplossing voor netcongestie. "We moeten niet verwachten dat we hierdoor uit de problemen zijn. Het is ook nodig om de netten te verzwaren, maar dit kost veel tijd en geld."

"Slimmer gebruikmaken van de infrastructuur die we hebben, is een 'no-brainer'. Maar het blijft een klein deel van de oplossing."