De NOS beweerde deze week in een artikel dat Groningers bijna een kwart van hun inkomen kwijt zijn aan hun energierekening. Expert Peter Mulder van TNO vertelt ons dat dat net even anders zit. "Behoorlijke overschatting van de kosten."

'Inwoners van Groningen zijn naar verhouding gemiddeld het grootste deel van hun inkomen kwijt aan de energierekening: krap een kwart (23,6 procent)', staat er in een artikel van de NOS over extra geld dat Groningers krijgen van het Rijk om hun woning te isoleren. Maar dat klopt niet helemaal.

Erg hoog percentage

Het artikel baseert zich op een onderzoek uit 2022 van energiebedrijf Zonneplan. Dat bedrijf gebruikte cijfers van het CBS die per provincie en gemeente de gemiddelde maandelijkse energiekosten weergaven en zette dat af tegen het gemiddelde inkomen. Uit hun analyse komt Groningen het slechtst uit de verf: huishoudens zijn daar 23,6 procent van hun inkomen kwijt aan de energie rekening.

Maar dat percentage ligt wel erg hoog, zegt onderzoeker Peter Mulder van De Nederlandse Organisatie voor toegepast-natuurwetenschappelijk onderzoek (TNO).

Hoge prijzen in 2022

Dat het percentage zo hoog is, heeft volgens Mulder met twee dingen te maken: de tijd waarin het onderzoek is gedaan en de manier waarop is berekend.

"Enerzijds waren de energieprijzen in 2022 veel hoger dan ze nu zijn. Die waren hoog na de inval van Rusland in Oekraïne en zijn nu lager."

'Behoorlijke overschatting'

"Tegelijkertijd zie je ook dat het percentage, ook als je dat zou corrigeren, nog hoog is omdat zij rekenen met een gemiddeld energieverbruik en gemiddelde inkomens. Terwijl wij hebben gekeken naar het inkomen en het energieverbruik op het niveau van huishoudens."

Huishoudens verschillen namelijk veel van elkaar op gebied van inkomen en energieverbruik. "Als je een gemiddelde neemt, dan poets je die verschillen weg en krijg je een behoorlijke overschatting van de kosten van energie per huishouden", legt Mulder uit.

Huurders en kopers over één kam

Hoeveel mensen van hun inkomen moeten neertellen voor de energierekening, is van verschillende aspecten afhankelijk. "Een belangrijk verschil is de eigendomssituatie van mensen. Huurders en kopers worden soms over één kam geschoren, maar die hebben een heel verschillende positie in dit dossier. Je kan als huurder wel iets met de CV-ketel afstemmen, maar je kan niet isoleren en dat is natuurlijk de grote 'game changer'."

En, noemt Mulder, ook het inkomen maakt veel uit in de berekening. "De variatie in hoeveel mensen van hun inkomen kwijt zijn aan energiekosten, wordt in eerste instantie natuurlijk bepaald door of mensen een hoog of een laag inkomen hebben."

'Enorm verschil'

Energiebedrijf Zonneplan geeft zelf ook toe dat de cijfers van 2022 nu niet meer helemaal opgaan, vertelt woordvoerder Frank Breukelman. "Als je kijkt naar de gemeenten die destijds heel hoog scoorden, dat zijn nog steeds de gemeenten die de hoogste energiequota hebben. Maar waar bijvoorbeeld een gemeente als Pekela toen dus op ruim 28 procent uitkwam, zitten die op 9 procent op dit moment. Dat is wel echt een enorm verschil."

Dat heeft volgens Breukelman te maken ermee te maken dat we minder energie zijn gaan verbruiken. "We zijn zuiniger geworden, maar ook de prijzen zijn echt meer dan gehalveerd in de tussentijd."

Groningers betalen wel het meest

Al is de rekening minder hoog en klopt de originele berekening niet helemaal volgens Mulder, Groningers betalen alsnog de hoofdprijs voor de energierekening. "Als je met de huidige energieprijzen een inschatting probeert te maken, dan komen wij op basis van die cijfers op huishoudniveau uit op een gemiddelde voor Nederland rond de 5 à 6 procent." In Groningen is dat ongeveer 6 à 7 procent, vertelt de onderzoeker.

Als je inzoomt op mensen met een laag inkomen wordt in Nederland ongeveer 14 procent van het inkomen uitgegeven aan de energierekening. En in Groningen ligt dat weer 1 procent hoger, zegt Mulder.

Kouder in de winter

Dat Groningers een groter percentage van hun inkomen in moeten leggen dan de rest van Nederland, komt omdat er meer mensen wonen met een lager inkomen. "Dan tikt zo'n energierekening zwaarder aan." Daarnaast is de 'woningvoorraad' relatief slecht volgens de onderzoeker, waardoor de huizen minder goed geïsoleerd zijn, en zijn er veel grote huizen die meer energie nodig hebben om verwarmd te worden.

"En dan komt daar natuurlijk als laatste nog een factor bij", vertelt Mulder. "Die is wat minder groot, maar niet helemaal onbelangrijk: dat het in Groningen in de winter gemiddeld ook iets kouder is dan in in het zuidelijke deel van Nederland, waardoor de stookkosten ook om die reden daar iets hoger liggen."

De druk van China op Taiwan wordt steeds groter. Met grootschalige militaire oefeningen rondom het eiland groeit de vrees voor een invasie. Gaat China nu echt proberen Taiwan zich opnieuw toe te eigenen? "Dit moeten we zien als het nieuwe normaal."

'Eenheid van kabinetsbeleid': voor en tijdens het Kamerdebat over de lintjesaffaire gaat het er veel over. Meerdere politici vinden dat minister Marjolein Faber aan deze eenheid morrelt. Maar wat betekent het precies? "Ze moeten met één mond spreken."

Afgelopen weekend werd duidelijk dat minister Marjolein Faber van de Asiel en Migratie weigert te tekenen voor koninklijke onderscheidingen voor vrijwilligers die zich hebben ingezet voor vluchtelingen en asielzoekers. Als oplossing zullen premier Dick Schoof en minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark hun handtekening zetten. Maar volgens critici staat de 'eenheid van kabinetsbeleid' hierdoor op het spel.

Met één mond spreken

Het kabinet moet met één mond spreken, legt politiek commentator Joost Vullings uit. Dat is volgens hem een van de kernwaarden van het Nederlands staatsbestel. "Je moet het eigenlijk zo voor je zien: je mag als minister best je eigen mening hebben, maar die bespreek je dan alleen in de ministerraad met alle ministers achter gesloten deuren."

"Maar als er dan uiteindelijk een besluit wordt genomen, dan sta je daar met z'n allen achter en draag je dat ook uit", gaat hij verder. "Want anders heb je als kabinet natuurlijk buitengewoon weinig gezag als vervolgens iedere minister alsnog zijn eigen mening gaat geven. En dat is dus hier het geval."

Niet de eerste keer

Toch is het niet voor het eerst dat een minister uitspreekt dat hij of zij het niet eens is met de rest van het kabinet. Zo keerde Mona Keijzer, toen nog staatssecretaris van Economische Zaken, zich in 2021 tegen een in de ministerraad genomen besluit over het coronatoegangsbewijs. Zij stapte uiteindelijk niet zelf op, maar werd ontslagen door toenmalig premier Mark Rutte: een uitzonderlijk besluit.

Het Kamerdebat vandaag gaat dan ook niet alleen om een eventueel excuses van minister Faber, maar ook om leiderschap van premier Schoof, vertelt Vullings. "Het is de bedoeling dat hij tegen zijn minister zegt: 'Luister, wij willen dat deze lintjes worden uitgedeeld aan die mensen. En we willen ook dat iedereen dat uitdraagt en er niet één iemand zegt het er niet mee eens te zijn.'"

'Kabinet is als voetbalteam'

Partijleider Mirjam Bikker van de ChristenUnie vergelijkt het kabinet met een voetbalteam. "Als je gaat spelen in verschillende stijlen, wordt het geen wedstrijd. En een belangrijke regel is: het kabinet regeert, en gaat als het goed is aan de slag met wetsvoorstellen, en de Kamer controleert."

"Maar als de ene minister zegt 'ik vind het een goede wet' en de andere 'ik vind het een slechte wet', dan kan de Kamer dat niet meer controleren", benadrukt ze over het belang van 'eenheid van kabinetsbeleid'. "Wat je persoonlijk op een verjaardag vindt, is tot daaraan toe. Maar als minister spreek je dezelfde woorden als je collega's, want je bent het met elkaar eens."

'Niet alleen excuses, ook tekenen'

Ook GroenLinks-PvdA-leider Frans Timmermans is niet te spreken over de huidige situatie. Volgens hem is eenheid juist nu nodig. "Kijk eens in wat voor tijd we leven: op 2 uur vliegen is er een oorlog gaande, vandaag kondigt Trump handelsmaatregelen aan die Nederland hard kunnen raken", somt hij op. "Dan moet je een eensgezind landsbestuur hebben en dat hebben we niet, ze maken alleen maar ruzie."

Het is volgens hem dan ook belangrijk dat Faber niet alleen haar excuses aanbiedt, maar ook zelf de aanvragen voor de lintjes ondertekent. "Dat moet ze beloven, want dat is dan eenheid van kabinetsbeleid. En dat ze iedere volgende aanvraag - die ongetwijfeld zal komen - ook zal tekenen. Daarmee herstel je het vertrouwen in het decoratiestelsel."

Herhaling voorkomen

Chris Stoffer van de SGP sluit zich hierbij aan en benadrukt hoe belangrijk die eenheid is. "Het is altijd zo geweest en zie in wat voor rommeltje we nu terechtkomen." Daarom vindt hij het ook belangrijk dat premier Schoof uiteindelijk toch aanwezig is bij het Kamerdebat. "Het gaat nu over het hele kabinet", zegt Stoffer. "Hij moet ingrijpen en zorgen dat het niet nog een keer gebeurt."

Ook Vullings ziet dat alle ogen nu op de premier gericht zijn, zegt de politiek commentator tot slot. "Vijf lintjes zijn misschien een kleine kwestie, maar als je nu niet optreedt, dan kan het nog een keer gebeuren."