Sinds corona werken we meer dan ooit op afstand. Nu reizen weer kan, trekt het idee ook weer aan om al rondreizend te werken. Met name bij jongeren, merken 'digitale nomaden' van het eerste uur. Maar dat bestaan is niet altijd 'vrijheid, blijheid'.

Vaak wordt een romantisch beeld geschetst van de 'digital nomad', een persoon die de wereld rondtrekt en zijn werk onafhankelijk van locatie en vooral via het internet uitvoert. "Op je laptop met een cocktail in je hand op het strand? Dat is het dus niet."

Minder romantische kanten

Jochem Oomen kwam erachter dat het fulltime digitale nomadenbestaan niet voor hem was weggelegd. Hij gaat nog wel eens op reis om daar te werken, maar minder vaak. De fotograaf en webdesigner vindt dat de minder romantische kanten van het verhaal onderbelicht worden.

"Het was lange tijd mijn droom om digitale nomade te worden. Dus ik besloot het stapje voor stapje te willen ontdekken. Ik ben aan het begin van dit jaar een tijdje naar Athene geweest en naar Calgary in Canada. Het was fantastisch, laat dat duidelijk zijn. Een geweldige ervaring. Maar constant onderweg zijn, dat was niet aan mij besteed."

Ethische bezwaren

Waar dat door kwam? "Ik begon mijn thuisplaats Brussel te missen. Ook kwamen er ethische bezwaren. Wat droeg ik bij aan de lokale economie? Dat vroeg ik me steeds meer af. En dan is ook al dat reizen, zeker met het vliegtuig, niet goed voor het milieu."

Oomen merkt dat er in online groepen waar digitale nomaden samenkomen niet openlijk wordt gesproken over deze dilemma's, zoals op Facebook. "Laatst vroeg iemand daar naar de nadelen van het bestaan. Er werd wel op gereageerd, maar vooral dat mensen dat voor zichzelf moesten uitmaken, omdat het per persoon verschilt."

Bron: Sander de Wilde

Realistisch blijven

Overigens valt het Oomen op dat het beeld dat in Nederland wordt geschetst anders is dan in landen als Amerika en Canada. "Bij ons wordt vooral sterk gewezen op de vrijheid die het digitale nomadenbestaan met zich meeneemt. Die vrijheid is natuurlijk fantastisch, maar we moeten wel realistisch blijven."

"In andere landen lijkt meer bekend over de andere kant, zoals het stukje eenzaamheid, de constante zoektocht naar goed internet of je ecologische voetafdruk", zegt hij. "Bij ons is dat anders, omdat hier het digitale nomadenbestaan nog relatief nieuw is, denk ik. Dat zal de komende jaren wel anders worden."

Niet voor iedereen

Dat denkt ook Esther Jacobs (52). Zij is al ruim 15 jaar digitale nomade, schreef er verschillende boeken over en geeft online cursussen aan mensen die erover nadenken dat te worden. Ze merkt dat het idee aantrekt, zeker na de pandemie. "Corona is explosief goed geweest voor dit fenomeen. Want als je thuis kan werken, kun je ook vanuit Thailand werken."

Zelf zou ze haar levensstijl, zoals ze dat noemt, nooit willen opgeven. Al waarschuwt ze wel: "Dit is echt niet voor iedereen weggelegd. Je zegt niet: ik pak mijn spullen, trek naar de andere kant van de wereld en ik ben het. Het ondernemerschap en reizen zijn een levensstijl en daar moet je in groeien. Het wordt een ramp als je niet goed voorbereid bent en jezelf niet goed kent."

Groot verschil

Ze wil iedereen die over het digitale nomadenbestaan nadenkt, dan ook vooral meegeven om zich er eerst goed in te verdiepen en het 'stapje voor stapje' aan te pakken. "Zoek bij jezelf wat jij voor toegevoegde waarde kan zijn als ondernemer of op de arbeidsmarkt. Pak niet zonder nadenken je rolkoffer in om te vertrekken. Het belangrijkste is: wie avontuur zoekt, moet zekerheid inleveren. Er hoort nu eenmaal risico bij."

Daarin ziet ze een groot verschil tussen de backpackers die een tijdje met hun laptop op reis gaan en de succesvolle locatie-onafhankelijke ondernemers die het al jaren doen. "Die zijn heel anders. De tweede groep heeft als doel dit voor langere tijd te doen. Het is geen tussenjaar, niet één groot feest en als het even fout gaat, ga je niet meteen terug. Maar de twee groepen worden met elkaar verward."

'Dat is niet sexy'

Dat heeft mede te maken met het beeld dat je vaak te zien krijgt, denkt Jacobs. Ze doelt op mensen die uitdragen dat ze aan de andere kant van de wereld met hun laptop op het strand werken. "Nogal onhandig natuurlijk, constant die zon in je scherm en zand tussen je toetsen. Wie dat beeld uitdraagt, zit vooral een beetje stoer te doen."

Het is géén vakantie, een digitale nomade werkt niet op het strand, zegt Jacobs. "Maar dat is natuurlijk niet het Instagram-gevoel. Een influencer pronkt niet met het beeld van: kijk mij nou, ik zit binnen een co-working space met de airco aan mijn werk te doen. Dat is niet sexy en past niet bij het beeld dat bij vrijheid en dus ook niet bij de digitale nomade hoort."

Romantisering

Ook Abel van Staveren ziet deze romantisering van het beeld. De 51-jarige digitale nomade zeilt met zijn vrouw de wereld over en is vanwege zijn leeftijd een beetje een vreemde eend in de bijt, zo zegt hij zelf. "Ja, wij zijn wel een van de wat ouderen binnen de groep."

Hij snapt wel dat de mooie kanten van het bestaan meer aandacht krijgen. "Dat lijkt me logisch. Je wil natuurlijk aan anderen laten zien hoe leuk je het hebt. Dat doe je niet door de mindere kanten te tonen."

Bron: Eigen foto

'Parasiteren op systeem'

Maar of het beeld klopt? "Je wordt in ieder geval niet zomaar gelukkig op een tropisch eiland", zegt hij. Hij doelt op backpackers die naar een zonnige bestemming trekken met hun laptop. Alhoewel zo'n stap volgens hem veel moed vereist, zou hij deze groep niet direct tot de digitale nomaden willen scharen.

Daarin is hij het eens met Jacobs. "Je hoort vaak van die verhalen van twintigers die er op die manier op uit trekken. Maar als het spaargeld op is, keren ze, al dan niet tijdelijk, weer terug naar Nederland. Maar dat is van twee walletjes eten. Als je echt een digitale nomade bent, zou je niet willen parasiteren op de verzorgingsstaat van een land waar je niet bent."

'Denkt niet in termen als thuis'

Hij ziet dat mensen uit deze groep het bestaan vaak niet voor langere tijd volhouden. "Een digitale nomade heeft een duurzamer businessmodel en bekijkt het op langere termijn", zegt hij. "Die denkt niet in termen als thuis of terug. Terwijl de andere groep meer denkt: jammer, het experiment heb ik geprobeerd, maar het is niet gelukt. Ik keer terug."

Toch zou hij niet willen zeggen dat wie dat overkomt, met zijn staart tussen de benen teruggaat naar Nederland. "Heb je dan gefaald? Dat zou ik niet willen zeggen. Ik ben meer van het idee dat je als mens bent gegroeid. Je hebt in ieder geval veel meer bereikt dan de mensen die alleen maar van zo'n bestaan droomden, maar het nooit uitprobeerden."

Hij was jarenlang een van de vaste gezichten van EenVandaag: Pieter Jan Hagens. Gisteren presenteerde hij het programma voor het laatst. Hij gaat met pensioen na een carrière van meer dan 40 jaar als journalist en presentator, op radio en tv.

Normaal stelt Pieter Jan de vragen, nu mochten jullie die aan hem stellen.

1. Hoe kijk je terug op je carrière?

"Ik vind dat ik een geluksvogel ben. Ik heb 43 jaar in de journalistiek gezeten en ik heb er enorm van genoten. Ik zou niet weten wat ik anders had moeten doen, er is geen vak dat ik zo leuk zou vinden als dit."

"Het leuke van met pensioen gaan is dat de oude doos wordt opengemaakt. Ik heb veel verschillende dingen kunnen doen en meegemaakt, ook buiten de journalistiek. Dat komt allemaal weer naar boven. En het gevoel dat ik steeds opnieuw krijg is: wat heerlijk dat ik dat heb kunnen doen."

Bron: ANP

1/7In de jaren 90 was Pieter Jan een van de gezichten van Jules Unlimited

2. Hoe heb je de journalistiek zien veranderen?

"De journalistiek is veranderd, maar ik ben zelf ook veranderd. Ik begon bij de VARA in de jaren 80, waar ik met stevig linkse journalisten werkte. Ik dacht: zo hoort het kennelijk. Later heb ik me daar een beetje van gedistantieerd, ik vond het te activistisch. Ik vond dat de feiten meer moesten spreken."

"In deze tijd, waarin grimmige leiders opstaan en democratische vrijheden op het spel staan, denk ik juist weer: journalisten zijn er niet alleen voor de feiten, maar ook om bepaalde ideeën te beschermen. Ideeën die het fundament vormen voor onze liberaal-democratische samenleving."

3. Wat was jouw favoriete onderwerp om te presenteren, en wat het moeilijkste interview?

"Ik heb bij Buitenhof veel bijzondere mensen aan tafel gehad, met wie ik langere gesprekken kon voeren. Ik heb veel bijzondere denkers, schrijvers en politici gesproken. Die hadden vaak iets te vertellen waar ik wel wat van opgestoken heb. Vooral de Israëlische schrijver Amos Oz maakte indruk, dat was zo'n wijze man."

"Hij maakte zulke goede opmerkingen. Dat was in 2015, de aanslagen in Parijs waren toen net geweest. Hij duidde dat terrorisme op zijn manier. Hij had het erover dat terroristen geen gevoel voor humor hebben, en dat klinkt nu heel plat, maar hij vertelde dat zo raak en mooi. En ik weet ook dat veel kijkers van die uitzending hebben genoten."

"Maar ook bij EenVandaag heb ik veel spannende dingen gedaan. Ik denk meteen aan de verkiezingsdebatten. Het debat in 2023, waaruit het huidige kabinet is voortgekomen, is een van de betere debatten die ik heb geleid. Maar tegelijkertijd waren die debatten een van de moeilijkste dingen die ik heb gedaan, dat is een hele opgave."

"Het is fijn dat je dan eindeloos met collega's kan brainstormen over wat de beste opzet is. En dat je de spanning deelt: tijdens het debat hoorde ik dan de eindredacteur in mijn oortje, die net zo zenuwachtig was. Dit delen met collega's ga ik het meeste missen aan het werk. Want ook als je geen beste vrienden bent, maken ze toch een groot deel uit van je sociale leven."

4. Welke peiling had de meest verrassende uitslag voor jou?

"Ik heb niet zo'n goed geheugen voor peilingen, moet ik eerlijk zeggen. Het Opiniepanel is natuurlijk een heel goed gereedschap van EenVandaag. Maar als ik in de studio sta, ben ik bezig met het gesprek dat ik voer met de presentator van de paneluitslagen, niet met de uitslagen zelf. Ik kan die niet tegelijkertijd goed onthouden, dus weet ook niet meer welke uitslag mij het meest heeft verbaasd."

5. Hoeveel invloed heb je zelf gehad op de onderwerpen die behandeld werden? En ging dat weleens in tegen je eigen mening?

"Eigenlijk heb ik daar niet zo veel invloed op. EenVandaag is een olietanker die op koers vaart, er werkt een grote redactie. Ik kan wel meepraten en meedenken, maar ik ben geen eindredacteur. Toch heb ik zeker in interviews wel een belangrijke stem. En ook in de politieke debatten kan ik als presentator de richting van het gesprek bijsturen."

"Of de presentatie weleens tegen mijn eigen ideeën of mening in ging? Laat ik zeggen dat ik wel blij ben dat ik mezelf nu meer mag gaan uitspreken. Maar ik ben ook blij dat ik dat als journalist en presentator niet gedaan heb. Ik zou mezelf geen knip voor de neus waard vinden als ik in interviews een bepaalde politieke lijn zou voorstaan. Ik vind dat je als journalist niet te koop moet lopen met je eigen mening."

"Tegelijkertijd vind ik het gek om nu weg te gaan, omdat er zoveel gebeurt op het moment, waarvan je denkt: oei, waar gaat dit heen? In de Verenigde Staten durven wetenschappers zich niet meer uit te spreken, er zijn bezuinigingen op het hoger onderwijs, ook in Nederland. Het klimaat verandert. Daar maak ik me zorgen om. Het voelt als een grote opluchting dat ik niet geheimzinnig hoef te doen over waar ik mij zorgen om maak. Dat heb ik gemist de afgelopen jaren."

"Ik heb niet de illusie dat ik daar in mijn eentje iets aan kan doen. Maar alles wat journalisten, maar ook burgers doen, is op dit terrein van belang. Wat ik daarom ook ga doen is als burger mezelf meer uitspreken. Dat kan nu ook, ik ben journalist af. Misschien sluit ik me wel aan bij een politieke partij. Ik weet nog niet welke, maar ik ga het wel doen. Niet als politicus, maar gewoon als burger."

Bron: EenVandaag

1/6Achter de schermen bij de laatste uitzending van Pieter Jan Hagens

6. Wat ben je van plan om te gaan doen tijdens je pensioen?

"Ik ga eerst zeilen met mijn vrouw, een paar maanden weg. En daarna wil ik graag dingetjes doen waar ik tot nu toe niet aan toe kwam, zoals een houten bootje maken waar mijn kleinzoon in kan leren zeilen. Dat ben ik zeker van plan."

"Het is sowieso goed om weer eens met een frisse blik de wereld in te kijken, want er komt voor het werk ongetwijfeld iets anders moois in de plaats. Aan de andere kant: ik stop weliswaar met de vaste dingen, maar ik blijf nog steeds graag interviews en debatten leiden, voice-overs inspreken, misschien invallen bij een radio-uitzending. Dus als iemand ergens ziek is, weet me te vinden."

7. Hoe hoop je dat de journalistiek er de komende jaren uit gaat zien?

"Ik hoop dat de journalistiek zich opstelt als beschermer van de waarden waar wij allemaal op drijven, zoals gelijkheid, vrede, rechtvaardigheid en verdraagzaamheid. Al die dingen zijn zo belangrijk in onze democratische samenleving, en ik hoop dat journalisten daaraan meewerken. Elke journalist is op dit terrein van belang."

"Ik denk dat de meeste journalisten dit ook zo zien, sowieso al mijn collega's hier bij EenVandaag. Ik ben er trots op dat alle collega's zich ervan bewust zijn dat we een rubriek zijn die dicht bij de mens wil staan, waar de onderwerpen die we brengen echt relevant zijn, en waarin tegelijkertijd de feiten heilig zijn. Juist in deze tijd waarin onverdraagzaamheid en angst toenemen, denk ik dat het belangrijk is dat er programma's zoals EenVandaag zijn."

Wereldwijd liggen er miljoenen landmijnen onder de grond. Hierdoor vallen er jaarlijks honderden slachtoffers. Om dit te stoppen werd in een verdrag afgesproken dat het wapen de wereld uit moest. Maar nu de spanningen toenemen, trekken landen zich terug.