De Nederlandse onderzeevloot is aan vervanging toe. En verschillende scheepswerven zijn in de running om de nieuwe onderzeeër te bouwen. Volgens een Zweedse onderzeebootbouwer is het ingewikkelder om een onderzeeboot te bouwen dan een ruimteschip.

En die Zweedse onderzeebootbouwer heeft gelijk. We zoeken uit hoe dat kan.

Veel bar

Wetenschapsjournalist van Quest Adriaan ter Braack legt uit dat zowel een onderzeeboot als een ruimteschip in omgevingen komen waar de druk heel anders is.

"Een ruimteschip zit enorm vernuftig in elkaar, maar als je kijkt naar drukbeheer dan is dat niet zo complex als bij een duikboot. Een onderzeeër gaat zo diep, die krijgt ongelooflijk veel bar te verduren."

Ruimteschip bouwen niet makkelijk

Eerst even inzoomen op de bouw van een ruimteschip. Want dat is makkelijker dan het bouwen van een onderzeeër, maar zeker niet makkelijk. Bij een ruimteschip is het bijvoorbeeld de bedoeling dat de druk in de cabine hetzelfde blijft. "Net als bij een vliegtuig. Je wil ongeveer één bar hebben, zodat de astronauten kunnen ademen", zegt Ter Braack.

"Buiten die cabine is helemaal niets. Dus als je maar één gaatje in het ruimteschip hebt, een foutje, kan dat catastrofaal zijn. Even de lancering daargelaten: bij een ruimteschip heb je een hermetisch afgesloten bubbel die je de ruimte in slingert."

Grote druk onder water

Maar een onderzeeër bouwen vraagt hele andere kennis en kunde. Als je een personenauto zou laten zakken op de diepte waar een onderzeeboot normaal vaart, wordt hij samengeperst tot een dobbelsteen, zegt Ter Braack.

"Dus om dat te managen, om de structurele integriteit van een duikboot die druk te laten weerstaan, is heel veel kennis en kunde nodig. Omdat je steeds dieper wil gaan de zee in, heb je steeds betere modellen nodig om de druk te weerstaan." Dat maakt het volgens hem zo complex.

Vorm

De grote druk onder water heeft volgens Dick Zandee, defensiespecialiteit bij Instituut Clingendael, ook weer invloed op de vorm van een onderzeeboot.

"Het stelt hele hoge eisen aan de hul van onderzeeboten. Die moet van zeer hoge kwaliteit zijn. En door de vorm die de boot daardoor krijgt, namelijk rond, maakt dat de integratie van alle water- en communicatiesystemen heel specifiek zijn. Het moet allemaal in die kleine ruimte passend gemaakt worden."

Watergesteldheid

Ook moet er bij de bouw rekening gehouden worden met 'watergesteldheid', volgens Zandee. "Het water in de Atlantische Oceaan, het water waar onze onderzeeboten voornamelijk zullen opereren is anders dan de samenstelling van het water in de Indische Oceaan", zegt hij.

De onderzeeboot die wij gebruiken moet bijvoorbeeld ook naar het Caribische deel van het Koninkrijk kunnen varen om daar taken uit te voeren. Daar moet de boot dus op toegespitst worden."

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.