Wielrenner Mathieu van der Poel werd zondag in het gezicht geraakt door een volle bidon van een toeschouwer. Sporters beschermen gaat in de wielersport een stuk lastiger dan bij andere sporten, ziet hoogleraar Sport en Recht Marjan Olfers.

Van der Poel had nog 33 kilometer te gaan in de Parijs-Roubaix toen hij een volle bidon in zijn gezicht kreeg. Nadat hij over de eindstreep was, liet hij meteen zijn ongenoegen horen. "Hier moet echt een proces van komen. Dit is poging tot doodslag."

'Levensgevaarlijke situatie'

"Het is verschrikkelijk", vindt ook hoogleraar Marjan Olfers van het incident bij de race afgelopen weekend. "Het gooien van een bidon überhaupt naar wielrenners, die daar natuurlijk hartstikke hard rijden, zorgt voor een levensgevaarlijke situatie. Dat mag niet."

Of de bidon met opzet is gegooid, is nog niet helemaal duidelijk. Maar, stel Van der Poel doet aangifte, dan zal dat wel onderzocht worden, vertelt de hoogleraar. "En als dat zo is, dan zit je in het strafrecht en is het mogelijk vervolgbaar."

Wielrennen kwetsbaar

Het gebeurt vaker dat wielrenners door toeschouwers in gevaar worden gebracht, en ook bij andere sporten komt het voor. Maar, geeft Olfers aan, wielrennen is wel kwetsbaarder. "De charme van de wielrensport is dat het in een openbare ruimte plaatsvindt en dat iedereen er laagdrempelig naartoe kan. Je hoeft niet een ticket te kopen om ergens te gaan staan."

"Tegelijkertijd zien we natuurlijk ook," gaat Olfers verder, "dat toeschouwers soms heel domme dingen doen. Een bordje ophouden bijvoorbeeld, waar wielrenners tegenaan kunnen fietsen. Of camera-mensen, die er met hun camera voor gaan hangen, waardoor gevaarlijke situaties ontstaan. En in het geval van Van der Poel gaat het nog een stap verder, omdat er mogelijk een volle bidon is gegooid. En die mogelijk ook echt gericht was op een van de wielrenners."

Risico op 'dom gedrag'

Er is dus altijd wel risico op 'dom gedrag', volgens Olfers, maar dat dit incident mogelijk opzettelijk was, maakt het toch anders.

Een ander verschil met sporten zoals voetbal, waar ook weleens iets naar de spelers wordt gegooid, is dat het lastiger is om controle houden. "In het voetbal is iets eenvoudiger om bijvoorbeeld toegangscontroles te organiseren: wie komt er binnen? Wie zit waar? Op welke plek? En mogelijk ook te fouilleren als mensen naar binnen gaan. En als het gaat om sanctioneren, kunnen ze mogelijk ook stadionverboden opleggen."

Lang parcours

Bij wielrennen ligt dat anders. "Omdat toeschouwers dan heel dichtbij kunnen komen zonder dat ze een ticket hoeven te kopen. En dat betekent dat er veel minder controle mogelijk is: wie staan daar nu eigenlijk? Wat hebben ze bij zich? En hoe gaan ze zich gedragen? Het is ook lastiger om ze eruit te pikken en ze dan vervolgens te sanctioneren."

"Het is heel erg lastig om in de openbare ruimte voldoende mensen in te zetten om alle toeschouwers in toom te houden. Dus dat maakt het veel ingewikkelder, want hoeveel mensen je er ook neerzet, het is een enorm lang parcours."

Zorgplicht met grenzen

Daarbij is er een grens aan wat je van de organisatie kan verwachten. "De organisatie heeft een zorgplicht, om ervoor te zorgen dat die wielerwedstrijden op een veilige en geordende manier kunnen plaatsvinden", weet Olfers.

"Maar die zorgplicht heeft zijn grenzen, omdat je van een organisatie in redelijkheid niet kan verwachten dat er om de meter een steward staat om de toeschouwers in bedwang te houden."

'Gekken weren is lastig'

Hoe de organisatie of politie op moet treden tegen dit soort incidenten, is dus erg lastig, volgens Olfers. "Want je wil de sport niet helemaal afsluiten van toeschouwers. Ook in de voetballerij vinden we het heel verdrietig als wedstrijden worden gespeeld zonder publiek. Dan is er geen charme in de sport."

Het is volgens haar niet mogelijk om dit soort situaties helemaal te voorkomen. "Je krijgt het nooit helemaal onder controle dat er gekken zijn die voorwerpen willens en wetens gooien naar bijvoorbeeld wielrenners, maar ook voetballers. En dat betekent dat we met elkaar daar heel sterk op moeten letten. Maar ook hier, als het gaat om politie, als het gaat om de organisatie, het blijft gewoon heel erg lastig om gekken te weren van de sport."

Mogelijke strafzaak

Wat er in het geval van de toeschouwer bij Mathieu van der Poel gaat gebeuren, is nog even afwachten.

"Waarschijnlijk zal de strafzaak dan in Frankrijk spelen, verwacht ik. En dan is het de vraag of en zo ja welk strafbaar feit er precies ten laste wordt gelegd. En dan gaat het er bijvoorbeeld ook om of de betreffende toeschouwer dit allemaal opzettelijk heeft gedaan", zegt ze tot slot.

Inwoners van Hellevoetsluis en omgeving ruiken al 1,5 jaar lang wiet als ze de deur uitlopen, of de ramen open hebben. Dat komt door een fabriek voor staatswiet. Ze zijn het zat, maar er lijkt geen verandering in te komen.

Voor het experiment met staatswiet staat in Hellevoetsluis een legale wietfabriek. Een nare bijkomstigheid: een heftige wietgeur. Inwoners trekken al tijden aan de bel, maar tot nu toe met weinig resultaat. "Wij zijn gewoon slachtoffer van een experiment."

'Hoesten, hoofdpijn, prikkende ogen'

Staat de wind goed, dan kunnen Hellevoetsluisers Cora van Mook en Nettie van der Sar even rustig door de neus ademen. Maar dat is de rest van de tijd wel anders. En staat de wind gunstig voor hen, 'dan zijn er ongetwijfeld andere mensen in de omgeving die last ervaren', vertellen ze.

Al 1,5 jaar hebben ze te maken met de stank, en dat heeft invloed. "'s Nachts als je je raam open hebt, dan heb je een hele droge keel en hoest je raar, je ogen kunnen prikken. Er zijn ook mensen die er echt migraineaanvallen van hebben", vertelt Cora. "Het lijkt op de geur die je weleens op straat ruikt maar dan een stuk zwaarder en penetranter."

Veel meldingen

Ze zijn niet de enigen die last hebben van de stank. "Er wordt ook gemeld vanuit Oostvoorne, Rockanje en Brielle, dus niet alleen vanuit ons", vertelt Wil van Barendrecht die naast de kas woont.

"Op dit moment liggen er 1.338 meldingen bij de DCMR", weet Wil. Dat is de Milieudienst Rijnmond die het bedrijf op geuroverlast controleert.

Wel aandacht, geen actie

Daarnaast zijn de inwoners al op verschillende plekken geweest om iets aan de stank te doen. "Bij de gemeente, in de rechtbank." Maar tot nu toe met weinig resultaat.

Wil vertelt: "De aandacht van de gemeente hebben we wel, maar er gebeurt niks omdat die zich verschuilen achter allerlei ingewikkelde procedures, zoals onder dwangsom bepaalde maatwerkbesluiten. En daar hebben ze iedere keer lange termijnen voor, die elke keer totdat het uiterste worden gerekt voordat er eindelijk weer eens actie ondernomen wordt."

Vaststellen normeringen

Het enige wat er voorlopig op zit voor de inwoners, is afwachten. "Op dit moment worden bepaalde normeringen vastgesteld, waaronder de geuroverlast moet blijven. Want er zijn nog niet echt meetinstrumenten ontwikkeld om nou precies te kunnen aantonen wanneer de geuroverlast boven een bepaalde norm uitkomt."

Maar ook als die normering rond is, is het afwachten hoe er vanuit het bedrijf wordt gereageerd. "Tot nu toe verdedigt het bedrijf zich met: 'We zijn nog bezig met maatregelen te nemen, met koolstoffilters neer te zetten en allerlei andere dingen te doen. Dat heeft tijd nodig voordat wij dat allemaal ingeregeld hebben.'"

Geen verandering

"We zijn bezig vanaf augustus 2023 en zitten nog steeds in dezelfde stank", zegt Wil ontzet. "Het blijft maar."

En een nieuwe plek zoeken om te wonen, dat zit er volgens de omwonenden ook niet in. Zelfs al zouden ze dat willen. "Je kan geen kant op, want je huis is gewoon veel minder waard."

Langzamer dan gewenst

Gemeente Voorne aan Zee, waar Hellevoetsluis onder valt, vertelt in een schriftelijke reactie dat ze de zorgen van de omwonenden goed begrijpen en dat ze het belangrijk vinden dat de overlast zo snel mogelijk stopt. "De zorg van onze inwoners staat voorop en daar zetten we ons voor in. Wij voelen ons niet verantwoordelijk voor de productie van wiet ten behoeve van het experiment, iets wat we ook meerdere keren aan Den Haag hebben laten weten."

Daarbij laten ze weten dat er voor de overlast een juridische procedure loopt. "Vanwege wet- en regelgeving en de duur van juridische procedures gaat dat langzamer dan gewenst. Dit komt omdat er in eerste aanleg nauwelijks regelgeving was voor juridische handhaving op geuroverlast."

Inspecteurs aanwezig

"We zijn voor de handhaving ten aanzien van geuroverlast niet gebonden aan landelijke regelgeving voor het Wietexperiment", gaat het statement verder. "Er zijn wettelijke eisen en termijnen waar we ons als gemeente aan moeten houden. Zo zijn wij verantwoordelijk voor de handhaving op de milieuwetgeving."

Volgens de gemeente zijn inspecteurs van DCMR Milieudienst Rijnmond regelmatig aanwezig om vast te stellen of sprake is van geuroverlast. "Dit doen zij zowel op basis van meldingen van inwoners als op eigen initiatief. Bij overtredingen wordt hierop gehandhaafd."

Olie- en gasbedrijven Shell en Total trekken zich voorlopig terug uit een project voor CO2-opslag onder de Noordzee. Ze vinden de aanleg van de pijpleidingen die dit mogelijk moeten maken nog te risicovol.