De CEO van een van de grootste zorgverzekeraars van de Verenigde Staten, Brian Thompson, werd woensdag doodgeschoten. Het gebeurde in een van de drukste wijken van New York. En in de klopjacht die volgde, worden nu camerabeelden gedeeld.

Dat de CEO van UnitedHealthcare midden in een drukke stad werd vermoord, wijst er volgens de politie op dat dit een tot in detail voorbereid plan was. Ook liet de dader een boodschap achter, hij had de kogels gegraveerd met drie woorden: 'deny', 'defend' en 'depose'. Deze woorden verwijzen naar een boek over strategieën die sommige verzekeringsmaatschappijen hanteren: vertragen, ontkennen en verdedigen tegen claims van hun verzekerden.

'Deny, Defend, Depose'

"In het boek wordt uitgelegd hoe verzekeraars, niet alleen zorgverzekeraars, maar ook andere verzekeraars, winst maken door claims af te wijzen", bevestigt gezondheidseconoom aan de VU Xander Koolman, die in Amerika heeft gewerkt en gewoond. "Het zijn strategieën die verzekeraars hanteren om de rekening niet te hoeven betalen."

"Dus als iemand een rekening instuurt, controleren zij als bedrijf of het wel aan alle voorwaarden voldoet: is er wel van tevoren een machtiging aangevraagd? Kloppen alle cijfertjes? Is de dokter of het ziekenhuis wel gecontracteerd? Enzovoort."

Failliet door ziekenhuisrekeningen

Het kritische gedrag van deze verzekeraars zorgt ervoor dat veel ziekenhuisrekeningen van Amerikanen uiteindelijk niet worden betaald. Ze moeten hier als burgers zelf voor opdraaien. Dit zorgt voor boosheid en ontevredenheid, legt Koolman uit. "De gemiddelde Amerikaan denkt te zijn verzekerd, maakt misschien heel hoge zorgkosten, gaat dan zo'n rekening indienen en komt er dan achter dat die zorgverzekeraar dat toch niet betaalt. En die rekeningen zijn fors."

Wanneer mensen deze rekeningen dan niet zelf kunnen betalen, zijn ze noodgedwongen om een faillissement aan te vragen. "Omdat er dus iets mis is gegaan in hun financiën, en dat is voor een belangrijk deel toe te schrijven aan rekeningen van ziekenhuizen die gewone burgers niet zelf kunnen betalen."

United Healthcare wijst claims af

Ook United Healthcare, waar Thompson voor zijn dood de CEO van was, wijst een groot deel van de claims die worden ingediend af, vertelt Koolman.

"De data is niet helemaal representatief, maar het beste wat ik kon vinden liet zien dat ze in ongeveer een derde van de gevallen de claims afwijzen. Dus dat is een heel groot gedeelte."

Reacties op social media

En juist vanwege deze strategie, zijn niet veel Amerikanen rouwig om de moordaanslag op Thompson. Op verschillende social mediaplatformen is te lezen hoe burgers hun ongenoegen uiten over de manier waarop het gezondheidsstelsel in de Verenigde Staten werkt.

Reacties onder het nieuwsbericht over Thompsons moord lezen bijvoorbeeld: 'dat krijg je als je mijn operatie niet vergoed', 'ik hou je in mijn gedachte en denk aan mijn premie', en 'karma'.

Maatschappelijk probleem

"Wat dat eigenlijk weergeeft is dat er heel veel frustratie in de samenleving is", merkt Koolman op. Ook hij ziet in de reacties dat mensen 'chagrijnig' zijn over het feit dat ze aan de ene kant een premie betalen, maar aan de andere kant dan vaak niets uitgekeerd krijgen wanneer ze een claim indienen.

"Het is een probleem dat heel breed leeft in de samenleving, waardoor ook met enige irritatie naar die verzekeraars toe wordt gekeken."

Obamacare

Dit stelsel, waarbij Amerikaanse verzekeraars amper claims hoeven uit te keren, is ontstaan voor private aanbieders en private verzekeraars, "zoals het in Nederland ook zo was. Maar er is in Amerika nooit veel overheidscontrole op het systeem geweest."

"Er is een moment geweest waarop Obama met name geprobeerd heeft om het stelsel zwaarder en intensiever te reguleren, met Obamacare. Maar netto is het stelsel in Amerika veel minder gereguleerd, er zijn minder wetten en er is minder toezicht." Ook staan er weinig straffen op het niet nakomen van de afspraken en wetten als verzekeraar.

'Hoop dat dit leidt tot discussie'

Koolman denkt dan ook dat 'de gruwelijke moord' op Thompson discussie over dit maatschappelijke probleem opnieuw kan aanwakkeren. "Ik hoop dat dit, deze moord, ook leidt tot discussie."

Maar hij heeft twijfels: "Tegelijkertijd, het is juist Trump geweest die heeft geprobeerd om Obamacare af te schaffen en de toegang tot zorgverzekeringen te beperken. Dus het zou best verrassend zijn als hij nu degene is die als hoeder van de kwetsbaren, de zieken, en de mensen met minder inkomen, toch ervoor gaat zorgen dat iedere Amerikaan een goede polis kan krijgen en verzekerd is van compensatie voor zorgkosten."

Asielzoekers die in een ander Europees land zijn aangekomen, mogen hier worden geweigerd door de IND. Als ze na 1,5 jaar niet zijn teruggestuurd, mogen ze blijven. "Er zijn in ons land heel veel mensen die deze mensen helpen onderduiken."

Mohammad uit Iran is opgelucht. Hij heeft van zijn advocaat te horen gekregen dat de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) zijn asielprocedure in behandeling heeft genomen. Hij is een politieke vluchteling en loopt gevaar in zijn geboorteland. Hij moest volgens de Dublinverordening zijn asielaanvraag eigenlijk in Kroatië afwachten.

'Ik wilde niet terug naar Kroatië'

Daar werd hij, voordat hij bijna 2 jaar geleden in Nederland aankwam, door de Kroatische politie opgepakt en voor het eerst geïdentificeerd. Toen hij vervolgens naar Nederland doorreisde en bij de IND asiel aanvroeg, kreeg hij daar te horen dat ze zijn aanvraag niet in behandeling zouden nemen.

"Ik moest terug naar Kroatië", vertelt Mohammad. "Daar zouden ze mijn asielaanvraag in behandeling nemen. Maar ik wilde niet terug naar Kroatië. Ik heb hier in Nederland familie wonen en ben nierpatiënt. Hier heb ik mensen die mij kunnen helpen, in Kroatië niet."

Dublinverordening

De Dublinverordening bepaalt dat het land waar een vreemdeling Europa binnenkomt, verantwoordelijk is voor de behandeling van zijn of haar asielverzoek. Deze regels werden in 2003 ingevoerd om te voorkomen dat asielzoekers Europa rondreizen om in verschillende lidstaten een procedure te beginnen. Maar ook om te zorgen dat niet ieder land zijn handen van een zaak af kan trekken.

Zodra iemand in Nederland asiel aanvraagt, wordt in verschillende databases gecontroleerd of diegene eerder in een andere EU-lidstaat is geweest. Als dat zo is, gaat de IND niet verder met de asielprocedure. Nederland verzoekt de andere lidstaat dan om de asielzoeker terug te nemen. Dat wordt een 'Dublinclaim' genoemd.

Lastig in de praktijk

Vervolgens heeft de andere lidstaat 2 maanden om op dat verzoek in te gaan. Is er na die periode nog geen reactie, dan geldt: wie zwijgt, stemt toe. De asielzoeker kan dan worden overgedragen.

Dat is de bedoeling, zegt universitair docent migratierecht Mark Klaassen, maar de praktijk is vaak anders. "De Dublinverordening werkt tussen lidstaten, en de effectiviteit hangt dus af van de bereidwilligheid van de verschillende landen. In de praktijk komt er van de Dublinregels niet veel terecht, omdat het andere land niet meewerkt. Of omdat de asielzoeker niet meewerkt."

Een op zes Dublinclaims ingewilligd

Dat blijkt ook uit cijfers die EenVandaag bij de IND heeft opgevraagd. Slechts één op de zes Dublinclaims die Nederland in de afgelopen 5 jaar heeft gedaan, heeft geleid tot overdracht van een asielzoeker naar een ander land.

Het valt op dat er tussen de verschillende lidstaten grote verschillen zijn in bereidwilligheid. Zo neemt Duitsland asielzoekers bij bijna de helft van de claims daadwerkelijk terug, terwijl Italië nauwelijks op dit soort verzoeken reageert. In de afgelopen 3 jaar is geen enkele asielzoeker vanuit Nederland teruggestuurd naar Italië, ondanks de ruim 4.000 verzoeken die er zijn gedaan.

Termijn van 1,5 jaar

Daar kunnen asielzoekers gebruik van maken. 'Dublin' houdt een land namelijk niet voor eeuwig verantwoordelijk voor de opvang: als iemand na 18 maanden niet is overgedragen aan de verantwoordelijke lidstaat, verloopt de claim en kan hij of zij alsnog ergens anders een asielprocedure beginnen.

Klaassen: "Je ziet bij de cijfers vaak staan: 'Met onbekende bestemming vertrokken.' Dat zijn mensen die uit de asielzoekerscentra zijn vertrokken en uit het zicht van de overheid zijn geraakt. In de Dublinverordening staat dat na 18 maanden de Dublinclaim vervalt. Als iemand dan nog niet naar het land van aankomst is teruggestuurd, kan Nederland niet langer iemand weigeren. En wordt dan alsnog verantwoordelijk voor de asielprocedure."

Asielzoekers duiken onder

Volgens asieladvocaat Sonya Taheri weten veel asielzoekers precies hoe dat werkt, en anticiperen ze er ook op. "Ze hebben een paar maanden om een netwerk op te bouwen. Dan vertel ik ze op een zeker moment: het is nu het moment om uit het centrum te vertrekken. Dan duiken ze onder."

"Er zijn veel mensen in Nederland die deze groep willen helpen, omdat ze begrijpen dat ze hier willen blijven", ziet Taheri. "Omdat ze hier familie hebben, of omdat de landen waar ze naar terug moeten veel slechtere omstandigheden hebben."

Organisaties helpen 'Dubliners'

EenVandaag sprak meerdere kerkelijke organisaties die deze 'Dubliners' helpen. Geen van de organisaties wil hiermee in de publiciteit treden. Ze geven aan kwetsbare asielzoekers te helpen om die 18 maanden door te komen, en zo te voorkomen dat ze op straat moeten zwerven.

De gemeente Amsterdam helpt een deel van deze groep asielzoekers in hun opvang voor ongedocumenteerden. "We willen voorkomen dat kwetsbare mensen op straat moeten slapen, want dat is het alternatief", zegt verantwoordelijk wethouder Rutger Groot Wassink. "Dat vinden wij voor die mensen onwenselijk, en het zorgt uiteindelijk voor meer overlast voor de stad."

Drie jaar ook overbruggen

Groot Wassink maakt zich zorgen over de nieuwe regels die volgend jaar zomer van kracht gaan. Dan wordt de termijn voordat een Dublinclaim vervalt 3 jaar in plaats van 18 maanden. "Dat zal betekenen dat mensen nog langer in de illegaliteit moeten leven, met alle gevolgen van dien. Wij zien als gemeente in de praktijk wat het gevolg is van regels die niet goed werken."

Asieladvocaat Taheri maakt zich er geen zorgen over dat asielzoekers die hier willen blijven met een Dublinclaim die 3 jaar niet zullen weten te overbruggen. "Er zijn hele Facebookgroepen waarin mensen in het geheim mensen tijdelijk opvangen. Het zal misschien net wat lastiger worden, maar mensen laten zich niet zo gemakkelijk afschrikken als ze duidelijk hun toekomst in Nederland voor zich zien."

De teelt van lelies op landbouwgrond in het Gelderse Lochem veroorzaakt grote onrust. Bewoners zijn bang dat de bestrijdingsmiddelen die daarbij gebruikt worden, schadelijk zijn voor hun gezondheid. Omwonenden hopen dat de teelt verboden wordt.