Housseins dochter en zijn twee kleinkinderen willen opgehaald worden uit het Koerdische vluchtelingenkamp Al Roj. Het terugkeerplan is klaar, maar de Nederlandse overheid weigert vooralsnog ze op te halen. "Er overlijdt daar iedere dag een kind."

"Ze zijn ziek, ondervoed, ze mankeren van alles. Er is geen medische zorg", vertelt Houssein over de situatie in het Al Roj-kamp in Koerdisch gebied in Noord-Syrië. "Met mijn dochter ging het redelijk goed, maar mijn oudste kleindochter had tbc. Dat is niet zo verwonderlijk. Er is daar geen kind dat niets mankeert."

Overvolle kampen

De vluchtelingenkampen in het gebied zitten overvol. In Al Roj zitten rond de 28 duizend vrouwen en kinderen. In een ander kamp waar veel Nederlandse vrouwen zitten, Al Hol, staat de teller op 73 duizend mensen.

Volgens Houssein is er maar 'minimaal' nieuws over de situatie in de kampen. "Van de politie of overheid is er niemand die ons vertelt hoe het er daar voorstaat. Terwijl de MIVD daar continu is, en ze op de hoogte zijn van de situatie."

Toenemende druk

De laatste maanden lijkt de druk op de Nederlandse overheid om de IS-vrouwen en hun kinderen op te halen toe te nemen. Zo vroeg kinderombudsman Margrite Kalverboer inmiddels al meerdere keren aan minister Grapperhaus om in actie te komen.

Ook de Verenigde Staten wil dat Europa de Syriëgangers en hun families ophaalt uit het gebied. Houssein ziet beweging sinds de Verenigde Staten ook druk uitoefent op Nederland.

Alle vrouwen op de foto gezet

Onlangs werden alle vrouwen en hun kinderen bij het hek van het kamp geroepen om op de foto te worden gezet. "Wij hopen dat het een aanzet is om iedereen te registreren, zodat ze opgehaald worden", vertelt Houssein. Een paar dagen daarvoor zouden de Belgische vrouwen al opgeroepen zijn.

"Ze moeten daar weg", zegt hij. "Het zijn Nederlandse staatsburgers en die hoor je te evacueren. Als het om de kinderen gaat, die moet je repatriëren en terughalen naar Nederland. Die kun je niet aan hun lot overlaten", vertelt Houssein.

'Van die kinderen kunnen we wat maken'

Houssein begrijpt de angst over de terugkeer, maar niet als het om de kinderen gaat. "We hebben het over 80 procent van de kinderen die tussen de 0 en 6 jaar oud zijn", zegt hij. Zijn eigen kleinkinderen zijn daar geboren en inmiddels 5 en 6 jaar oud. "Van die kinderen kunnen we wat maken met behandeling en begeleiding voor hen die iets ergs hebben meegemaakt."

"Als je het hebt over een veilige samenleving is het goed om ze gecontroleerd terug te halen. Dan weet je wie, wat en waar zit. Dan heb je er zicht op," legt hij uit. "Straks zeggen de Koerden: 'We gooien de poorten open en kijk maar waar je belandt.' Laat je ze daar, dan worden de kinderen tieners met woede en frustraties. Weten wij dan waar ze toe in staat zijn?"

Terugkeerbeleid

"Als je ze terughaalt, die moeders en vaders van die onschuldige kinderen, dan moet je die voor het gerecht brengen of ze wat gedaan hebben of niet. Dan mag de rechter daar een uitspraak over doen", zegt Houssein.

Bij een eventuele terugkeer mag Houssein alleen zijn kleinkinderen even zien op Schiphol. Zij zullen daarna onderzocht worden door de Raad voor de Kinderbescherming. Als het fysiek en psychisch goed met ze gaat, zullen ze ondergebracht worden bij familie.

Naar de terroristenafdeling

Zijn dochter moet direct door naar de gevangenis in Vught. Houssein heeft samen met andere lotgenoten een rondleiding gehad over de terroristenafdeling in Vught en uitleg gekregen over de dagbesteding en bezoektijden.

"Het terugkeerbeleid is klaar. De gesprekken met de kinderbescherming en alle lotgenoten zijn al afgerond. Er is bekend waar de kinderen terechtkomen. Er is bekend waar ze komen te zitten en waar de ouders gaan zitten", vertelt Houssein.

Apple en Meta krijgen van de Europese Commissie samen een boete van zo'n 700 miljoen euro voor het overtreden van de Digital Markets Act. Deze wet richt zich op techbedrijven die zo groot zijn dat ondernemers en consumenten bijna niet zonder hen kunnen.

Het geplande topoverleg in Londen tussen de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Oekraïne over het beëindigen van de oorlog tussen Oekraïne en Rusland is tot op het laatste moment uitgesteld.

Het overleg van vandaag ging wel door, maar zonder de ministers van Buitenlandse Zaken van de meeste landen. De Oekraïense ministers van Buitenlandse Zaken en Defensie namen wél deel aan de gesprekken. Zij reisden af naar Londen om zich, volgens presidentieel stafchef Andriy Jermak, in te zetten voor 'een compleet en onvoorwaardelijk staakt-het-vuren als eerste stap op weg naar een oplossing'.

Wat betekent dit voor Oekraïne?

"Eigenlijk is dit weer een stap in een behoorlijk schimmig proces waarin Oekraïne en Rusland beide proberen te doen alsof ze echt vrede willen om op die manier de Amerikanen aan boord te houden", zegt Oost-Europa expert van Instituut Clingendael Bob Deen.

De onderhandelingen vinden plaats terwijl Rusland recent, ook tijdens het paasbestand, meerdere drone-aanvallen uitvoerde. "Ze zijn erg bezig met naar elkaar te wijzen. De Oekraïners zeggen: de Russen willen helemaal geen vrede, die blijven gewoon aanvallen, zelfs tijdens het staakt-het-vuren. En de Russen proberen zo redelijk mogelijk over te komen naar de Amerikanen met allemaal eisen die voor Oekraïne eigenlijk onbespreekbaar zijn."

'Diefstal van Oekraïnes grondgebied'

Een van de eisen van Rusland is dat Oekraïne de Krim 'inlevert'. En dat is vernederend, zegt Deen. "Het moeten opgeven van de Krim is eigenlijk voor geen enkele Oekraïense president acceptabel. Dat kan je ook niet aan de Oekraïense bevolking uitleggen. Het lijkt alsof deze deal bewust geformuleerd is zodat Zelensky het er mee eens moet zijn."

"Wat er nu op tafel ligt is een 'typisch Russische geste', waarin je eigenlijk onredelijk veel claimt en daarna redelijk probeert over te komen door te zeggen dat je alleen maar wilt houden wat je al bezet hebt", gaat de expert verder. "Maar eigenlijk blijft het nog steeds diefstal van Oekraïens grondgebied."

Amerika gefrustreerd

Niet alleen met de deal, maar ook met hun afwezigheid wil vooral de Verenigde Staten een statement maken. Zo benadrukt Amerika-verslaggever Tom van 't Einde het belang van de afwezigheid van de Amerikaans minister van Buitenlandse Zaken, Marco Rubio.

"De Amerikanen zijn echt ontzettend gefrustreerd dat er zo weinig ontwikkeling in de onderhandelingen zitten, president Trump voorop", zegt Van 't Einde. "Hiermee willen ze een duidelijk statement naar Oekraïne afgeven. Ze verwachten veel meer beweging vanaf hun kant."

Onredelijke verwachtingen van Trump

President Trump voerde sinds het begin van zijn presidentschap zware druk op het vredesproces. Tijdens zijn campagne zei hij binnen 24 uur een einde aan deze oorlog te willen maken, later stelde hij dit bij naar 100 dagen. "Het was onredelijk om te verwachten dat hij het in 24 uur of 100 dagen zou kunnen beëindigen en daar loopt Trump nu tegenaan", merkt Deen op over de tijdsruk die de president op de onderhandelingen zet.

Van 't Einde vult aan: "Hij wil laten zien aan zijn kiezers dat hij deze oorlog tot een goed einde kan brengen. Of hij daar nou een stuk Oekraïne voor moet opofferen of niet, dat maakt voor hem eigenlijk niet veel uit."

Hoop op beweging

Toch is dit overleg niet geheel zinloos. "Er zit echter wel degelijk beweging in", zegt Deen. "Het is niet alleen maar nep. De Amerikaanse gezant Steve Witkoff is vorige week uit Rusland gekomen met een aantal ideeën waar hij Trump van heeft weten te overtuigen. Die zijn vorige week al aan de Oekraïners en Europeanen gepresenteerd."

"Een staakt-het-vuren zou in het voordeel van Oekraïne zijn. Ze weten dat ze het niet heel lang meer vol kunnen houden, zeker als de Amerikaanse wapenleveringen stoppen", aldus Deen.

Serieuze bedreiging

Van een stop in wapenlevering heeft Oekraïne al eerder last gehad, weet Van 't Einde.

"We moeten het dreigement van Trump dat hij de onderhandelingstafel verlaat heel serieus nemen. Hij heeft al eerder alle steun aan Oekraïne 10 dagen lang stilgezet."

'Beide partijen staan onder druk'

Wat is er dan echt nodig om een einde te maken aan deze oorlog? "De Russen hopen dat ze dit conflict op militaire wijze kunnen beslechten en willen dus iets terug voor een staakt-het-vuren", antwoordt Deen.

"Beide partijen staan onder druk om toch een beetje te bewegen, maar ze zijn nog niet echt klaar voor een duurzame oplossing. Het lijkt er dus op dat ze er deze week niet definitief uit zullen komen", zegt de expert tot slot.