Blaffende honden bijten niet. Dat was hoe Lily Wang (47) over de bedreiging van Taiwan door China dacht. Totdat ze voor vrijwilligerswerk naar Oekraïne ging en de verschrikkingen van een oorlog zelf meemaakte.

Lily Wang (47) kwam in 2002 vanuit Taiwan naar Nederland om te studeren aan de Universiteit Utrecht, waar ze een master Biomedische scheikunde volgde. Na haar studie vond ze hier een baan en besloot te blijven.

Oorlog in Oekraïne heeft kijk veranderd

Minstens één keer per jaar gaat Lily voor een aantal weken naar Taiwan. Ze bezoekt daar haar vrienden, haar ouders en haar jongere broertje. "Taiwan is mijn moederland. Elke keer als ik er ben, ben ik blij om thuis te zijn", vertelt ze.

Maar sinds kort gaat ze niet meer naar Taiwan met het onbezorgde gevoel van vroeger. Lily maakt zich er namelijk veel zorgen over dat China Taiwan binnenvalt. Dat komt door wat ze op het nieuws ziet, maar heeft ook te maken met de oorlog in Oekraïne.

Vrijwilligerswerk in Chernihiv

Hoe dat zit? In november van afgelopen jaar ging Lily samen met twee priesters uit haar kerk naar Chernihiv, een stad in het oosten van Oekraïne, om daar vrijwilligerswerk te doen in een kinderziekenhuis.

"De kinderen konden Oekraïne niet verlaten. De winter was erg koud, door de bombardementen was er geen goede energievoorziening. Daarom kocht ik generatoren, leerde de kinderen in het ziekenhuis tekenen en klei kneden. Ook steunde ik de voedselbank."

Bron: Eigen foto

'Dit is een handgranaat'

Wat Lily meemaakte in Chernihiv maakte veel emoties bij haar los, vertelt ze. "Een kindje van 7 had een knuffel met een soort balletje in zijn hand. Ik vroeg aan het kind: 'Is dat een ijsje?' Het antwoord was: 'Nee, dit is een handgranaat.' Toen moest ik huilen. Ik omarmde het kind, zodat het mijn gezicht niet zag."

Maar ook de gesprekken met volwassenen raakten haar. Sommige gesprekspartners waren bang dat Lily hun verhaal niet zou geloven. "Je hoort allerlei verhalen, meerdere keren. Op een gegeven moment vroeg ik me af: 'Waarom herhaal je het telkens, waarom doe je jezelf zo'n pijn?' Het antwoord was: 'De Russen hebben zoveel macht, ze kunnen iedereen kopen. Ook de media. Je moet mij vertrouwen, het is echt gebeurd.'"

Russische invloed op de media

Die angst heeft een reden: ook vóór de oorlog beschikte Rusland over veel macht in de Oekraïense media. Nog op de dag van de invasie werd door sommige televisiezenders gesproken over een 'speciale militaire operatie', vertelden Lily's Oekraïense kennissen.

"De mensen die ik leerde kennen wisten niet wat er gebeurde. Zij dachten dat het een kleiner conflict was, en dat de Russen een kleinere militaire groep hadden aangevallen. Totdat op de derde dag het kinderziekenhuis gebombardeerd werd. Toen drong het besef door: zij liegen."

Meer dan bangmakerij

Door dit soort verhalen ontdekte Lily dat er meer aan de hand is tussen Taiwan en China dan alleen maar 'bangmakerij'. "Vroeger dacht ik dat China de blaffende hond is die niet bijt. Sinds ik in Oekraïne ben geweest, voel ik me onzeker over de situatie. Ik zag een heleboel dingen die ook in Taiwan gebeuren."

Dat heeft vooral te maken met de manier waarop China meningen in Taiwan probeert te beïnvloeden, legt zij uit. "Nepnieuws speelt een belangrijke rol in de oorlog in Oekraïne. Dat gebeurt dus ook in Taiwan. China heeft invloed op de media en op de Boeddhistische tempel. Dat is hoe je de mensen bereikt."

Boeddhistische tempel als propaganda-wapen

Volgens Lily gebruikt het regime in Peking het Boeddhisme als brug tussen Taiwan en China. De boodschap is helder: bloed is dikker dan water, wij zijn één volk. "Ze proberen het idee te verkopen dat religie geen grenzen kent. Dit gebeurt door de mensen die de tempel runnen. Ze zeggen: 'kom naar China, we zorgen voor een slaapplaats.'"

China is een communistisch land. Communisten zijn streng atheïstisch, zij geloven dus niet in een religie of een God. De tempel speelt dus alleen een strategische rol, legt Lily uit. "De tempel heeft bij wijze van spreken een eigen 'stem' bij verkiezingen. Hier worden heel veel mensen bereikt. Dit is vergelijkbaar met de orthodoxe kerk in Oekraïne: ook hier heb je een stroming die erg pro-Russisch is."

China voert informatie-oorlog

Volgens Lily is de oorlog tussen Taiwan en China dan ook nu al gaande. "De oorlog tussen Rusland en Oekraïne begon niet op 24 februari 2022. De door Rusland gelanceerde informatie-oorlog is al tien jaar aan de gang. En in Taiwan gebeurt dus hetzelfde door China."

Haar oordeel is duidelijk: de Taiwanezen moeten zich erop voorbereiden dat de boel zou kunnen escaleren, want: "Er is geen grotere voorwaarde voor vrede dan de bereidheid om je vijand te ontmoeten. Dit is wat ik heb geleerd in Oekraïne."

'Hoofd in zand begraven'

In de praktijk valt deze bereidheid vaak tegen, vertelt ze. Het merendeel van de Taiwanezen heeft volgens haar 'het hoofd in het zand begraven.' Dit ziet ze ook terug bij haar eigen familie en vrienden. "Ze willen niet echt met me discussiëren. Ze denken dat ik me te gauw bang laat maken, maar dat klopt niet. Ik denk dat het hen pijn doet om ermee geconfronteerd te worden."

Ook Lily zelf krijgt van hen soms minder leuke dingen te horen. "Als ik erover begin zeggen ze vaak: 'Het is niet jouw probleem, jij woont in Nederland.' Zij zien mij niet meer als Taiwanees. Dat is pijnlijk, omdat ik mezelf nog steeds meer Taiwanees voel dan Nederlands."

'Het enige wat ik kan doen'

Maar dat houdt haar niet tegen om het onderwerp verder onder de aandacht te brengen. "Taiwanese media hebben me meerdere keren geïnterviewd over mijn tijd in Oekraïne. Hierdoor heb ik aandacht gekregen in Taiwan."

Meerdere politieke groepen hebben haar uitgenodigd voor een presentatie. Dit podium wil ze gebruiken om te vertellen wat ze heeft meegemaakt. "Ik hoop dat mijn ervaringen ervoor kunnen zorgen dat mensen er meer over gaan nadenken. Dat is het enige wat ik kan doen."

'Kan niet teruggaan'

Haar bezoek aan Oekraïne is Lily niet in de koude kleren gaan zitten. Toen ze terug was in Nederland moest ze maanden herstellen van een posttraumatische stressstoornis (PTSS). "Het was heel erg. Ik had het gevoel dat ik de mensen had achtergelaten die me in Oekraïne beschermden."

Met deze mensen heeft ze nu nog contact, vertelt ze. Toch zou ze door haar traumatische ervaringen niet nog een keer vertrekken naar het oorlogsland. "Een keer per week bel ik met mijn contacten in het ziekenhuis. Toen ik terug naar Nederland ging, zeiden ze tegen me: 'Je hebt nu ook familie in Oekraïne.' Dat was heel emotioneel. Ze hebben goed voor me gezorgd, maar ik kan niet teruggaan. Daar ben ik te getraumatiseerd voor."

Bron: Eigen foto

Taiwan en Oekraïne zijn bondgenoten

Toch heeft Lily ook positieve herinneringen aan haar verblijf in Oekraïne: de moed van de mensen heeft haar geïnspireerd, vertelt ze. "Ik dacht dat ik naar Oekraïne ging om ze te helpen, maar ik was degene die werd geholpen."

Voor haar is het lot van haar thuisland Taiwan en Oekraïne nauw aan elkaar verbonden. "Wat in Oekraïne gebeurt, zal ook in Taiwan gebeuren. Beide landen staan in de frontlinie om zich te verzetten tegen dictatuur en onderdrukking. We zijn bondgenoten die duizenden kilometers van elkaar verwijderd zijn. En bondgenoten laten elkaar niet in de steek."

Justitie vervolgt vier vrouwen voor grafschennis op een begraafplaats in Leusden. Zij zouden daar bijna 4 jaar geleden een 'paranormale sessie' hebben gehouden bij kindergraven. Nabestaanden hopen er nu eindelijk achter te komen wat er precies is gebeurd.

De Palestijnse vlag of een regenboogvlag op het podium van het Eurovisie Songfestival? Dat is deze editie niet toegestaan: artiesten mogen alleen nog hun eigen vlag laten zien om 'politieke statements' te voorkomen. "De EBU is een bange organisatie."

De European Broadcasting Union (EBU) heeft het nieuwe vlaggenprotocol zelf niet bekendgemaakt, maar bevestigde wel berichten van de Deense omroep DR hierover. Hans Laroes, die jarenlang betrokken was bij de EBU als adviseur, vindt het een 'nogal onhandig' van de media-organisatie.

Vlag om identiteit te laten zien

De laatste jaren waren op het podium en in de green rooms - waar deelnemers wachten op de uitslag - nog verschillende vlaggen te zien, waaronder de Palestijnse vlag en de regenboogvlag. En op het podium nam zanger Nemo, die uiteindelijk won voor Zwitserland, vorig jaar de non-binaire vlag mee. Vlaggen zijn dan ook echt onderdeel van het Songfestival, zegt Laroes.

"Het hele Songfestival is erop gericht om mensen en landen en allerlei bevolkingsgroepen met elkaar te verbinden op een vrolijke manier. En dus ook mensen van allerlei identiteiten", legt hij uit. "En ik denk dat daarbij hoort dat die mensen ook hun identiteit laten zien. Dat kan via de vlag van je land, via de regenboogvlag en ook via een vlag waarin je Palestina steunt."

'Tegen geest van Songfestival'

Door het besluit van de EBU om alleen nationale vlaggen toe te staan op het podium kunnen deelnemende artiesten hun identiteit straks mogelijk niet volledig uiten. En dat vindt Laroes geen goede zaak: "Het is eigenlijk tegen de geest van het Songfestival in."

Hoe de organisator van het liedjesfestijn precies tot zo'n besluit komt, blijft volgens hem gissen. In principe wordt de uiteindelijke beslissing gemaakt door de producer van het Songfestival in overleg met het gastland, dit jaar dus Zwitserland. Maar de omroepen van andere deelnemende landen hebben volgens hem ook zeker invloed.

Onder hoge druk besloten?

Het zou dus zeker kunnen dat landen in dit geval invloed hebben uitgeoefend op de organisatie, zegt Laroes. "Er zijn ongetwijfeld een aantal omroepen die alvast bezwaar zijn gaan maken of bang zijn geworden." En dan gaan ze onder oplopende druk met elkaar appen, bellen en vergaderen, weet de voormalig EBU-adviseur.

"Het is op dit soort momenten een beetje een bange organisatie", gaat hij verder. "Dus omdat die verschillende standpunten van landen en omroepen eigenlijk boven die hele besluitvorming hangen, wordt er geprobeerd het allemaal zo rustig mogelijk te houden en ieder gedoe waar iemand boos van kan worden te vermijden. Dan ga je dus beslissen om geen vlaggen toe te laten."

'Niet nagedacht over regenboogvlag'

Het 'vlaggenverbod' is volgens Laroes vooral bedoeld om de Palestijnse vlag te weren van het podium. Dat daarmee bijvoorbeeld ook Pride-vlaggen in de ban worden gedaan, heeft de organisatie van tevoren misschien niet helemaal doorgehad, denkt hij.

"Ik denk dat ze vooral geen Palestijnse vlaggen willen laten zien en dat ze toen geaccepteerd hebben dat dan ook andere vlaggen als de regenboogvlag niet meer getoond worden", zegt hij. "Terwijl ik denk dat je daarmee juist een heleboel artiesten - en een heleboel mensen thuis - in hun hart raakt, en dat je daarmee dus ook je eigen Songfestival in het hart raakt."

Andere manieren zoeken

Overigens verwacht Laroes niet dat de deelnemende zangers zich ook helemaal aan de nieuwe regels gaan houden. "Ik denk dat redelijk wat artiesten op zoek gaan naar manieren om toch iets te laten zien." Als voorbeeld noemt hij Madonna, die in 2019 op het Songfestival in Israël een gastoptreden gaf en toen ook een statement maakte met de Palestijnse én Israëlische vlag.

Het zal hem niet verbazen als meer artiesten op zoek gaan naar manieren om standpunt over de situatie in Israël en de Palestijnse gebieden te laten blijken. "En eigenlijk wordt dat ook uitgelokt door de EBU. Het is dan ook een wedstrijdje van: wie is nu het slimst."

'Onverstandig en niet sympathiek'

In een poging om mogelijk gedoe rond de Palestijnse vlag te voorkomen, veroorzaakt de EBU met deze nieuwe regels juist méér gedoe, constateert Laroes. Het protocol rond de vlagen krijgt nu namelijk heel veel aandacht, ziet hij gebeuren.

En daar zit ook veel negatieve aandacht bij: zo noemde lbhti-belangenverenging COC Nederland het besluit van de EBU afgelopen weekend 'volstrekt belachelijk'. Laroes snapt de verontwaardiging over het vlaggenverbod. "Ik vind het echt een onverstandige en onaardige, niet sympathieke en niet empathische beslissing."

AVROTROS 'snapt besluit'

AVROTROS, die namens Nederland meedoet aan het Songfestival, liet eerder in een schriftelijke verklaring weten dat het de nieuwe regels rond vlaggen op het podium snapt. "Het Eurovisie Songfestival is een niet-politiek event en in dat kader begrijpen we deze beslissing."

"Het gaat enkel om de officiële momenten dat het duidelijk moet zijn om welk land het gaat", verduidelijkt de omroep over het doel van het protocol. "Op alle andere momenten staat het ons vrij om te communiceren wat we willen."

Claude zonder Congolese vlag

De omroep voegt daaraan toe dat het het jammer vindt 'dat ook symbolen die verbonden zijn aan inclusiviteit en vrijheid van expressie, zoals de regenboogvlag, nu onderdeel zijn geworden van deze maatregel'. AVROTROS erkent dat een regenboogvlag geen politiek statement is, 'maar het gaat er bij de EBU om dat er één lijn wordt getrokken'.

Zanger Claude doet over 3 weken namens Nederland mee aan het Songfestival. Hij komt uit de Democratische Republiek Congo, maar mag de vlag van zijn geboorteland straks dus ook niet laten zien op het podium en in de green room. Het publiek in de zaal mag wel met elk soort vlag zwaaien, zolang die volgens de Zwitserse wet toegestaan is.