"Zweden prijkt tegenwoordig bovenaan in de Europese moordcijfer-top. Terwijl de moordcijfers overal in Europa dalen, stijgen ze in Zweden. En flink", schreef de Volkskrant gisteren.

De moord op een 19-jarige rapper was aanleiding voor de krant om over de georganiseerde criminaliteit in Zweden te schrijven. "Door de talloze liquidaties, afrekeningen en ander dodelijk geweld van drugsbendes in Malmö, Stockholm en Gotenburg prijkt Zweden tegenwoordig bovenaan in de Europese moordcijfer-top. Terwijl de moordcijfers overal in Europa dalen, stijgen ze in Zweden. En flink." schrijft de krant.

124 doden vorig jaar

"Vorig jaar zijn er 124 mensen vermoord in Zweden: het hoogste aantal sinds 2002", zegt correspondent Annegrietje Fransen. "Dat is vrij hoog, maar tegelijkertijd heeft dat jaarlijks gemiddelde altijd geschommeld rond de 100, 110."

Maar toch: 124 doden per jaar, dat is nogal wat. Dat merkte ook cabaretier en columnist Jasper van Kuijk. Hij ging een jaar in Zweden wonen en hoorde vaak op de radio over moord- en doodslag. "We woonden daar toen net en toen was het wel een verrassing. Dat is niet helemaal wat je van Zweden verwacht, dat je bijna elke ochtend op de radio iets hoort over bende-oorlogen", zegt Van Kuijk.

Bekijk ook

Criminele bendes

Bijna alle moorden in Zweden vinden plaats binnen het criminele circuit, zegt Annegrietje Franssen. "Dan gaat het vooral om afrekeningen tussen bendes in de buitenwijken van grote steden. Een heel specifieke groep dus, en het stijgt alleen daar: de andere soort moorden nemen juist al jaren af."

Die stijging is opmerkelijk, want in veel andere landen is het tegenovergestelde te zien. "We zien in vrijwel alle Europese landen dat het moordcijfer sinds het begin van het nieuwe millennium sterk is gedaald", zegt criminoloog Marieke Liem. "Bijna overal, want in Zweden is die dus sinds een aantal jaren aan het stijgen. Maar ook in Engeland en Wales stijgt dat getal. Daar is Zweden dus niet uniek in."

Zweden bij lange na géén koploper

En het aantal 124? Dat is zeker niet het hoogste van Europa. Al moet je niet de absolute getallen vergelijken, maar in het aantal moorden per 100.000 inwoners, zegt criminoloog Marieke Liem. "Dan schommelt in Zweden de laatste jaren tussen de 1,08 en de 1,5. Dat betekent dus dat er per 100.000 inwoners, 1,5 persoon om het leven komt door moord- of doodslag."

Wereldwijd ligt dat getal op 6, vertelt criminoloog Liem. "In Europa is dat gemiddeld 2,5 á 3. Zweden scoort dus relatief hoog, maar behoort zeker niet tot de top van Europa." Landen die veel hoger scoren zijn onder meer Litouwen (rond de 4,5), Letland (4,4). Zelfs buurland Finland (1,6) scoort hoger op dit lugubere lijstje.

Bekijk ook

ABBA en socialisme

Waarom heerst dan toch de gedachte dat Zweden bovenaan de Europese moordlijst staat? "Ons beeld van Zweden is ongeveer in de jaren 70 blijven steken, bij ABBA en de socialistische heilstaat", zegt cabaretier Jasper van Kuijk. "Terwijl het land net zo'n ontwikkeling heeft doorgemaakt als Nederland, en dit soort dingen - opkomende criminaliteit, drugsbendes, horen daar ook bij."

"Feit is inderdaad dat het vuurwapengeweld hier toeneemt en dat is opmerkelijk, dus het is op zich logisch dat daar aandacht voor is", zegt Annegrietje Franssen. Maar ook zij denkt dat ons beeld van Zweden de mate van aandacht bepaalt. "We denken dat Zweden een heel vredelievend landje is, waar helemaal niks fout gaat. Dus ik denk dat het daarom zo aanslaat en veel wordt genoemd in de media."

Luister hier de Feit of fictie terug in EenVandaag op NPO Radio 1

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.