Ophef binnen de katholieke kerk. De aartsbisschop van Parijs is opgestapt vanwege een relatie met een vrouw. Toch zegt de paus in een reactie dat het wel meevalt: "De zonde van het vlees is niet de ergste zonde." Dat vraagt om uitleg.

Paus Franciscus heeft het ontslag van de aartsbisschop van Parijs, Michel Aupetit, geaccepteerd. De geestelijke had een ongepaste relatie met een vrouw. Er zou geen sprake zijn geweest van seks, maar wel van strelen en masseren. De reden dat de paus het ontslag accepteerde heeft niet te maken met het verbreken van het zesde gebod; gij zult geen onkuisheid doen (en daarmee het celibaat verbreken), maar met het feit dat door alle roddels Aupetit zijn werk niet goed meer kon doen.

'Niet alle zonden even belangrijk'

"De zonde van het vlees is niet de ergste zonde", zei de kerkvader tegen een vliegtuig vol journalisten. "Hij heeft gefaald, het was tegen het zesde gebod, maar het is geen totaal falen." Er zijn inderdaad ergere zonden dan het verbreken van het zesde gebod, want niet alle tien geboden zijn even belangrijk, zeggen zowel theoloog Peter Nissen, als priester en bijzonder hoogleraar Christendom Antoine Bodar.

"Er zit een hiërarchie in de katholieke moraaltheologie tussen overtredingen tegen de regels van wat goed leven is, die zijn; doodzonde, hoofdzonde en alledaagse zonde", legt Nissen uit. Daarmee passen de woorden van de paus in een traditie die teruggaat tot de vierde eeuw, de tijd van kerkvader Augustinus.

De 10 geboden

1. Gij zult geen afgoden vereren, maar Mij alleen aanbidden en boven alles beminnen.
2. Gij zult de naam van de Heer, uw God, niet zonder eerbied gebruiken.
3. Wees gedachtig dat gij de dag des Heren heiligt.
4. Eer uw vader en uw moeder.
5. Gij zult niet doden.
6. Gij zult geen onkuisheid doen.
7. Gij zult niet stelen.
8. Gij zult tegen uw naaste niet vals getuigen.
9. Gij zult de vrouw van uw medemens niet begeren.
10. Gij zult niet onrechtvaardig begeren wat uw naaste toebehoort.

Doodzonde

De 10 geboden laten zich opdelen in twee gedeelten, waarbij de eerste drie katholieke* geboden gaan over de relatie met god en de overige geboden over de relaties tussen mensen onderling. Hierbij is het allereerste gebod het belangrijkste is, zegt priester Bodar.

"Het eerste gaat over het beminnen van God met heel je hart en al je krachten. De tweede kun je grofweg formuleren als bemin uw naaste als van uzelve. Als je dat doet dan berokken je je naaste geen enkel kwaad en daarmee heb je eigenlijk alle geboden samengevat in deze twee." Bekende geboden als 'geen overspel plegen' en 'niet moorden' volgen hier logischerwijs uit.

'Wel plezierig'

Bodar begrijpt goed wat de paus bedoelde toen hij zei dat Aupetits zonde niet het ergste is. "Het was iets tussen twee mensen, die daar allebei geen bezwaar tegen hebben gehad, stel ik me zo voor."

"Wat is nou erger?", vraagt hij zich af: "Op grote schaal belasting ontduiken of roddelen over mensen, me dunkt dat je daarbij veel meer een ander benadeeld, dan wanneer het een kwestie betreft tussen twee mensen die het allebei wel plezierig vonden, als ik het zo mag zeggen."

Biechtvader

Maakt het qua zonde nog uit of iemand volledige geslachtsgemeenschap heeft of alleen streelt en masseert? Bodar begint te lachen en komt ineens minder vlot uit zijn woorden. "Ik vind het heel moeilijk om daar iets over te zeggen. Ik denk dat mensen zelf ook ervaren dat als je met iemand in de sponde gaat**, dat dat iets anders is dan wanneer je alleen streelt en masseert. Misschien had iemand wel rugpijn. Ik was er niet bij bij, ik vind het te ver gaan om mij daarover te uiten."

Nissen kan er wel op reageren en haalt de eerdergenoemde indeling van de zonden erbij. Hij zou als biechtvader alleen wat masseren en knuffelen een dagelijkse zonde noemen, terwijl een langdurige seksuele relatie meer richting hoofdzonde gaat.

*Er zit een verschil tussen de indeling van de 10 geboden die gebruikt worden in de katholieke en protestantse kerk. In het geval van de protestante kerk gaan de eerste vier geboden over de relatie met god.

**In de sponde gaan = is naar bed gaan.

Het Veiligheidsberaad, de Brandweer en de vakvereniging Brandweervrijwilligers maken zich grote zorgen over de voorgenomen bezuiniging op het budget voor rampenbestrijding. De maatregel kan volgens hen grote gevolgen hebben voor de brandweerzorg.

Voorzitter Marcel Dokter van de Vakvereniging Brandweervrijwilligers kan het nog steeds niet geloven. In het hoofdlijnenakkoord van de coalitie is een bezuiniging van 10 procent afgesproken op de Brede Doeluitkering Rampenbestrijding. Dat is een bijdrage van het Rijk aan de veiligheidsregio's voor de bestrijding van rampen, branden en crises.

'Honderd kazernes sluiten'

"De brandweerzorg is de afgelopen jaren al enorm uitgekleed", zegt hij. "Sinds 1995 wordt er bezuinigd op de brandweer. Dat men nu, in tijden van internationale onrust, weersextremen en energietransitie, nog verder wil korten, is onbegrijpelijk."

Volgens Dokter kan een bezuiniging van 10 procent leiden tot de sluiting van honderd brandweerposten, vooral in kleinere dorpen en het buitengebied. Dit zou betekenen dat het voor de brandweer steeds moeilijker wordt om op tijd bij een brand te zijn. Ook zouden tussen de 2.000 en 2.500 brandweervrijwilligers verdwijnen.

Brandweer is al uitgekleed

Het is inderdaad niet de eerste bezuiniging waar de brandweer mee te maken krijgt. Sinds 1995 zijn er 91 brandweerposten verdwenen. Nederland heeft er nu nog 962. In diezelfde periode is het aantal vrijwiligers bij de brandweer met 4.000 mensen afgenomen, een daling van 15 procent.

Ook het wagenpark is uitgedund. Er zijn minder bluswagens, reddingsvoertuigen en andere materialen beschikbaar. "Als de politiek hiermee doorgaat, wordt het ronduit onverantwoord", zegt Dokter.

Langdurige stroomstoringen

Ondertussen nemen de risico's op rampen en calamiteiten alleen maar toe. De internationale spanningen stijgen, maar volgens directeur Jaap Donker van de veiligheidsregio Utrecht is er nog een veel directer gevaar: langdurige stroomstoringen.

"Mensen hebben geen idee hoe zwaar belast ons stroomnet is", zegt hij, "We zitten aan de grens. Als er iets misgaat, is er nauwelijks ruimte om in te grijpen. Een grote storing kan dan weken duren. Dat is een grootschalige calamiteit waar we ons op moeten voorbereiden."

Onvrede over bezuinigingen

De bezuinigingen zijn een slechte zaak, vindt ruim driekwart (76 procent) van ondervraagden in een onderzoek onder ruim 20.000 leden van het EenVandaag Opiniepanel.

"Gezien de instabiele situatie in de wereld zou er juist meer geld bij moeten", vindt een deelnemer. "Dan doen we voor Defensie toch ook?" Een kleine groep van 8 procent kan zich wel vinden in die bezuinigingen. Zij vinden vooral dat mensen zichzelf beter voor moeten bereiden op rampen, en het niet erg is als hulpdiensten kijken waar het efficiënter kan.

Zelfredzaamheid

Dat is ook waar de regering voor kiest. Het roept burgers op om zich beter voor te bereiden op noodsituaties. In december stuurden de ministeries van Defensie en Justitie en Veiligheid nog een brief aan de Tweede Kamer, waarin werd opgeroepen om Nederland weerbaarder te maken tegen calamiteiten.

Burgers worden aangeraden om noodpakketten in huis te halen om zichzelf minimaal 72 uur te kunnen redden. Uit de peiling van het Opiniepanel blijkt dat 28 procent van de deelnemers dat al gedaan heeft. 29 procent overweegt dat binnenkort te doen.

'Nieuwe taken, nieuwe knaken'

"Dat is precies wat wij als veiligheidsregio's ook zeggen", zegt Donker. "Maar als wij ook extra taken krijgen van de overheid, moeten we daar wel de middelen voor hebben." Er liggen al plannen klaar om brandweerkazernes en andere openbare gebouwen te gebruiken als steunpunten bij langdurige stroomuitval.

Burgers zouden daar bijvoorbeeld hun telefoon kunnen opladen of noodhulp kunnen krijgen, legt de voorzitter van de veiligheidsregio uit. "We kunnen deze plannen morgen uitvoeren, maar dan moet er geld bij, en niet een bezuiniging van 10 procent. Nieuwe taken? Dan ook nieuwe knaken."

Onduidelijkheid over rol Defensie

Deze week publiceerde de Algemene Rekenkamer een kritisch rapport over de rol van Defensie bij rampenbestrijding. Volgens collegelid Barbara Joziasse is het onduidelijk wat Defensie nog kan betekenen als de krijgsmacht zich volledig moet richten op de bescherming van het grondgebied.

"De vraag is welke gevolgen de nadruk op de eerste hoofdtaak van Defensie heeft voor de ondersteuning bij rampen en crises. Op dit moment is daar geen zicht op. Onze oproep aan de minister is: zorg ervoor dat duidelijk wordt wat we van elkaar kunnen verwachten."

SP eist schrappen bezuiniging

SP-Kamerlid Michiel van Nispen diende eerder al met succes een motie in om te voorkomen dat de brandweer de gevolgen van deze bezuiniging zou voelen. Toch is de maatregel nog steeds niet van tafel.

"We dienen nu een nieuwe, minder vriendelijke motie in", vertelt het Kamerlid. "Deze bezuiniging móét en zál van tafel. Er is al veel te hard bezuinigd op de brandweer. Nu dreigen er ongelukken, en dat kunnen we niet accepteren."

'Meer duidelijk in Voorjaarsnota'

Staatssecretaris van Justitie en Veiligheid Ingrid Coenradie zegt de zorgen van de veiligheidsregio's te begrijpen. Tijdens haar werkbezoeken aan brandweerkazernes heeft ze die zorgen meermaals gehoord.

"We hebben de afgelopen jaren gezien hoe essentieel de veiligheidsregio's zijn bij het beschermen en helpen van mensen", laat ze weten. "In de Voorjaarsnota wordt duidelijk of er middelen beschikbaar komen voor de noodzakelijke versterking van de weerbaarheid van de samenleving."