Migranten die hardhandig tegen de grond worden gewerkt, kinderen die in de chaos gescheiden raken van hun ouders en migranten die de rivier ingeduwd worden. Amerikaanse militairen weten zich geen raad met de aantallen migranten op de grens met Mexico.

Het aantal illegale migranten heeft dit jaar alle records verbroken. Dat leidt tot verhitte discussies in de VS. Volgens de Republikeinen doet de Amerikaanse president Joe Biden niet genoeg om de migranten te stoppen. Daarom heeft de gouverneur van Texas een drastisch besluit genomen: hij stuurt militairen naar de grens om ze tegen te houden.

Migranten maken zich klaar voor oversteek

Hoe schokkend de situatie is, wordt duidelijk langs de Rio Grande, de grensrivier die Mexico scheidt van de Verenigde Staten. Een modderig stuk land, pal aan de rivier. Er zijn hoge hekken gebouwd en langs de rivier liggen rollen prikkeldraad. Overal staan lichtmasten met camera's en om de 20 meter staat een humvee met zwaarbewapende militairen.

Honderden migranten hebben zich hier verzameld: veel vrouwen en kinderen die met een zak boven hun hoofd door het snelstromende water van de Rio Grande de Verenigde Staten proberen te bereiken. Een militair zegt dat deze aantallen niet bijzonder zijn. Elke dag ziet hij alleen al op deze plek duizenden migranten de Verenigde Staten binnenkomen.

Ineens is er paniek

Aan de overkant van de rivier worden ze geconfronteerd met rollen scheermesprikkeldraad. Een obstakel waar de meeste migranten niet doorheen komen zonder diepe wonden. Opeens slaat de sfeer om als een groep migranten in paniek raakt. De militairen komen met schilden aanrennen en doen er alles aan om de migranten tegen te houden.

Een migrant wordt hardhandig tegen de grond gewerkt, terwijl een vrouw gillend naar beneden wordt geduwd. In de chaos loopt een jong meisje huilend rond. Het is haar gelukt om door het prikkeldraad te komen, maar haar ouders staan nog aan de andere kant.

Onmacht en wanhoop bij militairen

Wat er precies voor heeft gezorgd dat de vlam in de pan sloeg is onduidelijk. Duidelijk is wel dat de militairen zich geen raad lijken te weten met de enorme aantallen migranten. Als de rust is teruggekeerd, meldt een van de militairen zich met betraande ogen bij het hek. Hij is duidelijk aangedaan door wat er net is gebeurd en wil praten.

"We zijn hier niet voor getraind en moeten dit werk doen. Als je goed kijkt zie je dat vooral de jongen soldaten hier geen idee hebben hoe ze hiermee om moeten gaan." Hij is zelf al 1 jaar gestationeerd aan de grens en is daar duidelijk niet blij mee. "Ik ben al 1 jaar weg bij mijn vrouw en kinderen om iets te doen waar ik niet achter sta."

'Zien bijna dagelijks mensen voor onze ogen verdrinken'

Ook andere militairen vertellen dat hun werk zwaar is. Ze varen met moerasboten met grote propellers over de rivier om de migranten af te schrikken en moeten ze redden als het misgaat. "De rivier is niet diep, maar de stroming is sterk en de meeste migranten kunnen niet zwemmen."

"We zien bijna elke dag mensen voor onze ogen verdrinken en dat is zwaar. Soms gaan er tien tegelijk kopje onder en kunnen we er maar twee redden." Ze vertellen dat grofweg de helft van de militairen zich vrijwillig heeft aangemeld voor deze klus. De andere helft staat hier gedwongen.

Vrij spel voor militairen

Dat de gouverneur van Texas hier militairen inzet is omstreden, omdat het officieel een taak is van de landelijke overheid. Dat ze er toch staan, kan door een maas in de wet. Sinds 2021 zijn er tienduizend militairen en agenten naar de grens gestuurd. Ze mogen alleen de grens bewaken op land van particulieren van wie ze daarvoor toestemming hebben gekregen.

In dit geval is dat de 160 hectare grote pecannotenboomgaard Heavenly Farms van het echtpaar Magali Urbina en Hugo Urbina in Eagle Pass in Texas. Dagelijks doorkruisen honderden tot duizenden migranten het terrein, die vanuit Mexico de oversteek naar de VS maken.

Mensen van over de hele wereld

"Ik heb talloze gezinnen gezien, maar ook veel niet-begeleide kinderen, ouderen en gehandicapten. Mensen van over de hele wereld", vertelt Magali Urbina. Hun landgoed ligt bezaaid met kledingstukken en afval dat de migranten achterlaten. Wekelijks spoelen er verdronken mensen aan.

"Mijn hele leven komen hier al migranten over de grens, maar dit is anders. Wat ik nu zie, is verschrikkelijk. De aantallen, de verwondingen, de verdrinkingen. En dan ook nog de National Guard op de stoep. Het lijkt alleen maar gevaarlijker te worden hier", zegt Magali. "Dit is een vorm van PTSS waarvan ik nooit dacht dat ik ermee in aanraking zou komen. Niet alleen bij mezelf, maar ik zie het ook bij de hulpdiensten."

'Begonnen toen Joe Biden aantrad'

Eagle Pass bevindt zich in het hart van deze crisis. De burgemeester van de stad riep in september de noodtoestand uit, nadat bijna 30.000 migranten in twee dagen tijd in zijn stad aan waren aangekomen. Inwoners nemen het vooral president Biden kwalijk. Hij zou de poorten naar de VS wagenwijd open hebben gezet en zich nu te afzijdig houden. Die kritiek komt van zowel Democratische als Republikeinse inwoners.

"Dit is allemaal begonnen toen we een nieuwe president kregen, toen Joe Biden aantrad. De cijfers namen zichtbaar toe en er is niets aan gedaan. De situatie is alleen maar verslechterd. De grens is open. Kom naar mijn achtertuin en je zult het zien", vertelt Magali Urbina. "Elke keer dat je een migrant ziet oversteken, zeggen ze: dank je wel, Joe Biden."

In de steek gelaten

De inwoners van Eagle Pass voelen zich in de steek gelaten. "Ik vind dat de president meer betrokken moet zijn bij dit vraagstuk. Hij houdt zich op afstand en ik begrijp waarom. Het is geen eenvoudige kwestie om op te lossen", vertelt Jessie Fuentes. Hij woont even verderop in Eagle Pass en runt een kajakbedrijf.

Varen door de Rio Grande is door de migrantenstroom en alle maatregelen daartegen inmiddels vrijwel onmogelijk. "Je ziet daar veel. Dode lichamen. Verdronken. Mensen die verdrinken. Mensen die niet geholpen worden. Het is triest", vertelt hij geëmotioneerd.

'Drink een biertje, ga in gesprek'

"Ik zou zo graag willen dat de president en de gouverneur met elkaar in gesprek zouden gaan. Drink een biertje, ga in gesprek. Het maakt me niets uit, maar werk met elkaar samen", zegt Jessie. Die samenwerking lijkt vooralsnog ver weg.

Het Amerikaanse Ministerie van Justitie sleept Texas juist voor de rechter om de illegaal geplaatste oranje boeien weer te verwijderen. Daar komt bij dat er in 2024 presidentsverkiezingen zijn in de VS. De migrantencrisis zal naar alle waarschijnlijkheid ook dan een thema van verdeeldheid zijn.

Meerdere natuurbranden en een sproeiverbod in Brabant: het is erg droog. En dat terwijl het pas begin april is. Wapenen we ons wel goed genoeg tegen droogte? "Er is in de winter vrij veel regen gevallen, maar dat water is voor een groot deel afgevoerd."

De kogel is door de kerk: de publieke omroep wordt grondig hervormd. Van de dertien omroepen blijft een handvol 'omroephuizen' over en de NTR verdwijnt, waardoor nog onduidelijk is wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal gaat maken.

Minister Eppo Bruins, die verantwoordelijk voor is mediabeleid, heeft zijn plannen vandaag in een brief naar de Tweede Kamer gestuurd. Volgens hem moet de publieke omroep beter inspelen op veranderingen in de samenleving en de opkomst van de grote techbedrijven, die de digitale media domineren. Ook wil Bruins 157 miljoen euro bezuinigen.

'Iedereen een plek geven'

"Wat we nodig hebben is een publieke omroep die beter samenwerkt, waar men met elkaar ervoor zorgt dat er meer geluid vanuit de samenleving terechtkomt in de omroepen en de programma's", zegt Bruins over het doel van zijn plannen. "Wat ik hoop is dat we over een paar jaar nog die mooie programma's zien die we nu ook zien, maar dat we merken dat iedereen een plek krijgt in het bestel."

In het huidige omroepbestel gaat dat nu niet goed, vindt de minister. Om een nieuw geluid te laten horen moet je eerst een compleet nieuwe omroep oprichten, met het daarbij minimaal 50.000 leden en een volledig nieuwe organisatie. Tussen een idee en het eerste programma zit volgens hem te veel tijd.

Vier of vijf 'omroephuizen'

Om dit te veranderen, en om kosten te besparen, moeten de huidige dertien omroepen van Bruins - als alles meezit - in 2029 opgaan in vier of vijf 'omroephuizen'. Daarmee is het bijna onvermijdelijk dat bekende omroepnamen zullen verdwijnen. In de toekomst hoeven omroepen bovendien geen leden meer te hebben en kunnen er geen nieuwe omroepen meer toetreden tot het bestel.

Maar om ervoor te zorgen dat alle geluiden die te horen zijn in de maatschappij ook daadwerkelijk een plek krijgen op televisie, radio en internet, wil de minister de omroephuizen verplichten om 'mee te bewegen met veranderende geluiden in de samenleving'. Hoe dat er in de praktijk uit moet gaan zien en wie daar toezicht op houdt, moet nog worden uitgewerkt, erkent hij.

Wat merkt de kijker?

Wel is het 'onvermijdelijk' dat de kijker of luisteraar iets gaan merken van de plannen, erkent de minister. Dat komt door de jaarlijkse bezuiniging van bijna 160 miljoen euro, maar ook door het verdwijnen van een omroep als de NTR. Die maakt educatieve programma's en (educatieve) jeugdprogramma's. Denk aan Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal, maar ook programma's als Andere Tijden.

De hervormingen van de publieke omroepen leveren volgens Bruins daarnaast niet genoeg geld op om te voorkomen dat in de toekomst ook programma's van andere omroepen op radio en televisie geschrapt zullen moeten worden.

'Meer herhalingen'

"Dit zal leiden tot meer herhalingen en minder productie", verwacht mediahistoricus en omroepdeskundige Huub Wijfjes van de Rijksuniversiteit Groningen. Ook is het volgens hem de vraag wie programma's als Het Klokhuis en het Sinterklaasjournaal - 'die breedgedragen zijn' - zal overnemen.

"De minister wil dat de educatieve taken naar andere omroepen gaan", legt hij uit. "Maar wie neemt dat soort programma's over? Of de geschiedenisprogramma's? Dat is onduidelijk."

Terug naar oude systeem

De mediahistoricus zegt dat Nederland met het nieuwe omroepbestel terugkeert naar het systeem dat voor 1968 bestond: omroepen die voor eeuwig in het bestel zitten omdat nieuwe omroepen niet kunnen en mogen toetreden.

En met het opheffen van de NTR, een zogenoemde 'taakomroep' die culturele en educatieve programma's moet uitzenden, keren we volgens Wijfjes terug naar de situatie van voor 1992. "Mijn grootste zorg is: hoe wordt de kwaliteit overeind gehouden met minder geld?"

'Eindelijk alles op de schop'

VVD-Kamerlid Claire Martens is juist tevreden dat het omroepbestel nu eindelijk op de schop gaat. Haar partij pleit al jaren voor een grondige stelselherziening omdat de publieke omroep niet meer bij de tijd zou zijn.

In het plan van minister Bruins zegt Martens grotendeels haar eigen plannen terug te zien. "Focus op waar wat ons betreft eigenlijk de publieke omroep voor is. Dus meer op journalistiek, en op het maken van culturele programma's."

Minder geld, minder kwaliteit?

Het Kamerlid zegt dat het 'een feit' is dat de publieke omroep het moet gaan doen met minder geld. "Maar dat betekent niet dat de mensen thuis daar last van gaan hebben", vertelt ze. "Wij willen al die managementlagen, al die bestuurslagen gaan afzwakken. Dus minder geld naar de publieke omroep betekent niet minder geld naar de journalistiek."

Maar volgens omroepdeskundige Wijfjes is dat nog maar de vraag: "De hervorming hinkt op twee gedachten: enerzijds bezuinigen, maar anderzijds investeren in de publieke omroep en journalistiek. Dat is moeilijk met elkaar te verenigingen."