Voor het eerst de misstanden in beeld: zo worden migranten behandeld die de grens tussen Mexico en Texas over willen

Migranten die hardhandig tegen de grond worden gewerkt, kinderen die in de chaos gescheiden raken van hun ouders en migranten die de rivier ingeduwd worden. Amerikaanse militairen weten zich geen raad met de aantallen migranten op de grens met Mexico.

Het aantal illegale migranten heeft dit jaar alle records verbroken. Dat leidt tot verhitte discussies in de VS. Volgens de Republikeinen doet de Amerikaanse president Joe Biden niet genoeg om de migranten te stoppen. Daarom heeft de gouverneur van Texas een drastisch besluit genomen: hij stuurt militairen naar de grens om ze tegen te houden.

Migranten maken zich klaar voor oversteek

Hoe schokkend de situatie is, wordt duidelijk langs de Rio Grande, de grensrivier die Mexico scheidt van de Verenigde Staten. Een modderig stuk land, pal aan de rivier. Er zijn hoge hekken gebouwd en langs de rivier liggen rollen prikkeldraad. Overal staan lichtmasten met camera's en om de 20 meter staat een humvee met zwaarbewapende militairen.

Honderden migranten hebben zich hier verzameld: veel vrouwen en kinderen die met een zak boven hun hoofd door het snelstromende water van de Rio Grande de Verenigde Staten proberen te bereiken. Een militair zegt dat deze aantallen niet bijzonder zijn. Elke dag ziet hij alleen al op deze plek duizenden migranten de Verenigde Staten binnenkomen.

Ineens is er paniek

Aan de overkant van de rivier worden ze geconfronteerd met rollen scheermesprikkeldraad. Een obstakel waar de meeste migranten niet doorheen komen zonder diepe wonden. Opeens slaat de sfeer om als een groep migranten in paniek raakt. De militairen komen met schilden aanrennen en doen er alles aan om de migranten tegen te houden.

Een migrant wordt hardhandig tegen de grond gewerkt, terwijl een vrouw gillend naar beneden wordt geduwd. In de chaos loopt een jong meisje huilend rond. Het is haar gelukt om door het prikkeldraad te komen, maar haar ouders staan nog aan de andere kant.

Onmacht en wanhoop bij militairen

Wat er precies voor heeft gezorgd dat de vlam in de pan sloeg is onduidelijk. Duidelijk is wel dat de militairen zich geen raad lijken te weten met de enorme aantallen migranten. Als de rust is teruggekeerd, meldt een van de militairen zich met betraande ogen bij het hek. Hij is duidelijk aangedaan door wat er net is gebeurd en wil praten.

"We zijn hier niet voor getraind en moeten dit werk doen. Als je goed kijkt zie je dat vooral de jongen soldaten hier geen idee hebben hoe ze hiermee om moeten gaan." Hij is zelf al 1 jaar gestationeerd aan de grens en is daar duidelijk niet blij mee. "Ik ben al 1 jaar weg bij mijn vrouw en kinderen om iets te doen waar ik niet achter sta."

'Zien bijna dagelijks mensen voor onze ogen verdrinken'

Ook andere militairen vertellen dat hun werk zwaar is. Ze varen met moerasboten met grote propellers over de rivier om de migranten af te schrikken en moeten ze redden als het misgaat. "De rivier is niet diep, maar de stroming is sterk en de meeste migranten kunnen niet zwemmen."

"We zien bijna elke dag mensen voor onze ogen verdrinken en dat is zwaar. Soms gaan er tien tegelijk kopje onder en kunnen we er maar twee redden." Ze vertellen dat grofweg de helft van de militairen zich vrijwillig heeft aangemeld voor deze klus. De andere helft staat hier gedwongen.

Vrij spel voor militairen

Dat de gouverneur van Texas hier militairen inzet is omstreden, omdat het officieel een taak is van de landelijke overheid. Dat ze er toch staan, kan door een maas in de wet. Sinds 2021 zijn er tienduizend militairen en agenten naar de grens gestuurd. Ze mogen alleen de grens bewaken op land van particulieren van wie ze daarvoor toestemming hebben gekregen.

In dit geval is dat de 160 hectare grote pecannotenboomgaard Heavenly Farms van het echtpaar Magali Urbina en Hugo Urbina in Eagle Pass in Texas. Dagelijks doorkruisen honderden tot duizenden migranten het terrein, die vanuit Mexico de oversteek naar de VS maken.

Mensen van over de hele wereld

"Ik heb talloze gezinnen gezien, maar ook veel niet-begeleide kinderen, ouderen en gehandicapten. Mensen van over de hele wereld", vertelt Magali Urbina. Hun landgoed ligt bezaaid met kledingstukken en afval dat de migranten achterlaten. Wekelijks spoelen er verdronken mensen aan.

"Mijn hele leven komen hier al migranten over de grens, maar dit is anders. Wat ik nu zie, is verschrikkelijk. De aantallen, de verwondingen, de verdrinkingen. En dan ook nog de National Guard op de stoep. Het lijkt alleen maar gevaarlijker te worden hier", zegt Magali. "Dit is een vorm van PTSS waarvan ik nooit dacht dat ik ermee in aanraking zou komen. Niet alleen bij mezelf, maar ik zie het ook bij de hulpdiensten."

'Begonnen toen Joe Biden aantrad'

Eagle Pass bevindt zich in het hart van deze crisis. De burgemeester van de stad riep in september de noodtoestand uit, nadat bijna 30.000 migranten in twee dagen tijd in zijn stad aan waren aangekomen. Inwoners nemen het vooral president Biden kwalijk. Hij zou de poorten naar de VS wagenwijd open hebben gezet en zich nu te afzijdig houden. Die kritiek komt van zowel Democratische als Republikeinse inwoners.

"Dit is allemaal begonnen toen we een nieuwe president kregen, toen Joe Biden aantrad. De cijfers namen zichtbaar toe en er is niets aan gedaan. De situatie is alleen maar verslechterd. De grens is open. Kom naar mijn achtertuin en je zult het zien", vertelt Magali Urbina. "Elke keer dat je een migrant ziet oversteken, zeggen ze: dank je wel, Joe Biden."

In de steek gelaten

De inwoners van Eagle Pass voelen zich in de steek gelaten. "Ik vind dat de president meer betrokken moet zijn bij dit vraagstuk. Hij houdt zich op afstand en ik begrijp waarom. Het is geen eenvoudige kwestie om op te lossen", vertelt Jessie Fuentes. Hij woont even verderop in Eagle Pass en runt een kajakbedrijf.

Varen door de Rio Grande is door de migrantenstroom en alle maatregelen daartegen inmiddels vrijwel onmogelijk. "Je ziet daar veel. Dode lichamen. Verdronken. Mensen die verdrinken. Mensen die niet geholpen worden. Het is triest", vertelt hij geëmotioneerd.

'Drink een biertje, ga in gesprek'

"Ik zou zo graag willen dat de president en de gouverneur met elkaar in gesprek zouden gaan. Drink een biertje, ga in gesprek. Het maakt me niets uit, maar werk met elkaar samen", zegt Jessie. Die samenwerking lijkt vooralsnog ver weg.

Het Amerikaanse Ministerie van Justitie sleept Texas juist voor de rechter om de illegaal geplaatste oranje boeien weer te verwijderen. Daar komt bij dat er in 2024 presidentsverkiezingen zijn in de VS. De migrantencrisis zal naar alle waarschijnlijkheid ook dan een thema van verdeeldheid zijn.