radio LIVE tv LIVE
meer NPO start
  1. Homepage
  2. ‘Volkswagen omzeilt nog steeds uitstootregels'

‘Volkswagen omzeilt nog steeds uitstootregels'

  1. 11-12-2017 18:15
  2. Geld en werk
  3. Redactie: Jan Salden
  4. Verslag: Guido Vermeulen

Volkswagen omzeilt nog steeds de regels die de uitstoot van schadelijke uitlaatgassen moeten beperken. Dat stelt de stichting Volkswagen Car Claim op basis van een intern document van de Duitse autofabrikant, waarin EenVandaag inzage heeft gehad.

Uit het document blijkt dat de uitstootfilters van een grote groep Volkswagen-diesels over tenminste nóg een instrument beschikken waardoor in de praktijk meer wordt uitgestoten dan op papier. Uitstootfilters functioneren daardoor alleen volledig bij een buitentemperatuur tussen de 15 en 33 graden. Bij afwijkende temperaturen zijn de filters deels uitgeschakeld, waardoor de uitstoot van schadelijke gassen toeneemt. Europarlementariër Gerben-Jan Gebrandy, die onderzoek deed naar fraude in de auto-industrie, spreekt van “een standaard voorbeeld van sjoemelsoftware”. 

Het desbetreffende document maakt onderdeel uit van een dagvaarding waarmee de stichting Volkswagen Car Claim gaat procederen voor compensatie voor Europese dieselbezitters. Die dagvaarding, die deze week wordt verstuurd, is niet alleen gericht tegen het Volkswagen-concern, maar ook tegen softwareleverancier Bosch, de Nederlandse importeur Pon, dealers en de huidige en voormalige topman van de autofabrikant. De claimstichting beschuldigt VW van misleiding en oneerlijke handelspraktijken en eist dat kopers hun auto kunnen inleveren bij hun dealer tegen terugbetaling van het aankoopbedrag. Het autoconcern veroorzaakte twee jaar geleden een groot schandaal toen onderzoekers in de Verenigde Staten illegale software aan boord van diesels van de Duitse automaker ontdekten. Door dit manipulatie-instrument ‘gedroeg’ de auto zich in de laboratoriumtest schoon, terwijl hij in de praktijk tot wel het zesvoudige aan schadelijke stikstofoxiden uitstootte. Wereldwijd waren zo’n 11 miljoen auto’s betrokken, waarvan 8 miljoen in Europa. 

Intentie

De Duitse toezichthouder dwong Volkswagen tot het terugroepen van de auto’s en een update uit te voeren waarmee ze weer aan de regels en afgegeven goedkeuring voldoen. Uit diverse onderzoeken blijkt dat de auto’s ná de update de officiële uitstootnormen in de praktijk nog steeds ruim overschrijden. Volgens de stichting Volkswagen Car Claim bewijst dit dat het Volkswagen nooit te doen was om de auto’s schoner te maken. “Volkswagen heeft nooit de intentie gehad om het uitstootprobleem met de voorgestelde update te verhelpen”, aldus bestuurslid Guido van Woerkom van de claimstichting. “Bovendien beschikken de auto’s over nog meer sjoemelsoftware, die ook na de update nog aanwezig is, waardoor ze te veel uitstoten en niet aan de Europese en Nederlandse wetgeving voldoen.” Van Woerkom doelt op een zogeheten ‘thermovenster’, waardoor emissiefilters bij bepaalde temperaturen minder functioneren. Uit het interne document blijkt het filter bij een grote groep diesels minder te functioneren onder de 15 en boven de 33 graden.  

Bizar

Volkswagen erkent in een reactie tegenover EenVandaag het bestaan van het instrument, maar spreekt tegen dat het gebruik ervan illegaal is. Gerben-Jan Gerbrandy, die zitting had in een onderzoekscommissie van het Europees Parlement naar fraude in de auto-industrie, noemt een thermovenster echter een “standaard voorbeeld van sjoemelsoftware”. "De wet is absoluut overtreden. Daar staat dat de auto bij normaal gebruik moet voldoen aan de emissiestandaard. Dat doen ze niet, want op de weg stoten ze meer uit dan in het laboratorium.” Opvallend is dat de Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) in antwoorden op vragen van EenVandaag erkent dat de software-update alleen tot doel had de software uit te schakelen. “Het was geen doel van de software-update om de emissies in de praktijk te verbeteren”, aldus de Nederlandse toezichthouder. Uit metingen die de RDW eind vorig jaar publiceerde blijkt dat de diesels na de update in een aantal gevallen zelfs méér uitstoten dan voor de update. Gerbrandy noemt het “bizar” dat Volkswagen een update uitvoert die in de praktijk niet blijkt te werken. Ook Tweede Kamerleden van PvdA, CDA, D66 en GroenLinks reageren tegenover EenVandaag verbaasd op de uitspraken van de RDW en willen opheldering van staatssecretaris Van Veldhoven van Infrastructuur en Waterstaat. “Als die update niet bedoeld is om de auto’s schoner te maken, waarvoor is de update dan wel?”, aldus GroenLinks-Kamerlid Liesbeth van Tongeren.

Lees de schriftelijke antwoorden die Volkswagen en Rijksdienst voor het Wegverkeer (RDW) gaven op onze vragen.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Zorgkantoor CZ wil meer bevoegdheden om op pgb-fraude te controleren: 'We voelen dat het niet pluis is, maar kunnen niets'

  1. 23-04-2025 10:17
  2. Geld en werk, Zorg en leven
  3. Auteur: Annefleur van Wanroij
Zorgkantoor CZ wil meer bevoegdheden om op pgb-fraude te controleren: 'We voelen dat het niet pluis is, maar kunnen niets'
CZ-directeur Caro Verlaan
Bron: ANP / EenVandaag

Zorgkantoren mogen administratie niet inzien en alleen aangekondigd huisbezoeken doen, wat toezicht op pgb-zorg lastig maakt. "We moeten meer bevoegdheden hebben", reageert CZ-directeur Verlaan op onderzoek van EenVandaag naar mogelijke pgb-fraude.

"Binnen de huidige constructie is het redelijk makkelijk om daar misbruik van te maken. Het probleem is dat we vaak wel voelen dat het niet pluis is, maar er heel weinig mee kunnen", zegt Caro Verlaan, directeur van zorgkantoor CZ, de partij die pbg-budgetten toekent.

Familie in Den Haag

Verlaan reageert op onderzoek van EenVandaag, waaruit blijkt dat een familie in Den Haag mogelijk tonnen aan pgb-geld declareerde zonder het aan de zorg te besteden.

De indicatie, verleend door zorgkantoor CZ, van 132.000 euro per jaar, verdween naar het zorgbedrijf van een van de zoons. De daadwerkelijk zorg werd verleend door Portugese en Braziliaanse vrouwen. Zij kregen maar een klein deel van dat bedrag en werden ver onder het minimum loon betaald.

Bekijk ook

Onvoldoende controle

Het verhaal laat zien hoe makkelijk het is om te frauderen met een pgb-budget, over de rug van arbeidsmigranten. "Ik kan dat alleen maar beamen", zegt de bestuurder. Opvallend, want juist haar zorgkantoor moet controleren hoe het pgb-geld wordt uitgegeven.

"Er moet natuurlijk een zorgdossier gemaakt worden, dat bespreken wij, dat controleren wij ook. Dan kijken we met de budgethouder of de zorgverlener of dat reëel is en dan kunnen wij akkoord geven hoe dat verder daarna besteed wordt", zegt de directeur van CZ. "Maar dat kunnen wij helaas niet zien."

Onafhankelijke controle

Het zorgkantoor kan niet in boekhouding kijken en alleen een gepland huisbezoek doen. Wat volgens Verlaan weinig effectief is aangezien mensen de boel vaak in orde maken wanneer het zorgkantoor aankondigt langs te komen om achter de voordeur te controleren of wat er op papier staat ook klopt. Verlaan ziet dat ze op dit moment te weinig bevoegdheden heeft om fraude te controleren.

"CZ zou daarom graag de mogelijkheid willen verkennen om een onafhankelijke zorgverlener van een gecontracteerde partij buiten de familiare sfeer aan te stellen die erop kan toezien of het pgb wordt gebruikt op de manier waarvoor het bedoeld is." Op die manier is er dus iemand van buitenaf die controle houdt.

Meer bevoegdheden

"Hiermee verkleinen we de kans op samenspanning en hoeven we bij twijfel met betrekking tot fraude niet het gesprek te voeren met iemand die twee petten op heeft", legt Verlaan uit.

Daarnaast wil de zorgverzekeraar dat ze meer bevoegdheden hebben om fraude vast te stellen en aan te pakken.

info

Hoe werkt het pgb-budget?

Mensen die langdurige zorg nodig hebben bijvoorbeeld vanwege een beperking, ouderdom of chronische ziekte kunnen in Nederland zorg krijgen via instellingen, maar ook zelf zorg inkopen met een persoonsgebonden budget (pgb). Daarmee krijgen ze meer regie over wie de zorg verleent, wanneer en hoe. In plaats van zorg 'in natura' (bijvoorbeeld van een vaste zorginstelling), kiest de cliënt dus zelf zijn of haar zorgverlener: denk aan een familielid, een zelfstandig zorgverlener of een klein zorgbedrijf.

Het zorgkantoor beoordeelt het zorgplan: hierin staat wie de zorg levert, hoeveel uur en tegen welk tarief. Ook houden zij toezicht op het gebruik van het toegekende budget. Dit toezicht vindt grotendeels op papier plaats. Alleen bij signalen of steekproeven wordt soms een huisbezoek gedaan.

Partijen wijzen elkaar aan

Binnen het systeem van pgb zijn veel partijen betrokken. Wanneer het aankomt op de controle van fraude, wijzen ze vaak naar elkaar. De Sociale Verzekeringsbank (SVB) mag het geld alleen uitbetalen, en doet dus in feite alles wat de budgethouder aan hen doorgeeft. De SVB mag geen inhoudelijke controle doen. Zij checken alleen of de administratie klopt. Een woordvoerder laat weten dat zij op dit moment niks kunnen doen met meldingen.

Er wordt gewerkt aan wetgeving, zodat ze signalen kunnen doorgeven aan het zorgkantoor. Het zorgkantoor heeft namelijk wél een toezichthoudende rol. Verder is er de branchevereniging van zorgkantoren (ZN), die wilde niet op vragen van EenVandaag reageren.

Controle zorgkantoren lastig

De Nederlandse Zorgautoriteit (NZa), houdt toezicht op de uitvoering van het pgb door zorgkantoren, en laat weten dat het lastig is om dit te controleren.

"Momenteel zijn er geen concrete voorschriften ten aanzien van de inrichting van een zorgbedrijf die verbieden of verhinderen dat zoals in deze casus geschetst de zoon via een onderneming zorg verleent aan zijn vader", leggen ze uit.

CZ reageert op het onderzoek van EenVandaag

Verantwoordelijkheid budgethouder

Zij verwijzen, net zoals het zorgkantoor, naar de verantwoordelijkheid van de budgethouder: "In geval van een pgb is de budgethouder de enige die een contractuele relatie heeft met de zorgaanbieder. Dat bemoeilijkt de situatie. De budgethouder sluit overeenkomsten met de pgb-zorgverleners. Het zorgkantoor controleert deze overeenkomsten, maar heeft zelf geen contractuele relatie met de zorgaanbieder."

"Dat het zorgkantoor geen directe relatie met de pgb-zorgaanbieder heeft, hindert het zorgkantoor om signalen van onjuistheden of fraude te onderzoeken en op te volgen", leggen ze uit. "Hierdoor is het aan budgethouders om informatie te verzamelen over de zorgaanbieders van wie zij voor hun zorg afhankelijk zijn."

'Is te ver doorgeslagen'

In 2025 geven Nederlandse belastingbetalers 3,7 miljard uit aan pgb-zorg. Naar schatting wordt elk jaar voor zo'n 500 miljoen gefraudeerd met persoonsgebonden budgetten.

Verlaan ziet dat het politiek gevoelig ligt om het pgb-systeem te veranderen en dat begrijpt ze. "Het pgb-systeem is ooit bedacht met het idee mensen meer zeggenschap te geven over de zorg. Het is voor een bepaalde doelgroep mooi, maar het is te ver doorgeslagen", zegt directeur van het zorgkantoor CZ Caro Verlaan. "We hebben in Nederland veel regels, maar hiervoor misschien wel te weinig", zegt ze.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant