meer NPO start

Vijf nieuwkomers blikken terug op hun eerste 5 maanden in de Tweede Kamer: 'Ik blijf me verbazen'

Vijf nieuwkomers blikken terug op hun eerste 5 maanden in de Tweede Kamer: 'Ik blijf me verbazen'
Peter Valstar (VVD), Barbara Kathmann (PvdA), Derk Jan Eppink (JA21), Pieter Grinwis (ChristenUnie) en Derk Boswijk (CDA)
Bron: ANP

Bij de verkiezingen van afgelopen maart zijn er 59 nieuwe parlementariërs geïnstalleerd. Vijf van hen blikken terug op hun eerste maanden in de Tweede Kamer.

Peter Valstar (VVD), Derk Jan Eppink (JA21), Pieter Grinwis (ChristenUnie), Derk Boswijk (CDA) en Barbara Kathmann (PvdA) zijn alle vijf nieuw in de Tweede Kamer, maar politieke groentjes zijn het zeker niet. Ze waren eerder wethouder, gemeenteraadslid, Statenlid, Europarlementariër of politiek assistent. Maar het Binnenhof is toch een andere, nieuwe wereld waar ze zich over verwonderen.

Peter Valstar (VVD)

Peter Valstar
Bron: EenVandaag
Peter Valstar (VVD)

Peter Valstar was eerder politiek assistent van premier Rutte en woordvoerder van de VVD-fractie. Hij kent het politieke spel als geen ander, zou je denken. "Toch blijf ik me iedere dag verbazen."

"Bijvoorbeeld over de hoeveelheid moties die worden ingediend. Er zijn ook moties waarvan alle collega's wel weten dat die niet uitvoerbaar zijn."

Wens? 'Om 12 uur stoppen met vergaderen'

"Pas geleden hadden we er eentje over pulsvisserij, dat we in de eigen economische zone weer met pulsvissen moeten beginnen. Het Europees Hof, het hoogste rechtsorgaan, heeft het verboden. Dan kan ik wel met zo'n motie meestemmen, maar dan komt er een brief van de minister die zegt 'we hebben het nog eens onderzocht, het kan niet'."

Wat er wat hem betreft nog anders zou mogen aan het werk? "Dat we 's avonds om 11, 12 uur stoppen met vergaderen. Het zet collega's en ook mezelf aan tot nadenken: zijn we op deze manier nog effectief bezig?"

Barbara Kathmann (PvdA)

Barbara Kathmann
Bron: EenVandaag
Barbara Kathmann (PvdA)

PvdA'er Barbara Kathmann was eerder wethouder in Rotterdam. Haar inspiratie om de nationale politiek in te gaan, ontstond in haar woonplaats. De stad verandert in razend tempo, maar kent nog steeds probleemwijken. Deze zomer waren er veel schiet- en steekincidenten, waar ook kinderen bij betrokken waren.

Kathmann wil daar als Kamerlid iets aan doen. "Een keertje goed investeren in het politieapparaat. We hebben het gewoon laten afweten vanuit Den Haag. De hele publieke zaak is wegbezuinigd en nu zitten we er naar te kijken van 'waar komen die problemen vandaan?'"

Ook vóór de schermen meer samenwerken

Het beste advies voordat ze de politiek in ging, kwam in de vorm van woorden van haar partij- en stadsgenoot burgemeester Ahmed Aboutaleb. "Laat je niet in het systeem zuigen."

Maar tot nu toe is ze aangenaam verrast over de samenwerking tussen partijen. "Dat zou ik zo graag mensen willen laten zien, dat er echt wordt samengewerkt. Van links tot rechts ben je echt op zoek naar oplossingen. Daar hou ik van." Maar het samenwerken gebeurt vooral achter de schermen. Kathmann wil daarom dat er ook vóór de schermen meer wordt samengewerkt.

Pieter Grinwis (ChristenUnie)

Peter Grinwis
Bron: EenVandaag
Peter Grinwis (ChristenUnie)

Pieter Grinwis was raadslid in Den Haag voor de ChristenUnie. Hij kwam erachter dat je niet alles als gemeente kunt oplossen en maakte daarom de stap naar de landelijke politiek.

"Bijvoorbeeld zo'n verhuurdersheffing: een tijdelijke crisismaatregel, die bestaat nog steeds en haalt ieder jaar bijna 2 miljard euro bij woningcorporaties - en dus eigenlijk bij huurders - vandaan. Aan de andere kant hebben we een aantal jaren geleden een jubeltonnetje geïntroduceerd. Dat betekent dat ouders fiscaal gunstig kunnen schenken. Dus mensen met bemiddelde ouders krijgen een kontje die woningmarkt op. Wat is het gevolg? Grotere woonongelijkheid. Dat steekt mij en dat kreeg ik als raadslid in Den Haag niet opgelost."

Tweede Kamer 'ouderwets'

Grinwis ondervond wel dat de Tweede Kamer niet zo vooruitstrevend is. Hij vindt het 'ouderwets' dat in de Kamer nog met de hand wordt gestemd. "In gemeenteraden zijn we allang gewend om dat digitaal te doen, dus waarom doen we iets simpels als stemmen niet digitaal? Dat kan veel efficiënter, beter, sneller en transparanter."

De ChristenUnie heeft 5 zetels en dat betekent dat elk Kamerlid zich met veel onderwerpen bezig moet houden. Zo heeft Pieter Grinwis maar liefst 5 portefeuilles. Zijn fractievoorzitter, Gert-Jan Segers, gaf hem dan ook al voor het zomerreces mee: "Pas nou op, Pieter, het is geen sprint, het is een marathon."

Derk Jan Eppink (JA21)

Derk Jan Eppink is nu 5 maanden Tweede Kamerlid
Bron: ANP
Derk Jan Eppink (JA21)

Ook Derk Jan Eppink is voor JA21 nieuw in de Tweede Kamer. Tot aan de verkiezingen zat hij voor Forum voor Democratie in het Europees Parlement. Hij merkte al heel snel dat 'Den Haag' niet te vergelijken is met 'Brussel'.

"Opvallend in Den Haag is dat je Jan en alleman kunt interrumperen, dat is in het Europees Parlement helemaal niet zo. Daar heb je een verhaaltje, je krijgt een minuut en daar moet je het mee doen. Dus toen ik in de Tweede Kamer kwam en ik begon met mijn verhaal, werd ik in een keer geïnterrumpeerd en ik dacht: wat doet die, ik ben net begonnen!"

Goed advies

Toch vindt Eppink dat hij als Tweede Kamerlid meer invloed heeft dan als Europarlementariër. "Zeker als je veel partijen hebt en je hebt 3 zetels, dan kun je soms het verschil maken en dan begint ook het machtsspel. In het Europees Parlement kan ik geen verschil maken, ik mag wat zeggen, ik mag oreren. Ik mag, wat ik in mijn laatste toespraak heb gedaan, het aftreden van mevrouw Von der Leyen (voorzitter van de Europese Commissie; red.) eisen. Maar er gebeurt niks."

Eppink kreeg goed advies van voormalig Eurocommissaris Frits Bolkestein. "Als je er niet zeker van bent, dan moet je het niet doen. Als je een punt op de agenda wilt zetten, moet je dat plannen, maar je moet niet in het wilde weg debatten lanceren."

Bekijk ook

Derk Boswijk (CDA)

Derk Boswijk
Bron: Rechtenvrij
Derk Boswijk (CDA)

CDA-Kamerlid Derk Boswijk, eerder lid van Provinciale Staten in Utrecht, valt na 5 maanden Kamerlidmaatschap vooral de 'hypocrisie' op. "Het ene moment roept iedereen dat er overal mondkapjes vandaan moeten komen. Dan zijn ze er, dan is de administratie niet goed en dan is het 'schande'. Daar heb ik altijd wel een beetje moeite mee, want het werkt uiteindelijk ook ondermijnend voor de geloofwaardigheid van de politiek."

Daarom houdt hij vast aan het politieke advies Amerikaanse president Theodore Roosevelt: "Vrij vertaald: iedereen kan een probleem benoemen, maar als je niet met een oplossing komt is het gewoon zeiken."

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Urine uit het plafond en ongedierte: gemeenten maken zich zorgen over toename woningvervuiling en hoarding

Urine uit het plafond en ongedierte: gemeenten maken zich zorgen over toename woningvervuiling en hoarding
Grote steden zien meer vervuilde woningen
Bron: EenVandaag

De vier grote steden hebben grote zorgen over de enorme toename van woningvervuiling en hoarding, het obsessief verzamelen van spullen. In Amsterdam, Rotterdam en Den Haag wordt dagelijks melding gemaakt. "Vervuiling is een symptoom van iets anders."

Brandgevaar in propvolle huizen, vloeren die dreigen te bezwijken onder het gewicht van metershoge troep. In Amsterdam wordt zelfs om de week een woning ontruimd omdat het door vervuiling onleefbaar is geworden, blijkt uit cijfers uit de vier grote steden die EenVandaag in handen heeft.

Bergen vuil

Soms heeft Ruud Janssen van het team Woningvervuiling in Rotterdam maar een 'heel klein kiertje' waar hij zich doorheen moet wringen om ergens binnen te komen. "Dan moet je over een berg vuil heen klimmen om te kijken wat de rest van de woning is", vertelt hij.

Wanneer er een melding komt, gaat Janssen erop af. Hij schat vervolgens in welke hulp er nodig is en of een huis opgeruimd moet worden.

'Je komt van alles tegen'

"Meestal neemt het op orde brengen van een woning een dag in beslag", vertelt hij. Maar dat kan in gevallen ook 3 dagen duren.

Hij treft in zo'n woning van alles aan. "Vuilzakken tot aan het plafond, vieze toiletten, vieze keukens, het ongedierte dat erdoorheen loopt, ratten, muizen, je komt van alles tegen."

Bekijk ook

Met name ouderen

Het komt in alle lagen van de bevolking voor, vertelt Janssen. "Van geschoolde mensen, mensen met een voldoende baan tot het onderste van de maatschappij."

Hij ziet wel dat het vaak gaat om wat oudere mensen, vaak mannen. "Die thuis moeten blijven in hun uppie en er niet meer uitkomen. En er zijn ook andere mensen die problemen hebben, uit verslavingszorg en dat soort dingen. Die hebben ook psychische problemen."

Geleidelijk proces

Het is vaak een geleidelijk proces, legt hij uit. "Het is een glijdende schaal waarbij mensen zich steeds aanpassen aan de nieuwe situatie. Het begint met een verstopte wc, dan gebruiken ze de toilet boven. Die raakt ook verstopt en zo gaat het verder."

Ook heeft het vervuiling van de woning veel verschillende oorzaken. "Iemand kan psychische klachten hebben, lichamelijk niet meer in staat zijn schoon te maken, sommigen weten de weg naar de zorg niet te vinden of beginnen te dementeren."

Bekijk ook

Schaamte

"Of soms groeit het mensen na een scheiding, bij schulden of verslaving boven het hoofd", gaat Janssen verder.

"Uit schaamte houden ze lang hulp buiten de deur, waardoor het uit de hand loopt. Soms moet je echt je best doen om bij iemand binnen te komen. En die mensen doen ook echt hun best om mensen buiten te houden."

'Kunnen niet zelfstandig wonen'

Die groep ouderen, bij wie vervuilde woningen vaak voorkomt, ziet de GGD in Amsterdam ook, zegt coördinator van het team Zorg en Overlast Neel Schouten. De meeste meldingen zijn van mensen van de 50 plus tot en met 90 jaar.

"Ouderen en mensen met psychische klachten moeten langer zelfstandig blijven wonen. In plaats van zoals vroeger in een bejaardenhuis of instelling. Maar dat kunnen ze helemaal niet", legt Schouten uit.

Eenzaam en geïsoleerd

"Het zijn wel vaak geïsoleerde mensen, dus mensen die of bewust kiezen voor isolement, die echt geen behoefte hebben aan andere mensen. Of mensen die echt eenzaam zijn geworden en geen mensen meer hebben", gaat de coördinator verder.

Ook bezuinigingen en personeelstekort in de zorg zorgen ervoor dat mensen minder snel in beeld komen en hulp krijgen. "En buren kijken minder naar elkaar om, dat alles zorgt ervoor dat het aantal meldingen fors is gestegen", zegt ze.

info

Om de week woning ontruimd

EenVandaag benaderde de afgelopen periode de vier grote steden: Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en Utrecht. Alle gemeenten noteerden een stijging van het aantal meldingen over woningvervuiling.

  • In Utrecht steeg het aantal meldingen in een periode van 5 jaar van 72 naar 132 (+83 procent). In Rotterdam steeg het aantal meldingen met 60 procent naar 360. In Den Haag was de stijging 57 procent naar 348 en in Amsterdam ongeveer 40 procent naar 673 meldingen.
  • Den Haag en Rotterdam krijgen gemiddeld een melding per dag, in Amsterdam tot twee meldingen per dag. Een melding leidde in Amsterdam in 2023 nog wekelijks tot een gedwongen ontruiming, afgelopen jaar werd dat om de week. In Rotterdam werden afgelopen jaar drie woningen gedwongen ontruimd, Utrecht ontruimde afgelopen jaar vijf huizen gedwongen. Van Den Haag zijn hier geen gegevens over.

Urine uit het plafond

Het is een zorgelijke stijging zegt Schouten over de cijfers. "Het is pijnlijk om te zien hoe mensen wegkwijnen en in welke schrijnende situaties ze leven."

"En dan kan het ook onveilig zijn voor henzelf of omwonenden", gaat de coördinator verder. "We maken het mee dat we een melding krijgen omdat er urine uit het plafond komt of heel veel stankoverlast is van rot eten of ontlasting."

Gevaarlijke situaties

Ook kan het gevaarlijk zijn, weet Schouten. Bijvoorbeeld wanneer er vanwege schulden geen elektriciteit of gas meer is. "En dat zijn mensen die dan in een overvolle woning wonen, waar bijvoorbeeld heel veel papier is, en die gaan dan om verlichting te krijgen kaarsen branden of een kacheltje in huis zetten." Dan kan er brand uitbreken.

Dit gebeurt gelukkig 'echt heel weinig', zegt Schouten. "In Amsterdam gaan een handhaver en zorg samen op pad naar een melding. En als zij denken van, 'hey dit is echt gevaarlijk', dan wordt er opgeruimd," zegt ze. "Soms willen mensen ook echt zelf dat de situatie verandert."

Bekijk ook

Pak yoghurt weggooien

Maar dat blijft moeilijk, weet Janssen. "Er zijn mensen die van straat halen wat de buren weggooien. Sommigen willen alles bewaren, zelfs een krant weggooien is een probleem, zeker met hoarders. Die willen nergens vanaf", schetst hij. "Voor hen is zelfs het weggooien van een pak yoghurt moeilijk."

Ze hechten zich aan spullen en kennen die emoties toe. "Zo zei iemand: 'dat is zielig voor het pak yoghurt om hem weg te gooien, dan ligt 'ie helemaal alleen in de container'. Het is allemaal belangrijk voor die mensen, die moet je natuurlijk zien te overreden om het weg te gooien. Dat kan wel eens heel lastig zijn."

'Ze moeten er oké mee zijn'

"Maar op het moment dat we met de schoonmaak gaan beginnen, dan is het belangrijk dat mensen er helemaal oké mee zijn", vertelt Janssen.

Dus wij gaan niet beginnen eerder dat mensen er oké mee zijn. Want onze overtuiging is dat als mensen zelf willen, het beste werkt. Dat het ook schoon blijft."

Bekijk ook

Symptoom van iets anders

In Rotterdam werken ze al zo'n 15 jaar met dezelfde aanpak die erop is gericht ontruiming te voorkomen. "Vervuiling is een symptoom van iets anders", zegt Ruud Janssen.

"Een vervuilde of volle woning is eigenlijk altijd goed op te lossen. Het gaat meer om de problematiek erachter. Die moet je goed in kaart hebben en daarmee moet je aan de gang."

Duidelijk plan nodig

Janssen signaleert wel dat de zorg enorm versnipperd is geraakt. "Terwijl het bij woningvervuiling juist heel belangrijk is om een eenduidig plan te maken", vertelt hij.

De huisarts, GGZ, en huishoudelijke ondersteuning werken vaak niet samen. "Ik zie het ook wel een beetje als onze taak om te kijken hoe we dat netwerk in kaart kunnen brengen en met elkaar kunnen laten samenwerken."

Zorgtekort

Janssen ziet woningvervuiling dus ook als een zorgtekort en niet als iets van handhaving. "Handhaving is natuurlijk het makkelijkst, maar dan heb je dus het symptoom opgelost. Maar niet het probleem daarachter", zegt hij.

"Dus gaan we schoonmaken en zorg inzetten." Afgelopen jaar had Rotterdam slechts 2 gedwongen ontruimingen.

Bekijk ook

Gedwongen opruiming voorkomen

In Amsterdam werd voorheen heel snel ontruimd. Maar dan begon het daarna weer van voren af aan, zegt Schouten. Het besef is ingedaald dat deze mensen hulp nodig hebben. Dat de focus op zorg moet liggen in plaats van op handhaving, beaamt ze.

"Een gedwongen opruiming is eigenlijk iets wat je niet wil, want je traumatiseert mensen ook heel erg. Dan kom je toch in iemand zijn levensplek, dat gaat met een container voor de deur, allemaal mannen die dat huis binnenlopen en gewoon de boel gaan leegtrekken en in die container werpen."

Landelijke gouden standaard

Mede na een rapport van de lokale Ombudsman kantelde in Amsterdam het beeld en werd naast handhaving ook zorg ingezet. Door bijvoorbeeld afspraken te maken met een woningcorporatie. Ook is er een speciaal hulpprogramma, naar die heeft helaas wachtlijsten.

Schouten pleit nu ook voor een landelijke aanpak, want hoewel alle gemeenten er doordrongen van zijn dat er met name zorg nodig is, ontbreekt een eenduidige aanpak. "Rotterdam doet het op een bepaalde manier, Utrechts doet het op een bepaalde manier, en wij ook. En eigenlijk nergens is onderzocht wat werkt; wat is de gouden standaard?"

Vuilzakken tot het plafond, vieze toiletten en ongedierte: enorme toename van vervuilde woningen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'

Rozemarijn heeft alleen bachelordiploma en daarom geen recht op compensatie, net als 20.000 andere studenten uit 'pechgeneratie'
Oud-student Rozemarijn heeft geen recht op een studievoucher
Bron: Eigen foto

Zo’n 20.000 oud-studenten lopen de studievoucher van ruim 2.000 euro mis omdat het behalen van alleen een universitaire bachelor volgens de overheid niet als een volledig diploma telt. "Als ik dat had geweten, had ik andere keuzes gemaakt."

Voor het behalen van een 'volledig universitair diploma' moeten studenten volgens DUO zowel een bachelor als masteropleiding hebben afgerond. Alleen de universitaire studenten die aan deze eis voldoen, komen in aanmerking voor de studievoucher: een compensatie van 2.097 euro voor het niet optimaal kunnen profiteren van de investeringen in het hoger onderwijs.

'Ik schrok'

De regel zorgt voor grote frustratie onder studenten die hier niet aan voldoen, zo ook bij de 25-jarige oud-student Rozemarijn Gierkink. Op een informatiesite dacht zij eerder te lezen dat ze recht had op een studievoucher, maar toen ze via DUO inlogde bleek dit anders te zijn. "Ik zag toen dat het bedrag niet van mijn schuld afgehaald was. Ik schrok, want dit kostte me toch weer 2.000 euro."

"Ik heb tussen 2017 en 2023 een wo-bachelor Kunsten, Cultuur en Media gestudeerd in Groningen en geen aanvullende beurs gehad. Toch krijg ik niets terug."

Studievoucher ter compensatie

Wat bleek nou? Rozemarijn voldoet maar aan twee voorwaarden voor de voucher. En om in aanmerking te komen voor de studievoucher moeten studenten aan de volgende drie voorwaarden voldoen: nog nooit eerder een voucher hebben ontvangen, tussen september 2015 en augustus 2019 zijn begonnen met de studie, én zowel een bachelor als master of een hbo-opleiding binnen 10 jaar hebben afgerond.

Pas wanneer een student aan alle drie de voorwaarden voldoet, komt hij of zij in aanmerking voor de compensatie. Dit jaar is de tegemoetkoming voor de voucher 2.097,08 euro, dit bedrag wordt verrekend met de huidige studieschuld.

Bekijk ook

'Als ik dit had geweten'

Voor Rozemarijn was een master doen destijds geen optie. "Ik heb 6 jaar gedaan over een 3-jarige opleiding en niemand die toen zei: 'misschien moet je doorgaan met studeren, want een wo-bachelor is niet genoeg voor een geldbedrag in de toekomst.' Dat maakt het extra zuur."

Met de kennis van nu had Rozemarijn andere keuzes gemaakt, vertelt ze. "Ik heb bestuursjaren gedaan en daardoor vertraging opgelopen. Als ik dit allemaal had geweten, had ik misschien mijn studie sneller afgerond of meteen een master gedaan."

Schande

Voorzitter van de Landelijke studentenvakbond (LSVb), Abdelkader Karbache hoort verhalen als die van Rozemarijn dagelijks. "Het gaat om zo'n 20.000 oud-studenten die dus geen recht hebben op deze voucher, omdat de overheid alleen een wo-bachelor niet als volledige opleiding ziet."

"Dat is problematisch, omdat juist deze groep vaak vanwege financiële redenen geen master meer kan doen," zegt Karbache. "Zij ronden zo snel mogelijk hun bachelor af en gaan met dat papiertje bijdragen aan de maatschappij door te werken. Dat juist zij financieel gestraft worden door de voucher niet te ontvangen, vind ik een schande."

Bekijk ook

Afspraken herzien

Bij de invoering van het leenstelsel in 2015 is besloten dat alleen een combinatie van een bachelor- en masterdiploma als volledige opleiding geldt. Hoewel DUO destijds studenten hierover heeft geïnformeerd, merkt LSVb-voorzitter Karbache dat veel studenten daar niets van weten.

"De informatievoorziening is gebrekkig, waardoor studenten niet weten waar ze aan toe zijn", merkt hij op. "Het is tijd om de afbakening opnieuw te bekijken en ook wo-bachelorstudenten te compenseren."

'Niemand snapt er nog iets van'

Maar, onderwijsminister Bruins stelt dat het herzien van de regels niet wenselijk is omdat dit de stabiliteit van het overheidsbeleid zou ondermijnen.

Karbache reageert met een lach bij het woord 'stabiel'. "De spelregels veranderen telkens opnieuw. Eerst was de studievoucher een certificaat, nu is het een geldbedrag. De overheid moet stoppen met het bedenken van nieuwe regels, want niemand snapt er nog iets van."

Bekijk ook

Juridische stappen

Volgens de LSVb is dit de zoveelste trap na aan de pechgeneratie. "Wij overwegen inmiddels juridische stappen om de studievoucher ook voor wo-bachelor studenten uit te laten betalen", laat voorzitter Karbache weten.

"Het gaat om een bedrag van ruim 2.000 euro, dat willen en kunnen zij niet missen. En daarnaast zorgt dit opnieuw voor een vertrouwensbreuk tussen studenten en de overheid die niet zomaar is opgelost."

'Toch gun ik het anderen'

Of Rozemarijn ooit nog gecompenseerd wordt voor haar studielening, blijft voorlopig een mysterie. Wel gunt ze anderen de compensatie én een basisbeurs.

"Ik ben blij voor mijn broertje, die nu wel een basisbeurs krijgt. Maar het voelt heel cru. Geef ons dan échte compensatie. Dat is het gevoel dat blijft hangen", zegt ze tot slot.

Bekijk ook

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant