radio LIVE tv LIVE
meer NPO start

Vier keer levenslang in Passageproces

Het Hof heeft vandaag vier keer de levenslange gevangenisstraf opgelegd in het liquidatieproces Passage. Onder andere kopstuk Dino Soerel verdwijnt voor de rest van zijn leven achter de tralies. De rechtbank had hem eerder slechts 6 maanden opgelegd. 

Het Hof zag geen andere mogelijkheid dan Soerel levenslang op te leggen voor zijn rol als (mede-) opdrachtgever van de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl. Ook Mohammed ‘Moppie’ R., Siegfried S. en Jesse R. krijgen deze straf voor hun aandeel in de serie onderwereldmoorden en pogingen daartoe. Zij werden in 2013 al wel tot levenslang veroordeeld. 

Het Hof refereerde in de uitspraak aan de discussie die op het moment woedt over de levenslange straf. Het Europese Hof tikte Nederland eerder nog over de vingers omdat er geen perspectief geboden kon worden aan gedetineerden. De recente instelling van een speciale adviescommissie haalt de bezwaren rond de oplegging van levenslang weg. 

Het arrest van het Hof heeft ook gevolgen voor Holleeder. Hij zou samen met Soerel opdracht hebben gegeven voor de moorden op Houtman en Van der Bijl. Holleeder stond echter niet terecht in Passage, zijn zaak wordt in een apart proces behandeld bij de rechtbank in Amsterdam. Het Hof benadrukte vandaag dat de rechtbank zelf een afweging moet maken. 

Met het arrest komt na een periode van bijna tien jaar een voorlopig einde aan de langstlopende strafzaak van ons land, Passage. Het gaat om in totaal vijf pogingen en zeven daadwerkelijke liquidaties: de eerste vijf moorden dateren uit 1993. In 2005 komen daar de moorden op hashhandelaar Kees Houtman en een jaar later kroegbaas Thomas van der Bijl bij. Kijk hier de EenVandaag uitzending uit 2009 terug over de eerste dag van de inhoudelijke behandeling van Passage:

Bekijk hier een korte samenvatting van de ontwikkelingen in het proces:

Tien jaar ‘Passage’: unieke zaak voor OM en advocaten

Het liquidatieproces is een immense operatie. Ruim 140 zittingsdagen, honderd getuigenverhoren op zitting alleen al in het hoger beroep en een dossier van 600 ordners. De eerste zitting bij de Rechtbank in Amsterdam was bijna tien jaar geleden en startte met 11 verdachten. 

De uitspraak zal echter niet door dezelfde groep verdachten worden bijgewoond. Ali A. werd in december 2014 op klaarlichte dag voor een stoplicht in Istanbul geliquideerd. A. is niet als enige doelwit van een aanslag. Op Sjaak B. wordt in 2015 in Panama een moordaanslag gepleegd, hij overleeft en is inmiddels terug in Nederland. 

De zaak is uniek in de geschiedenis. Het OM probeert met behulp van de verklaringen van twee kroongetuigen niet alleen de uitvoerders maar ook de opdrachtgevers van de liquidaties achter slot en grendel te krijgen. De eerste, Peter La Serpe, wordt in 2007 gepresenteerd. Kort nadat de nieuwe kroongetuigeregeling in werking is getreden. De tweede, Ros verschijnt als kroongetuige ten tonele in het najaar van 2014.

Uniek en omstreden: de kroongetuigedeal

De kroongetuigen in Passage zijn niet onomstreden. Peter la Serpe pleegde een moord en was betrokken bij twee voorbereidingen daartoe. Het OM verantwoordde de deal want La Serpe beschikt “over essentiële -nieuwe- informatie over de onderzoeken naar een aantal liquidaties of pogingen daartoe.” 

La Serpe raakt al in 2003 in gesprek met justitie over de verklaringen. Gesprekken ketsen op dat moment af omdat La Serpe te hoge financiële eisen heeft. La Serpe’s informatie blijkt later zo cruciaal dat justitie toch besluit met hem in gesprek te gaan. De deal loopt bijna spaak door hoogoplopende ruzies tussen La Serpe en justitie over het getuigebeschermingsprogramma. 

De verklaringen blijken niet genoeg om het door justitie aangewezen kopstuk Dino Soerel voor lange tijd achter de tralies te krijgen. Ook in het geval van andere verdachten had justitie een hogere straf geeist. De deal voor het hoger beroep met kroongetuige Fred Ros moet verandering brengen. Het is voor het eerst dat in een hoger beroep een kroongetuige wordt ingebracht. Uniek, maar ook omstreden.

Het OM eiste in eerste instantie nog levenslang tegen Ros. De rechtbank legt hem een celstraf van 30 jaar op. Hij zou betrokken zijn bij de moord op Thomas van der Bijl en bovendien fungeren als tussenpersoon tussen opdrachtgevers en huurmoordenaars. Hij dankt er zijn bijnaam ‘moordmakelaar’ aan. Er ontstaat grote ophef over het feit dat justitie juist met hem in zee is gegaan. Ros zou bovendien niet betrouwbaar zijn, stelt de verdediging.

Allesbepalende uitspraak

De getuigenissen van Ros zijn het meest belastend voor Dino Soerel, de man waartegen het OM levenslang eiste maar werd vrijgesproken voor betrokkenheid voor de moorden. Volgens Ros maakt Soerel deel uit van het driemanschap met Holleeder en, de in 2011 geliquideerde, Hillis. Soerel weerspreekt de beschuldigingen aan zijn adres en zegt er niets mee te maken te hebben. 

De verklaringen van Ros zorgen er mede voor dat Holleeder in december 2014 opnieuw wordt gearresteerd. “Hij heeft belastend verklaard over Holleeder”, stelde het OM in Amsterdam destijds. Holleeder zit inmiddels opnieuw vast op basis van deze verklaringen, maar ook op basis van de kluisverklaringen van zijn zussen Astrid en Sonja en Sandra den Hartog. De zaak tegen Holleeder wordt apart behandeld.

Justitie en advocaten kijken met spanning naar de allesbepalende uitspraak van vandaag. Het is ook voor het eerst dat een Hof uitspraak gaat doen over de levenslange gevangenisstraf sinds demissionair staatssecretaris Dijkhoff de ‘adviescommissie Levenslang’ heeft geintroduceerd. De adviescommissie gaat oordelen of een levenslang gestrafte na 25 jaar in aanmerking komt voor herziening van de straf. Het Hof van Europa is zeer kritisch geweest over het gebrek aan perspectief dat de Nederlandse Staat geeft aan gedetineerden die de rest van hun leven moeten zitten. 

Het OM heeft in het Hoger Beroep vier keer levenlang geeist in het liquidatieproces. Tegen Jesse R., Mohammed ‘Moppie’ R., Siegfried S. en Dino Soerel. Behalve Dino Soerel zitten alledrie al een levenslange straf uit. De vraag is of het Hof de vier deze allerhoogste straf op zal leggen.

In Radio EenVandaag bespreken we met misdaadjournalist Harry Lensink de uitspraak. Hij bezocht vanmorgen voor EenVandaag het Gerechtshof in Amsterdam. Ook te gast is Sven Brinkhoff, universitair docent Strafrecht aan de Radboud Universiteit en expert op het gebied van kroongetuigen. Want daar draait dit proces allemaal om: de rol van de kroongetuigen Fred Ros en Peter la S. Kunnen hun verklaringen worden gebruikt als bewijs?

In de tv-uitzending van EenVandaag de laatste ontwikkelingen vanuit de extra beveiligde rechtbank, het JCS op Schiphol. 

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord

Hoe besmettelijk is tuberculose? En andere vragen over tbc beantwoord
Een dokter in Lima (Peru) bekijkt een röntgenfoto van iemand met tuberculose
Bron: AFP

Tuberculose was ooit een dodelijke ziekte in Nederland. Het is tegenwoordig beter behandelbaar en komt hier minder vaak voor. Laatst was er een uitbraak bij een maaltijdleverancier, met tachtig besmette medewerkers. We vroegen wat jullie wilden weten.

Hoogleraar Immunodiagnostiek van mycobacteriële infectieziekten van het Leids Universitair Medisch Centrum Annemieke Geluk geeft antwoord op jullie vragen.

1. Wat is tuberculose en hoe raak je besmet?

"Tuberculose (tbc) wordt veroorzaakt door een speciale mycobacterie", begint Geluk. "Het is een bacterie die wordt overgedragen via de luchtwegen van iemand die de besmettelijke vorm (longtuberculose, red.) van de ziekte heeft. Door te hoesten kan de bacterie worden overgedragen." Maar niet iedereen die besmet raakt, wordt ook ziek. "Het grootste deel van de mensen doodt de bacterie met hun immuunsysteem en ontwikkelt geen tuberculose."

Volgens het RIVM krijgt slecht 1 op de 10 mensen die besmet zijn uiteindelijk tuberculose. Dit kan na een paar maanden gebeuren, maar soms pas jaren later. De kans om ziek te worden is het grootst in de eerste 2 jaar na besmetting. Wanneer iemand de bacterie bij zich draagt zonder ziek te worden, heet dat een tuberculose-infectie. In dat geval is die persoon niet besmettelijk voor anderen.

Daarom is het volgens Geluk belangrijk om het onderscheid te maken tussen latente en actieve tuberculose. "Bij latente tuberculose draagt iemand de bacterie bij zich, maar is niet ziek en heeft geen symptomen. Het immuunsysteem houdt de bacterie onder controle. Bij actieve tuberculose is iemand wél ziek en heeft de bacterie zich vermenigvuldigd in het lichaam. Deze mensen kunnen ook besmettelijk zijn."

Annemieke Geluk
Bron: Eigen beeld
Annemieke Geluk

2. Hoe kan het dat tachtig medewerkers van een bedrijf ineens besmet zijn geraakt? Kan dat door één besmettelijke bron?

"Ja, dat kan", zegt Geluk. De hoogleraar is niet voldoende op de hoogte van dit specifieke geval om te zeggen wie 'patiënt één' is, maar tuberculose wordt via de luchtwegen overgedragen. Mensen die nauw contact hebben met een besmettelijk persoon lopen risico om besmet te raken. "Dat kunnen huisgenoten zijn, maar ook collega's met wie je intensief samenwerkt in dezelfde ruimte. Dat verklaart waarom het zich binnen een bedrijf heeft kunnen verspreiden."

"Daarnaast speelt het mee dat je na besmetting niet gelijk ziek hoeft te worden. We leven tegenwoordig in een samenleving waarin veel mensen reizen." Zo kan iemand besmet raken en jarenlang zonder klachten rondlopen. Maar door veranderende omstandigheden, zoals een verzwakt immuunsysteem, kan die persoon alsnog actieve tuberculose ontwikkelen en besmettelijk worden. "Patiënt één van deze uitbraak hoeft dus niet in Nederland geïnfecteerd te zijn."

info

Wat zijn de klachten/symptomen bij tuberculose?

  • lange tijd hoesten (bij tuberculose in de longen) en slijm bij het hoesten*
  • 's nachts erg zweten
  • afvallen
  • geen zin in eten
  • moe
  • koorts
  • moeilijker ademhalen

*Iemand die langere tijd tuberculose heeft, kan bloed ophoesten

Bron: RIVM

3. Bij welke groepen komt tuberculose vaker voor?

"Tbc komt vaker voor bij mensen met een verzwakt immuunsysteem", zegt Geluk. "Bij het grootste deel van de mensen schakelt het lichaam de bacterie zelf uit, zonder ziek te worden. Maar als je afweersysteem minder goed werkt, kan de kans op tuberculose groter zijn." Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen met een HIV-infectie, waarbij bepaalde immuuncellen ontbreken in het lichaam. Net als mensen die medicijnen gebruiken die het immuunsysteem onderdrukken, zoals bij een orgaantransplantatie.

"Mensen met een chronische aandoening hebben, zoals diabetes, en wonen in een gebied waar tuberculose veel voorkomt lijken een iets verhoogd risico te hebben om de ziekte te ontwikkelen. Hoe dat precies werkt, wordt nog onderzocht", voegt Geluk toe.

Tuberculose is een met armoede geassocieerde ziekte "De ziekte komt vooral voor in landen zoals India, Indonesië, gebieden in Zuid-Amerika en Afrika", zegt Geluk. Zo kunnen mensen die jarenlang ondervoed zijn een verzwakte afweer hebben en een grotere kans lopen om ziek te worden.

4. Wordt er in Nederland nog steeds getest op tuberculose, zoals vroeger op scholen?

"Nee, dat gebeurt niet meer", antwoordt Geluk. "Vroeger werd er veel meer getest omdat tuberculose toen vaker voorkwam." Op de website van het Tuberculosefonds staat dat er toen grootschalige röntgenscreenings werden ingevoerd bij onder andere studenten, leerkrachten en zorgpersoneel om de ziekte vroegtijdig op te sporen.

Na de Tweede Wereldoorlog werd antibiotica beschikbaar waarmee de infectie behandeld kon worden, en dankzij betere gezondheidszorg is tuberculose steeds zeldzamer geworden in Nederland. "Daarom wordt er niet meer standaard getest, behalve bij specifieke uitbraken, zoals nu in bij de maaltijdleverancier", zegt Geluk.

Bekijk ook

5. Is tuberculose te genezen?

"Ja, tuberculose is te genezen", zegt Geluk. "Met antibiotica kan de actieve vorm van tuberculose behandeld worden." Maar ze benadrukt dat dit wel tijd kost. De behandeling duurt een aantal maanden en het is heel belangrijk dat mensen de antibiotica consequent blijven innemen.

"Helaas zien we ook resistente bacteriestammen", legt Geluk uit. "Sommige bacteriën zijn ongevoelig voor één antibioticum, maar er zijn ook multiresistente vormen die tegen meerdere antibiotica bestand zijn." Dit maakt de behandeling lastiger en voor de patiënt zwaarder.

info

EenVandaag Vraagt

In dit artikel zijn antwoorden verwerkt op vragen die zijn ingestuurd via EenVandaag Vraagt. Met EenVandaag Vraagt heb je invloed op wat we maken. Wil je meedoen? Download dan de Peiling-app van EenVandaag, ga dan naar 'Instellingen' en zet je notificaties voor EenVandaag Vraagt aan. Je vindt de vragen en antwoorden terug bij 'Doe mee'. De Peiling-app van EenVandaag is gratis te downloaden in de App Store of Play Store.

6. Wordt er in Nederland nog standaard gevaccineerd tegen tuberculose?

"In landen waar tuberculose veel voorkomt, zoals India, Indonesië en delen van Afrika, krijgen pasgeboren baby's de BCG-vaccinatie (het vaccin tegen tuberculose, red.). Vroeger werd men in Nederland ook gevaccineerd tegen tuberculose. Maar nu is dat niet meer standaard."

Het BCG-vaccin biedt vooral bescherming aan jonge kinderen tegen ernstige vormen van tuberculose. Maar als je ouder wordt, neemt de effectiviteit van het vaccin af. Daarom wordt wereldwijd gezocht naar betere alternatieven. "Er lopen al jarenlang onderzoeken naar nieuwe vaccins tegen tuberculose, maar tot nu toe is er geen alternatief dat beter werkt dan BCG. Het vaccin is meer dan 100 jaar oud en biedt onvoldoende bescherming aan volwassenen."

Toch wordt het BCG-vaccin in Nederland nog wel aangeboden aan specifieke groepen. Volgens de GGD krijgen baby's en kinderen jonger dan 12 jaar een gratis vaccinatie als een van hun ouders uit een land komt waar veel tuberculose voorkomt. Ook mensen die voor langere tijd in een risicovol land werken, bijvoorbeeld in de gezondheidszorg, kunnen zich laten vaccineren.

De bescherming van het BCG-vaccin houdt ongeveer 10 tot 15 jaar aan en neemt daarna geleidelijk af, volgens het RIVM.

Bekijk ook

7. Hoe wordt tuberculose vastgesteld?

Om te testen of iemand tuberculose heeft, wordt vaak eerst een zogenaamde Mantoux-test gedaan. "Dit is een diagnostische test in de huid die aangeeft of je besmet bent met de bacterie", zegt Geluk. "Een positieve Mantoux-test betekent niet dat iemand de ziekte tuberculose heeft, maar dat die persoon ooit besmet is geweest met de bacterie. Het immuunsysteem kan de bacterie onder controle houden of opruimen waardoor diegene nooit ziek wordt."

Sterker nog, de Mantoux-test is niet altijd even betrouwbaar. "Mensen die ooit een BCG-vaccinatie hebben gehad, kunnen ook positief testen", zegt Geluk. "Dat noemen we een vals-positieve reactie." Daarom wordt er vaak een aanvullende bloedtest gedaan, die wel specifiek is voor infectie met de tuberculose bacterie.

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken

Gemeenten staan voor lastige keuzes: woonlasten laten stijgen of bezuinigen op zaken als zwembaden en jeugdhonken
Kinderen tijdens een zwemles
Bron: ANP

Nu de overheid 2,3 miljard gaat bezuinigen op het gemeentefonds, wordt ook steeds meer duidelijk dat inwoners dit het meest gaan voelen in hun portemonnee. Bij een vijfde van de gemeentes gaat de onroerendezaakbelasting met meer dan tien procent omhoog

Gemeenten hopen zo een gat te dichten in de begroting om de bezuinigingen van aankomend en volgend jaar alvast op te vangen. Dit blijkt uit onderzoek van Vereniging Eigen Huis.

Compenseren

"Sommige gemeenten geven aan die verhoging te willen compenseren met bijvoorbeeld een iets lagere riool- of afvalstoffenheffing", zegt woordvoerder van Vereniging Eigen Huis Hans André de la Porte. "Maar die ozb is niet na één jaar weg en gaat er op lange termijn dus echt wel inhakken, ondanks die compensatie."

De woonlasten zullen dus voor veel mensen oplopen. Daarbij bestaat er ook een misvatting over wat woningeigenaren financieel aan zouden kunnen zegt De la Porte. "Huiseigenaar zijn zegt helemaal niets over je bankrekening. Als je bijvoorbeeld een klein pensioen hebt, dan is een aanslag van meer dan duizend euro heel veel. Zeker als je bedenkt dat in sommige gemeenten er wel 200 euro bij komt dit jaar."

info

Wat is ozb?

De onroerendezaakbelasting (ozb) is een belasting die huiseigenaren en bedrijven aan de gemeente betalen. Hoe duurder je huis of pand, hoe hoger de ozb. Gemeenten gebruiken dit geld voor bijvoorbeeld wegen, straatverlichting en afval. Of de woonlasten in jouw gemeenten stijgen, kun je hier bekijken.

Bekijk ook

Geen bibliotheek

Een andere optie om de cijfers voor gemeenten niet in het rood te laten lopen, is het schrappen van publieke voorzieningen. Dat zijn bijvoorbeeld bibliotheken, de buurtbus, sportfaciliteiten, of ontmoetingsplekken voor jongeren.

Miriam de Boer heeft een aantal jaar geleden zo'n ontmoetingsplek in Wormerveer opgezet. Iedere dag kunnen jongeren daar in de middag terecht om te poolen, spelletjes te spelen, met elkaar muziek te luisteren of om met één van de vrijwilligers te praten over problemen thuis of op school.

Onduidelijke toekomst

Maar de toekomst van deze plek is nu onduidelijk.

"Dit jaar en al helemaal volgend jaar gaat financieel heel spannend worden. Ondanks dat mensen bij de gemeente Zaanstad hebben gezegd dat wat wij doen heel belangrijk is én niet heel duur."

Bekijk ook

Brandbrief VVD

Het maken van dit soort keuzes is moeilijk geeft ook wethouder in Zaanstad Stephanie Onclin aan. Zij verstuurde samen met 46 andere VVD-wethouders afgelopen weekend een brandbrief aan de landelijke VVD.

De wethouders uiten hierin hun zorgen over de dreigende bezuinigingen voor gemeenten in 2026, ook wel het 'ravijnjaar' genoemd. Ze stellen dat het door deze bezuinigingen niet langer lukt 'om te staan voor onze inwoners en ondernemers', waardoor het werken hen onmogelijk wordt gemaakt.

Keuzes maken

"Twee derde van onze taken worden bepaald door wettelijke regelingen. Eigenlijk krijgen we daar al te weinig geld voor. Maar dat betekent dat er maar een klein stukje overblijft waar wij echt zelf keuzes kunnen maken", zegt wethouder Onclin.

Ze gaat verder: "En dat is juist het stukje wat inwoners écht belangrijk vinden: de openbare ruimte, veiligheid, sport."

Bekijk ook

Hulp voor jongeren of toch het zwembad?

Maar ook het zwembad valt onder de publieke voorzieningen waarop bezuinigd kan worden. De gemeente Zaanstad heeft nu drie zwembaden. "Maar", zegt de wethouder, "als we teruggaan naar twee, dan kan de wachtlijst voor de zwemles van je kind alleen maar verder toenemen."

Of de ontmoetingsplek voor jongeren van Miriam de Boer open kan blijven is een voorbeeld van hoe moeilijk de keuzes zijn die gemeenten moeten maken.

Hulp voor jongeren of toch het zwembad? Gemeenten staan voor lastige keuzes om te bezuinigen nu woonlasten stijgen

Vragen? Stel ze!

Heb je nog vragen of wil je reageren? Stuur ons dan hier een berichtje in onze chat. Elke donderdag vertellen we in de Doe mee-nieuwsbrief wat we met alle reacties doen. Wil je die in je mail? Meld je dan hier aan.

Ook interessant