Het Hof heeft vandaag vier keer de levenslange gevangenisstraf opgelegd in het liquidatieproces Passage. Onder andere kopstuk Dino Soerel verdwijnt voor de rest van zijn leven achter de tralies. De rechtbank had hem eerder slechts 6 maanden opgelegd. 

Het Hof zag geen andere mogelijkheid dan Soerel levenslang op te leggen voor zijn rol als (mede-) opdrachtgever van de moorden op Kees Houtman en Thomas van der Bijl. Ook Mohammed ‘Moppie’ R., Siegfried S. en Jesse R. krijgen deze straf voor hun aandeel in de serie onderwereldmoorden en pogingen daartoe. Zij werden in 2013 al wel tot levenslang veroordeeld. 

Het Hof refereerde in de uitspraak aan de discussie die op het moment woedt over de levenslange straf. Het Europese Hof tikte Nederland eerder nog over de vingers omdat er geen perspectief geboden kon worden aan gedetineerden. De recente instelling van een speciale adviescommissie haalt de bezwaren rond de oplegging van levenslang weg. 

Het arrest van het Hof heeft ook gevolgen voor Holleeder. Hij zou samen met Soerel opdracht hebben gegeven voor de moorden op Houtman en Van der Bijl. Holleeder stond echter niet terecht in Passage, zijn zaak wordt in een apart proces behandeld bij de rechtbank in Amsterdam. Het Hof benadrukte vandaag dat de rechtbank zelf een afweging moet maken. 

Met het arrest komt na een periode van bijna tien jaar een voorlopig einde aan de langstlopende strafzaak van ons land, Passage. Het gaat om in totaal vijf pogingen en zeven daadwerkelijke liquidaties: de eerste vijf moorden dateren uit 1993. In 2005 komen daar de moorden op hashhandelaar Kees Houtman en een jaar later kroegbaas Thomas van der Bijl bij. Kijk hier de EenVandaag uitzending uit 2009 terug over de eerste dag van de inhoudelijke behandeling van Passage:

Bekijk hier een korte samenvatting van de ontwikkelingen in het proces:

Tien jaar ‘Passage’: unieke zaak voor OM en advocaten

Het liquidatieproces is een immense operatie. Ruim 140 zittingsdagen, honderd getuigenverhoren op zitting alleen al in het hoger beroep en een dossier van 600 ordners. De eerste zitting bij de Rechtbank in Amsterdam was bijna tien jaar geleden en startte met 11 verdachten. 

De uitspraak zal echter niet door dezelfde groep verdachten worden bijgewoond. Ali A. werd in december 2014 op klaarlichte dag voor een stoplicht in Istanbul geliquideerd. A. is niet als enige doelwit van een aanslag. Op Sjaak B. wordt in 2015 in Panama een moordaanslag gepleegd, hij overleeft en is inmiddels terug in Nederland. 

De zaak is uniek in de geschiedenis. Het OM probeert met behulp van de verklaringen van twee kroongetuigen niet alleen de uitvoerders maar ook de opdrachtgevers van de liquidaties achter slot en grendel te krijgen. De eerste, Peter La Serpe, wordt in 2007 gepresenteerd. Kort nadat de nieuwe kroongetuigeregeling in werking is getreden. De tweede, Ros verschijnt als kroongetuige ten tonele in het najaar van 2014.

Uniek en omstreden: de kroongetuigedeal

De kroongetuigen in Passage zijn niet onomstreden. Peter la Serpe pleegde een moord en was betrokken bij twee voorbereidingen daartoe. Het OM verantwoordde de deal want La Serpe beschikt “over essentiële -nieuwe- informatie over de onderzoeken naar een aantal liquidaties of pogingen daartoe.” 

La Serpe raakt al in 2003 in gesprek met justitie over de verklaringen. Gesprekken ketsen op dat moment af omdat La Serpe te hoge financiële eisen heeft. La Serpe’s informatie blijkt later zo cruciaal dat justitie toch besluit met hem in gesprek te gaan. De deal loopt bijna spaak door hoogoplopende ruzies tussen La Serpe en justitie over het getuigebeschermingsprogramma. 

De verklaringen blijken niet genoeg om het door justitie aangewezen kopstuk Dino Soerel voor lange tijd achter de tralies te krijgen. Ook in het geval van andere verdachten had justitie een hogere straf geeist. De deal voor het hoger beroep met kroongetuige Fred Ros moet verandering brengen. Het is voor het eerst dat in een hoger beroep een kroongetuige wordt ingebracht. Uniek, maar ook omstreden.

Het OM eiste in eerste instantie nog levenslang tegen Ros. De rechtbank legt hem een celstraf van 30 jaar op. Hij zou betrokken zijn bij de moord op Thomas van der Bijl en bovendien fungeren als tussenpersoon tussen opdrachtgevers en huurmoordenaars. Hij dankt er zijn bijnaam ‘moordmakelaar’ aan. Er ontstaat grote ophef over het feit dat justitie juist met hem in zee is gegaan. Ros zou bovendien niet betrouwbaar zijn, stelt de verdediging.

Allesbepalende uitspraak

De getuigenissen van Ros zijn het meest belastend voor Dino Soerel, de man waartegen het OM levenslang eiste maar werd vrijgesproken voor betrokkenheid voor de moorden. Volgens Ros maakt Soerel deel uit van het driemanschap met Holleeder en, de in 2011 geliquideerde, Hillis. Soerel weerspreekt de beschuldigingen aan zijn adres en zegt er niets mee te maken te hebben. 

De verklaringen van Ros zorgen er mede voor dat Holleeder in december 2014 opnieuw wordt gearresteerd. “Hij heeft belastend verklaard over Holleeder”, stelde het OM in Amsterdam destijds. Holleeder zit inmiddels opnieuw vast op basis van deze verklaringen, maar ook op basis van de kluisverklaringen van zijn zussen Astrid en Sonja en Sandra den Hartog. De zaak tegen Holleeder wordt apart behandeld.

Justitie en advocaten kijken met spanning naar de allesbepalende uitspraak van vandaag. Het is ook voor het eerst dat een Hof uitspraak gaat doen over de levenslange gevangenisstraf sinds demissionair staatssecretaris Dijkhoff de ‘adviescommissie Levenslang’ heeft geintroduceerd. De adviescommissie gaat oordelen of een levenslang gestrafte na 25 jaar in aanmerking komt voor herziening van de straf. Het Hof van Europa is zeer kritisch geweest over het gebrek aan perspectief dat de Nederlandse Staat geeft aan gedetineerden die de rest van hun leven moeten zitten. 

Het OM heeft in het Hoger Beroep vier keer levenlang geeist in het liquidatieproces. Tegen Jesse R., Mohammed ‘Moppie’ R., Siegfried S. en Dino Soerel. Behalve Dino Soerel zitten alledrie al een levenslange straf uit. De vraag is of het Hof de vier deze allerhoogste straf op zal leggen.

In Radio EenVandaag bespreken we met misdaadjournalist Harry Lensink de uitspraak. Hij bezocht vanmorgen voor EenVandaag het Gerechtshof in Amsterdam. Ook te gast is Sven Brinkhoff, universitair docent Strafrecht aan de Radboud Universiteit en expert op het gebied van kroongetuigen. Want daar draait dit proces allemaal om: de rol van de kroongetuigen Fred Ros en Peter la S. Kunnen hun verklaringen worden gebruikt als bewijs?

In de tv-uitzending van EenVandaag de laatste ontwikkelingen vanuit de extra beveiligde rechtbank, het JCS op Schiphol.