Vernietigend rapport over emissiearme stalvloeren: problemen met de innovatie blijken nog hardnekkiger dan gedacht

Het gaat fundamenteel mis, maar een oplossing is ver weg. Dat is in het kort de vernietigende conclusie van een nieuw rapport over emissiearme stalvloeren, die een uitweg uit de stikstofcrisis moeten zijn. Het is weer een tegenvaller voor veehouders.

Boeren hopen met innovaties, zoals stalvloeren die voor minder uitstoot van ammoniak zouden zorgen, door te kunnen boeren. Maar uit het rapport van de Wageningen Universiteit blijkt dat er in de praktijk van alles misgaat bij de toelating van emissiearme staltechnieken.

Grote twijfels

Al langer bestaan er grote twijfels aan de werking van stalvloeren. Zo groot dat rechters, tot de Raad van State aan toe, de afgelopen maanden vergunningen voor nieuwe stallen onderuit haalden. Een hard gelag voor duizenden veehouders, die voor veel geld vloeren hadden aangeschaft als uitweg uit de stikstofcrisis. Maar ook een klap voor boeren die er nog een moeten aanleggen.

Het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat had de universiteit in Wageningen gevraagd te onderzoeken hoe het kan dat duurzame stallen minder goed presteren dan ze zouden moeten doen. Uit het rapport komt een onthutsend beeld: van begin tot eind gaat er van alles mis.

Ruimte voor gesjoemel

Dat begint al bij de toelating van nieuwe stalinnovaties. Daarbij vinden metingen plaats volgens een bepaald protocol. Maar dat protocol biedt volgens de onderzoekers te veel ruimte om de uitkomst te beïnvloeden.

Bijvoorbeeld door de dieren een aantal dagen voor de metingen ander voer te geven, waardoor ze minder ammoniak uitstoten. Of door alleen op dagen met gunstige weersomstandigheden te meten. Ook is er geen onafhankelijke controle tijdens de metingen, waardoor er te makkelijk kan worden gesjoemeld.

Geen oog voor

De fabrikanten van de duurzame stallen zijn volgens de onderzoekers alleen gericht op het behalen van zo gunstig mogelijke meetresultaten. Hoe hun product in de praktijk functioneert interesseert hen amper. Terwijl veehouders daar juist problemen mee ervaren.

Veel stalvloeren zijn ingewikkeld in gebruik, maar daar is tijdens de toelating geen oog voor. Ook zijn er niet altijd duidelijke instructies hoe boeren met een stalvloer moeten omgaan.

Sceptisch en gefrustreerd

Veel melkveehouders zijn dan ook sceptisch en gefrustreerd. Ze geloven niet dat de stalvloeren goed werken, terwijl ze er wel fors in hebben moeten investeren.

Sinds 2015 is het immers verplicht om bij vervanging van een oude stal een emissiearme vloer aan te leggen. De vloeren hebben daarnaast vaak veel onderhoud nodig, en dat kost tijd en geld.

Praktijk anders

De Twentse melkveehouder Gerben Slaghekke was in 2014 een van de boeren die een emissiearme vloer aanschafte voor tienduizenden euro's. Hem werd beloofd dat met de vloer de uitstoot van ammoniak in zijn stal tot wel de helft kon worden teruggedrongen.

De licht hellende stalvloer heeft gootjes die urine zo snel mogelijk afvoeren naar een mestkelder. Zo vormt zich op de vloer zo min mogelijk ammoniak, dat ontstaat als mest en urine samenkomen. Maar in de praktijk gaat het heel anders, vertelde de boer 2 jaar geleden tegen EenVandaag.

Extra emissie

Ondanks dat hij de gootjes en groeven meerdere keren per dag doorsteekt, blijft de urine bovenop de vloer staan. "Daardoor heb ik juist éxtra emissie. De concentraties waren zo hoog dat ze niet eens te meten waren. Ik wou dat ik het nooit had gedaan. Ik doe volgens mij niks goeds voor het milieu."

En de uitstoot is niet het enige probleem. Omdat de urine op de vloer blijft staan, lopen zijn koeien bacteriële infecties op. En de vloer wordt zo glad dat zijn koeien uitglijden. "Ik heb een koe gehad die in de spreidstand belandde, die heb ik moet laten afmaken."

Niemand gemotiveerd

Het probleem is volgens de onderzoekers dat niemand echt gemotiveerd lijkt de uitstoot van ammoniak echt terug te dringen. Het kost de boer alleen maar extra werk, terwijl hij er niet voor wordt beloond.

De fabrikant is vooral bezig met de verkoop van zijn product. En als een stalvloer eenmaal officieel is goedgekeurd wordt er nooit meer gemeten. Omgevingsdiensten hebben te weinig mankracht en kennis om goed te kunnen controleren.

Geen simpele oplossing

Simpele en snelle oplossingen lijken er niet te zijn, aldus het rapport. Zo zal er voortaan meer en beter gemeten moeten worden, maar dat kost tijd. Ook pleiten de onderzoekers er voor alle al goedgekeurde stalvloeren opnieuw te keuren, te investeren in beter toezicht en de kennis van boeren, stalbouwers en inspecteurs over de werking van ammoniak bij te spijkeren.

Het kabinet reageert volgende maand op het onderzoek.