Ieder jaar worden er zo'n tien Nederlanders in het buitenland vermoord. Dat levert voor nabestaanden problemen op die er niet zouden zijn als het slachtoffer in Nederland zou zijn vermoord. 

Zo is het in Nederland vanzelfsprekend dat je als familie door politie op de hoogte wordt gehouden van het strafonderzoek naar de dader door een familierechercheur. In het buitenland is dat zeker niet vanzelfsprekend. Integendeel, politie werkt daar lang niet altijd aan mee. Ook zijn taalproblemen en fysieke afstand ineens een grote barrière.

Daarnaast kunnen nabestaanden van personen die in Nederland zijn vermoord een beroep doen op een schadevergoeding uit het schadefonds. Maar wie nabestaande is van een vermoorde persoon in het buitenland, heeft meestal geen mogelijkheid om een financiële tegemoetkoming te krijgen, zeker als de moord buiten Europa is gepleegd. Dat is extra schrijnend, daar juist deze categorie nabestaanden veel extra kosten zal maken zoals reiskosten, vertaalkosten van stukken uit het strafdossier en verblijfkosten. 

Rechtsongelijkheid

Hier is sprake van rechtsongelijkheid, zegt Jan van Kleef, voorzitter Federatie Nabestaanden geweldsslachtoffers in EenVandaag. Hij pleit voor een nationaal schadefonds waar ook de nabestaanden van vermoorde mensen in het buitenland uit zouden moeten kunnen putten:

‘Zij lopen tegen enorme financiële problemen aan, reizen naar het buitenland, rechterlijke bijstand, repatriëring, allemaal kosten die niet gedekt worden door de overheid. Dat kan oplopen tot wel honderdduizend euro. Zij staan er helemaal alleen voor, dat is een rechtsongelijkheid. Wij willen daarom dat de overheid een schadefonds opzet voor deze nabestaanden.' 

Waar lopen nabestaanden in de praktijk tegen aan? Schrijver Simon Vuyk portretteert in zijn boek Kwaad, dat morgen verschijnt, de familie Searle-Van Leeuwen. Hun dochter Brenda werd in 2000 in Mexico vermoord. In EenVandaag een interview met het echtpaar. Zij vertellen hoe moeizaam de afhandeling van de moord verloopt.

Het echtpaar verwachte steun van het ministerie van Buitenlandse Zaken. Die hadden de familie aanvankelijk gerust gesteld met de belofte ze bij te staan in hun zoekvragen. Is de dader al in beeld? Hoe verloopt het strafonderzoek en later, het proces? Kunnen wij als familie iets in dat proces betekenen? Maar volgens de familie heeft Buitenlandse Zaken het vooral laten afweten. Tot op de dag van vandaag is nog onduidelijk of de dader zijn straf volledig in Mexico zal uitzitten, tot groot verdriet van het echtpaar. 

Het tweeluik dat Simon Vuyk schreef over onder andere de moeizame afhandeling van moorden in het buitenland.

Buitenlandse zaken: veel veranderd

Volgens het Ministerie van Buitenlandse zaken is er veel veranderd in de wijze waarop het ministerie met nabestaanden omgaat. Zo heeft iedere nabestaande nu recht op een casemanager die ze begeleidt. Maar volgens Jan van Kleef verloopt die samenwerking tussen het ministerie en de nabestaanden verre van soepel: ‘Het gaat niet in alle gevallen even soepel. De ene casemanager is de andere niet. Het is niet altijd even eenvoudig om iedereen even hard te laten lopen. Ik denk dat dat voor verbetering vatbaar is.'

Moeder vermoorde Hester van Nierop in Radio EenVandaag

In Radio EenVandaag een gesprek met Arsène van Nierop. Haar dochter, Hester, werd op 19 september 1998, bewusteloos geslagen, verkracht, vermoord en met een handdoekje onder het bed geschoven. Dit gebeurde allemaal in de Mexicaanse stad Ciudad Juárez. De beruchte stad waar in het verleden al honderden vrouwen werden vermoord.

Reactie ministerie van Buitenlandse Zaken

'Nabestaanden willen natuurlijk graag weten wat er is gebeurd wanneer een geliefde omkomt in het buitenland. Hiervoor is men afhankelijk van de informatie die de buitenlandse autoriteiten geven en dat is soms niet veel. In sommige gevallen kan er geen informatie worden gedeeld in het belang van het onderzoek, soms wordt er geen verder onderzoek meer gedaan. Buitenlandse Zaken kan dan navraag doen naar de stand van zaken en de wens van de familie om informatie te krijgen, overbrengen.

De eerste vragen gaan altijd over het vrijgeven van het lichaam en de repatriëring. Familieleden willen vaak hun geliefde zo snel mogelijk naar Nederland krijgen. Daar kan het ministerie van Buitenlandse Zaken ze bij helpen. Daarna volgen vaak ook vragen vooral die ingaan op wat er precies gebeurd is. Is er al een dader gepakt bijvoorbeeld? De autoriteiten van het land waar het overlijden plaats heeft gevonden leidt het onderzoek. De Nederlandse politie kan soms wel hulp aanbieden.

In 2016 publiceerde het Ministerie van Justitie en Veiligheid het rapport 'Grensoverschrijdend slachtofferschap'.'

Tot wel honderdduizenden Syriërs zijn tijdens het bewind van dictator Assad verdwenen. Sinds zijn vertrek kunnen de massagraven van het regime voor het eerst worden onderzocht. Een lab in Nederland helpt bij het identificeren van de slachtoffers.

Grote Nederlandse bedrijven willen graag doorgaan met hun diversiteits- en inclusiviteitsbeleid, of worden zelfs ambitieuzer op dat gebied, blijkt uit onderzoek van EenVandaag. Dat terwijl Amerika druk op Europese bedrijven zet om ermee te stoppen.

Wel zijn sommige sinds dit weekend een stuk huiveriger om over hun diversiteitsbeleid naar buiten te treden. Sinds de verkiezing van Donald Trump stopten meerdere grote Amerikaanse bedrijven er al mee, en bedrijven in onder meer Frankrijk en België hebben een brief ontvangen van Amerikaanse ambassades, waarin wordt geëist dat ook zij hun diversiteitsbeleid stopzetten. Als ze dit niet doen, zouden deze bedrijven hun contracten met de Amerikaanse overheid kunnen verliezen.

Vragen aan grote bedrijven

EenVandaag benaderde de afgelopen weken veertig grote, van oorsprong Nederlandse, bedrijven waarvan de meeste actief zijn in landen over de hele wereld. We stelden ze vragen over hun diversiteitsbeleid. Alle 27 bedrijven die reageerden, hebben een personeelsbeleid waarbinnen diversiteit en inclusie een belangrijke plek innemen. Onder hen zijn bekende namen als Heineken, ING, Shell, Philips, Randstad en Rabobank.

Tot op heden hebben de Nederlandse bedrijven die EenVandaag voor dit onderzoek sprak, geen brief uit Amerika ontvangen waarin ze worden gevraagd te stoppen met hun diversiteitsbeleid.

Meer focus op inclusie en diversiteit

En geen van de 27 bedrijven gaf aan van plan te zijn om dit beleid af te schaffen of naar beneden bij te stellen. Vijf bedrijven verwachten zelfs dat hun focus op diversiteit en inclusie de komende jaren alleen maar zal toenemen.

Naar aanleiding van het nieuws dat Europese bedrijven vanuit Amerika onder druk worden gezet om te stoppen met hun diversiteitsbeleid, benaderde EenVandaag de bedrijven opnieuw. Geen enkel bedrijf gaf aan dat ze hun diversiteitsbeleid nu gaan heroverwegen. Wel valt op dat meerdere bedrijven die eerder wilden meewerken aan een tv-reportage over dit onderwerp, daar op teruggekomen zijn.

'Meerwaarde voor organisatie'

Ingenieursbedrijf Royal HaskoningDHV wil juist wél naar buiten treden over hun diversiteitsbeleid. Het is een van de bedrijven die verwacht dat hun focus op een divers en inclusief personeelsbeleid de komende jaren zal toenemen. En daar zijn goede redenen voor.

"Het bieden van een veilige werkomgeving waarin medewerkers zichzelf kunnen zijn, vormt de basis voor persoonlijke en professionele groei binnen ons bedrijf", vertelt Manager Global People Services bij Royal HaskoningDHV Roald Meijer. "Diversiteit levert een duidelijke meerwaarde voor de organisatie op. Het is belangrijk voor onze medewerkers én onze bedrijfsresultaten."

Meerdere perspectieven

Meijer wijst er bovendien op dat het bedrijf internationaal georiënteerd is en ook daarom baat heeft bij een inclusief personeelsbeleid. "We hebben overal ter wereld klanten. Als we alleen Nederlandse medewerkers zouden hebben, zouden we niet overal succesvol zijn. Een divers team stelt ons in staat klanten beter te bedienen."

Bij De Volksbank delen ze de conclusie dat diversiteit hun dienstverlening kan verbeteren. "Het helpt ons om de toegankelijkheid van onze producten en diensten te vergroten. Meerdere perspectieven maken ons bewust van onze blinde vlekken."

Diversiteit en inclusie belangrijk

Ook bouwbedrijf Dura Vermeer benadrukt dat diversiteit en inclusie juist steeds belangrijker zal worden in het personeelsbeleid. "Als je hier als werkgever in achter blijft, tast dit je bestaansrecht aan. Overstappen naar een andere werkgever is in de huidige arbeidsmarkt namelijk gemakkelijk gedaan."

Zorgverzekeraar VGZ verwacht de komende jaren eveneens een toenemende focus op diversiteit binnen het bedrijf. "We zien juist de redenen toenemen om een diversiteitsbeleid te hebben."

Niet alleen binnenhalen, maar ook behouden

Bedrijven wijzen vaak op de krappe arbeidsmarkt als een van de redenen waarom zij een diversiteitsbeleid nodig vinden. Royal HaskoningDHV ziet ook dat dit kan helpen, vertelt Roald Meijer: "En het gaat niet alleen om binnenhalen van personeel, maar ook om behouden. Talentvolle mensen met diverse achtergronden moeten zich allemaal bij ons thuisvoelen om optimaal te presteren en langere tijd te blijven."

17 van de 27 bedrijven hebben iemand in dienst als Chief Diversity Officer, of een vergelijkbare functie. Deze persoon is meestal verantwoordelijk voor het uitdenken en implementeren van het diversiteitsbeleid. Ook leidinggevenden van verschillende afdelingen dragen bij veel bedrijven hun steentje bij op dit gebied. Bijvoorbeeld bij KLM, waar leidinggevenden wordt gevraagd om ook persoonlijke doelstellingen op gebied van diversiteit en inclusie op te stellen.