Vermoeide kinderen en vochtige kelders: grote zorgen om leefomstandigheden Bulgaarse arbeidsmigranten in Zaandam

In Zaandam groeit de bezorgdheid over de leefomstandigheden van Bulgaarse arbeidsmigranten en hun kinderen. "Het lijkt wel alsof niemand beseft dat arbeidsmigranten niet alleen handjes zijn, maar ook vaders en moeders."

Petra Glandorff is directeur van basisschool De Kleurenpracht in Zaandam. Ze heeft het aantal Bulgaarse leerlingen snel zien stijgen. "Op dit moment is ongeveer een op de vier kinderen op deze school van Bulgaarse afkomst. Dat was toen ik hier 3 jaar geleden begon een stuk lager."

'Worden lang klein gehouden'

Ze ziet grote cultuurverschillen, vooral bij de jongere kinderen. Veel Bulgaarse kinderen komen op hun vierde voor het eerst op school en zijn niet naar de peuterspeelzaal of kinderopvang gegaan. "Ze worden langer klein gehouden. Komen in een buggy op school, hebben een speen in hun mond en nog een luier om. Dat zorgt wel voor problemen in de klas."

Ze voegt er direct aan toe dat ze het deze mensen niet kwalijk neemt. De meeste Bulgaren in de stad werken als glazenwasser en staan door het hele land op ladders. "Ze kennen onze taal niet, hebben geen kennis van onze samenleving, werken keihard en komen laat thuis." Het is volgens haar daarom ook logisch dat ze graag nog met de kinderen willen zijn. "Maar daardoor hebben wij hier erg vermoeide kinderen, die we soms naar huis moeten sturen omdat ze in slaap vallen in de klas."

1000 euro voor een vochtige kelder

Bulgaarse families wonen vaak met grote aantallen in kleine ruimtes en krijgen via hun werkgever een huis met een torenhoge huur. 1000 euro voor een vochtige kelder is geen uitzondering, vertelt burgemeester Jan Hamming. Hij gaat regelmatig mee met het gemeentelijk ondermijningsteam. "Ik schrik elke keer weer."

"Soms komen we op plekken waar hele jonge kinderen in een vochtige ruimte zonder ramen slapen." De burgemeester vindt het onaanvaardbaar. "Het maakt me dan wel strijdbaar om er iets aan te veranderen."

Achterhalen wie de werkgever is

In gesprekken met de migranten die ze aantreffen, proberen ze namen te achterhalen van de werkgever en de huisbaas. Drie Bulgaarse mannen die aangeven vorige maand naar Nederland te zijn gekomen om als glazenwasser te werken, kijken ongemakkelijk naar het team van de gemeente dat in hun woning rondkijkt.

Via een tolk vragen ze de mannen hoeveel uur ze werken en hoeveel ze betaald krijgen. De mannen zeggen niet te weten hoe hun werkgever heet. "We proberen te achterhalen wie de bovenbazen zijn", vertelt Hamming. Die spreken ze dan aan om te zorgen voor goede huisvesting en arbeidsvoorwaarden.

'Stabiliteit ontbreekt'

Omdat Bulgarije lid is van de Europese Unie mogen Bulgaren hier zonder werkvergunning werken. Er zijn geen integratie- of inburgeringscursussen. Het grootste deel van deze groep is van Turks-Bulgaarse afkomst, in hun thuisland leefden ze in chronische armoede, en meestal zijn ze niet of laaggeschoold. Dat maakt ze kwetsbaar in ons land, ziet ook Marjolein Keij van Pharos, een expertisecentrum gespecialiseerd in gezondheidsverschillen.

Keij deed maandenlang onderzoek binnen de Bulgaarse gemeenschap. "De kwetsbare positie van hun ouders op de arbeidsmarkt, zie je terug bij de kinderen. Hun ouders hebben vaak korte contracten en moeten regelmatig verhuizen. Stabiliteit ontbreekt." Ze noemt het opvallend dat er bij deze groep vooral is gedacht aan de arbeid die deze mensen moeten verrichten. "Terwijl het ook ouders zijn, die kinderen meenemen die hier buiten de boot dreigen te vallen."

'Ik vrees voor het toekomstperspectief'

Schooldirecteur Glandorff maakt zich grote zorgen om deze, steeds groter wordende groep. "Zeker als ik zie met wat voor achterstand deze kinderen op school komen, en vervolgens van school gaan. Het ziekteverzuim is hoog en ze gaan regelmatig terug naar Bulgarije voor een periode." Ze hoopt dat er vanuit de overheid een plan komt voor deze kinderen, om ze beter mee te laten doen in de Nederlandse maatschappij en in het Nederlandse onderwijssysteem.

"Anders vrees ik echt voor het toekomstperspectief voor deze kinderen", vertelt ze. "We hebben in het verleden al vaker gedacht dat groepen migranten teruggaan, maar uiteindelijk blijft een groot deel. Dat is de realiteit. Dus daar moeten we met zijn allen iets aan doen."